Marta Buchowiec: Międzynarodowe organizacje surowcowe

• cynk
• gospodarka
• kakao
• kawa
• nikiel
• opec
• organizacje surowcowe
• stosunki międzynarodowe
• surowce

We współczesnej gospodarce coraz większe znaczenie dla jej rozwoju mają surowce. Zwłaszcza te, które są niezbędne w życiu codziennym, takie jak: ropa naftowa, gaz ziemny czy też rudy metali. Międzynarodowe organizacje surowcowe koordynują zarządzanie poszczególnymi produktami przemysłu wydobywczego.

Wstęp

Gdy gospodarka światowa nie była tak zintegrowana, jak w chwili obecnej, producenci surowców skupiali się przede wszystkim na zaopatrzeniu rynków krajowych i regionalnych. Wraz z globalizacją gospodarki rynek zbytu zaczął się znacząco powiększać, stając się międzynarodowym. Wówczas miały miejsce pierwsze próby współpracy pomiędzy producentami poszczególnych surowców. Międzynarodowe organizacje surowcowe powstawały z inicjatywy samych producentów, bądź przy wsparciu innych organizacji międzynarodowych np. ONZ. Do pierwszej grupy organizacji należy zaliczyć OPEC [1], zaś w tej drugiej znajdują się międzynarodowe organizacje skupiające producentów niklu, cynku i ołowiu.

Niniejszy artykuł poświęcony jest aktualnie działającym, międzynarodowym organizacjom surowcowym. OPEC jako organizacja powszechnie znana, doczekał się dotychczas licznych publikacji. W związku z powyższym zostanie on pominięty w tym opracowaniu.

Każda organizacja surowcowa posiada własną stronę internetową, która stanowi cenne źródło informacji zarówno na temat historii organizacji, jak i całego rynku danego surowca. Interesujące wiadomości zapewnia także polskie Ministerstwo Gospodarki na swojej stronie [2]. Znajdują się tu materiały dotyczące uczestnictwa Polski w poszczególnych organizacjach oraz dostępności danych publikowanych przez te organizacje.

Z perspektywy historii  

Pierwsze próby powołania międzynarodowych organizacji surowcowych miały miejsce w II połowie XX wieku. Oczywiście historia różnego typu monopoli sięga o wiele dalej wstecz [3], jednak były to przede wszystkim monopole o charakterze regionalnym i nie zawsze związane z rynkiem surowców. W latach 50. powstały takie porozumienia surowcowe jak: Unia Cynowa [4] czy też Europejska Wspólnota Węgla i Stali, która wraz EWG oraz EURATOM stała się poprzedniczką obecnej Unii Europejskiej. Natomiast w 1962 roku została podpisana Międzynarodowa Umowa Kawowa[5] przez kraje-eksporterów kawy, głównie z Ameryki Łacińskiej i Afryki. Historia jednak pokazała, że nie wszystkie układy i porozumienia surowcowe były w stanie przetrwać do chwili obecnej.

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Ołowiu i Cynku (ILZSG)

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Ołowiu i Cynku (International Lead and Zinc Study Group) została powołana w 1959 roku przez ONZ. Jest to jedna z najstarszych organizacji surowcowych na świecie. To właśnie na niej wzorowały się później inne organizacje surowcowe takie jak Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Niklu czy Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Miedzi.

Celem działalności ILZSG jest zapewnienie efektywnego przepływu informacji na temat podaży i popytu na światowym rynku ołowiu i cynku, organizowanie regularnych spotkań i konsultacji pomiędzy krajami – eksporterami ołowiu i cynku oraz rozwiązywanie problemów dotyczących handlu tymi surowcami na świecie. W celu realizacji swoich statutowych założeń, Grupa ta publikuje szereg danych statystycznych, raportów i analiz dotyczących rynku ołowiu i cynku.

Organizacja składa się z 4 komitetów. Na czele każdego z nich stoi przewodniczący, który przedstawia wyniki obrad na głównym posiedzeniu ILZSG (ma ono miejsce w ONZ lub w jednym z krajów członkowskich organizacji). Główne obrady Grupy odbywają się zazwyczaj w październiku każdego roku. Ponadto przedstawiciele państw członkowskich spotykają się także na dodatkowym posiedzeniu – na ogół na wiosną w Lizbonie. Najbliższe odbędzie się 15 maja.

Członkiem ILZSG może zostać państwo należące do ONZ, jego wyspecjalizowane agencje lubWTO. Ponadto wiele organizacji pozarządowych lub międzyrządowych może uzyskać status obserwatora. Obecnie do ILZSG należy 29 państw w tym także Polska – od 1 stycznia 2007 roku. W obradach ILZSG uczestniczą przedstawiciele polskiego rządu oraz niektórzy przedstawiciele polskiego przemysłu wydobywczego i przetwórczego rudy ołowiu i cynku (m.in. KGHM i Impexmetal). Za podtrzymywanie relacji z ILZSG ze strony polskiej jest odpowiedzialne Ministerstwo Gospodarki. Obecnie Sekretarzem Generalnym ILZSG jest Don Smale. Sekretariat ILZSG znajduje się w Lizbonie. Szczegółowe informacje na temat ILZSG można znaleźć na stronie internetowej tej organizacji pod adresem: http://www.ilzsg.org/.

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Miedzi (ICSG)

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Miedzi (International Copper Study Group) to organizacja międzyrządowa założona w 1992 roku. Celem jej jest zwiększanie i promowanie międzynarodowej współpracy w zakresie rynku miedzi na świecie. Jest to jedyna organizacja, skupiająca przedstawicieli rządów i przemysłu miedziowego, która umożliwia wymianę wzajemnych doświadczeń oraz rozwiązywania problemów związanych z omawianym surowcem. Grupa publikuje szereg analiz i raportów. Organizacja działa poprzez 4 komitety: Komitet ds. Statystyki, Komitet ds. Środowiska i Zdrowia, Komitet ds. Gospodarki, Komitet ds. Rynku Surowców. Przewodniczący każdego z nich przedstawia sprawozdanie z prac komitetu na plenum ogólnym ICSG.

Członkiem Grupy może być każde państwo, które jest eksporterem lub importerem miedzi, albo w inny sposób jest związane z rynkiem miedzi (np. poprzez handel). Na chwilę obecną ICSG liczy 23 państwa członkowskie, w tym także Polskę. Należy ona do organizacji od początku lat 90., jednak po kilku latach członkostwa zawiesiła swój udział w tej organizacji. Ponowne wznowienie aktywności Polski na łonie Grupy nastąpiło w dniu 1 listopada 2005 roku. W skład delegacji polskiej w ICSG wchodzą przedstawiciele rządu oraz niektórych firm zajmujących się wydobyciem i przetwórstwem miedzi (m.in. KGHM, Instytut Metali Niezależnych w Gliwicach czy Impexmetal). Za wzajemne relacje odpowiada Ministerstwo Gospodarki.

W ICSG możliwe jest także uzyskanie statusu obserwatora. Mogą je otrzymać m.in. organizacje pozarządowe lub organizacje międzyrządowe. Sekretariat Grupy znajduje się w Lizbonie, a funkcję Sekretarza Generalnego pełni Don Smale (podobnie jak w przypadku ILZSG). Najbliższe posiedzenie ogólne odbędzie się w dniach 15-16 maja br. w Lizbonie. Szczegółowe dane na temat ICSG, w tym dane statystyczne dotyczące rynku miedzi, można znaleźć na stronie internetowej ICSG pod adresem http://www.icsg.org/.

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Niklu (INSG)

Międzynarodowa Grupa Studyjna ds. Niklu (International Nickel Study Group) jest niezależną organizacją międzyrządową, która została założona w 1990 roku. Skupia ona państwa, które zajmują się produkcją, eksportem i importem niklu oraz handlem nim. INSG powstało jako forum wymiany doświadczeń dla rządów państw i firm, które są związane z rynkiem niklu. Służyć temu mają zbierane dane statystyczne, tworzone analizy, raporty i prognozy dotyczące wspomnianego surowca. Ponadto INSG zajmuje się tematem ochrony środowiska, a w szczególności recyklingu niklu.

INSG obraduje w czasie sesji plenarnych. Najbliższa odbędzie się w dniach 21-23 kwietnia br. w Lizbonie. Obecnie organizacja liczy 14 członków normalnych oraz jednego członka stowarzyszonego (Niemcy). Polska nie należy do INSG. Można tłumaczyć to brakiem interesu gospodarczego, który motywowałby do przystąpienia do tej organizacji [6].

Za pracę całej organizacji jest odpowiedzialny Sekretariat INSG, który znajduje się w Lizbonie. Sekretarzem Generalnym jest Don Smale. Wszelkie informacje na temat organizacji można znaleźć na stronie internetowej INSG pod adresem http://www.insg.org/.

Międzynarodowa Organizacja Cukru (ISO)

Międzynarodowa Organizacja Cukru (The International Sugar Organization) jest organizacją międzyrządową powołaną w celu ulepszania międzynarodowego rynku handlu cukrem poprzez zbieranie i gromadzenie danych statystycznych, analiz i raportów na dany temat. Działania organizacji skupiają się przede wszystkim na zwiększeniu współpracy pomiędzy poszczególnymi krajami w obrębie handlu cukrem oraz zwiększeniu przejrzystości reguł, według których on się odbywa.

Organizacja ta powstała w 1992 roku w wyniku podpisania Międzynarodowej Umowy Cukrowej. Na chwilę obecną członkami tej organizacji jest 81 państw, które w sumie skupiają 83% światowej produkcji cukru oraz 66% światowej konsumpcji cukru. Ponadto państwa należące do tej organizacji skupiają 92% światowego eksportu cukru.[7] Polska stała się członkiem tej organizacji w 2004 roku wraz z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Siedzibą ISO jest Londyn. Jej Przewodniczącym jest obecnie Peter Baron. Za polskie relacje z tą organizacją odpowiada Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wszelkie Informacje na temat działalności tej organizacji można znaleźć na stronie internetowej: http://www.sugaronline.com/ISO/isohome.asp/.

Międzynarodowa Organizacja Kakao (ICCO)

Międzynarodowa Organizacja Kakao (The International Cocoa Organization) skupia kraje produkujące i konsumujące kakao. Powstała ona 1973 roku, aby wcielić w życie pierwszą Międzynarodową Umowę ds. Kakao, która została podpisana w Genewie. W ciągu ponad 30-letniej historii tej organizacji podpisano sześć takich umów, z czego ostatnią w 2001 roku. Weszła ona w życie 1 października 2003 roku.

Głównym celem organizacji jest zapewnienie rozwoju międzynarodowego rynku kakao. Sprzyjać mają temu licznego rodzaju badania, raporty i analizy dotyczące tego rynku. Ponadto organizacja jest forum wymiany międzynarodowych doświadczeń związanych z rynkiem kakao oraz miejscem rozwiązywania problemów dotyczących efektywnego handlu tym surowcem. W organizacji działa także Rada Sektora Prywatnego, która skupia przedstawicieli firm produkujących kakao. ICCO powołało 15 lat temu specjalne Międzynarodowe Centrum Informacji ds. Kakao, które zapewnia swobodny dostęp do informacji na temat tego surowca.

Na chwilę obecną organizacja liczy 42 państwa. Wśród nich jest także Polska, która stała się członkiem ICCO wraz z akcesją do Unii Europejskiej. Obecnie kraje zrzeszone w tej organizacji skupiają 80% światowego eksportu kakao oraz 85% produkcji i 60% konsumpcji tego surowca na świecie.[8] Siedzibą ICCO, podobnie jak ISO, jest Londyn. Obecnie Przewodniczącą ICCO jest Irina  Miedvedeva z Rosji. Wszelkie Informacje na temat działalności tej organizacji można znaleźć na stronie internetowej: http://www.icco.org/.

Międzynarodowa Organizacja Kawy (ICO)

Międzynarodowa Organizacja Kawy (The International Coffee Organization) została utworzona w 1963 roku. Podstawą prawną do powołania tej organizacji była pierwsza Międzynarodowa Umowa Kawowa, podpisana w 1962 roku na okres 5 lat w Nowym Jorku. Umowy te były wielokrotnie przedłużane, w roku: 1968, 1976, 1983, 1994 oraz 2001. Ponadto w 2007 roku został uzgodniony i przyjęty tekst kolejnej Międzynarodowej Umowy Kawowej na okres 10 lat z możliwością przedłużenia na kolejne 8 lat.

ICO jest najważniejszą międzyrządową organizacją krajów kupujących i produkujących kawę. Organizacja ma za zadanie sprostać wyzwaniom, jakie stoją przed światowym sektorem kawowym, a także wpływać na polepszanie warunków życia ludności w krajach rozwijających i będących producentami kawy. Organizacja skupia się przede wszystkim na zbieraniu danych statystycznych dotyczących rynku kawy na świecie i tworzeniu na ich podstawie raportów, analiz, modeli ekonometrycznych itp. Ponadto organizacja zajmuje się badaniami kawy m.in. związanymi z chorobami plantacyjnymi

Obecnie ICO liczy 77 państw członkowskich, z czego 45 jest eksporterami kawy, zaś 32 importerami. Polska należy do ICO od 15 września 2006 roku. Organizacja ta skupia kraje, które w sumie produkują 97% światowej produkcji kawy oraz 80% światowej konsumpcji tego surowca.[9]

Organizacja ta składa się z Rady ICO, Zarządu oraz Rady Konsultacyjnej Sektora Prywatnego. W skład tej ostatniej wchodzą przedstawiciele 16 wiodących firm zajmujących się przetwórstwem kawy. W ICO pełnią oni jedynie rolę doradczą i opiniotwórczą. Obecnie przewodniczącym ICO jest Nestor Osorio z Japonii. Siedziba ICO znajduje się w Londynie. Obrady organizacji odbywają się najczęściej 2 razy w roku w maju oraz we wrześniu. Za relacje Polski z tą organizacją jest odpowiedzialne Ministerstwo Gospodarki.

Wnioski

Warto zauważyć, iż wspomniane w niniejszym artykule porozumienia surowcowe mają duże znaczenie z punktu widzenia efektywności wymiany handlowej określonymi surowcami. Ponadto stanowią one cenne źródło danych statystycznych, analiz i raportów na temat poszczególnych rynków. Są one pomocne zarówno przy badaniu obecnego stanu rynku, jak i prognozowaniu zmian, które zajdą na nim w przyszłości. Wspomniane organizacje są swoistym, unikalnym forum międzynarodowym, na którym możliwa jest wymiana poglądów dotyczących rynku surowcowego oraz rozwiązywania problemów z nim związanych. Jest to tym bardziej efektywne rozwiązanie, iż na posiedzeniach tych organizacji spotykają się zarówno przedstawiciele krajów członkowskich, jak i producenci związani bezpośrednio z wydobyciem i przetwórstwem poszczególnych surowców. Dzięki temu możliwe jest wypracowanie takich rozwiązań, które na trwale przyczynią się do rozwoju rynku surowcowego.

Przypisy

Bibliografia