Niall Ferguson: Zachód i reszta świata

• cywilizacja
• europa
• niall ferguson
• zachód

Niall Ferguson jest znany z wcześniejszych bardzo popularnych książek dotyczących mocarstw: brytyjskiego i amerykańskiego, potęgi pieniądza czy I wojny światowej. W najnowszej książce zaprezentowanej polskiemu czytelnikowi skupia się na burzliwych dziejach Europy.

Brytyjski autor traktuje historię w myśl zasady, że historia vita magistra est. Uzasadnia to koniecznością wyciągania z historii wniosków mogących pomóc współczesnym w uniknięciu błędów przeszłości. Jednym z takich błędów jest zdaniem Fergusona brak autorefleksji i pogłębionej krytyki współczesności. Historyk analizuje cechy i mocne strony Zachodu, które topniały wraz z upływem czasu: „Zachód miał rzeczywistą przewagę nad resztą świata przez minionych pięćset lat. Olbrzymia różnica między dochodami w krajach Europy Zachodniej a tymi osiągniętymi w Chinach powstała już w XVII wieku i stale się zwiększała aż do lat siedemdziesiątych XX wieku albo nawet później. Ale od tamtej porty zadziwiająco szybko maleje. Kryzys finansowy sprawił, że pojawiło się kolejne historyczne pytanie, które chciałem zadać. Czy owa przewaga Zachodu obecnie nie istnieje? Mam nadzieję, że udzielę odpowiedzi na to pytanie – jednak dopiero wówczas, gdy uda mi się pokazać, czym była owa przewaga Zachodu.” Na kolejnych stronach dowiadujemy się o konkretnych problemach cywilizacyjnych, przełomach i budowaniu własnej potęgi przez Zachód, ale także jej utraty.

W duchu książki Cywilizacja przychodzi czytelnikowi na myśl związek z dwiema innymi klasycznymi publikacjami. Przede wszystkim dopatrywanie się specyfiki świata zachodniego i pokazywanie jego przewagi nad innymi formami rozwoju przedstawił dogłębnie Max Weber w swojej Etyce protestanckiej a duch kapitalizmu, która ukazała się na początku XX wieku. Drugą książką, która powinna znaleźć się w zestawieniu z publikacją Fergusona jest Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego Edwarda Gibbona, który analizuje przyczyny końca jednego z najpotężniejszych imperiów w historii ludzkości. Wnioski z obu lektur pozwalają lepiej zagłębić się w meandry historii Zachodu oraz włączyć się w krytyczną dyskusję nad współczesną kondycją Zachodu zaproponowaną przez Fergusona.

Książkę należy polecić zarówno osobą zainteresowanym historią, socjologią czy naukami politycznymi jak i wszystkim chcącym zrozumieć więcej z dzisiejszych dysput o różnicach cywilizacyjnych, kierunkach polityk poszczególnych państw i wizji geopolitycznych współczesnych imperiów. Wielką zaletą tej książki jest język i styl w jakim jest napisana. Świetne pióro Fergusona nie pozwala oderwać się od lektury i zachęca do dalszego poszukiwania odpowiedzi zadanych na początku książki.

Niall Ferguson, Zachód i reszta świata, Wydawnictwo Literackie, 2013, ss. 473.