Prawdziwe oblicze Pakistanu, czyli o najnowszej publikacji Agnieszki Kuszewskiej


09 lipiec 2015
A A A

Jakie skojarzenia wywołuje Pakistan? Terroryzm, islamscy radykałowie, niekończące się zamachy stanu, armia i ubóstwo... Ten uproszczony obraz dominuje w świadomości wielu, jednak Agnieszka Kuszewska próbuje go odczarować przybliżając czytelnikom specyfikę tego kraju w swojej najnowszej publikacji „Zrozumieć Pakistan. Radykalizacja, terroryzm i inne wyzwania”.

W swojej najnowszej publikacji Agnieszka Kuszewska, adiunkt w Katedrze Polityki Międzynarodowej w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej i ekspertka ds. Indii i Pakistanu w Centrum Studiów Polska-Azja, podejmuje ambitną próbę uzupełnienia uproszczonego wizerunku Pakistanu, który dominuje w polskiej narracji publicystycznej. Jak trafnie zauważa autorka, istniejące stereotypy dotyczące tego państwa ugruntowały w naszej świadomości wyobrażenie Pakistanu jako kraju, który stanowi przede wszystkim „problem” w stosunkach międzynarodowych. Kuszewska we wprowadzeniu podkreśla, że na polskim rynku wydawniczym brakuje publikacji traktującej szczegółowo o wewnętrznych podziałach w Pakistanie w odniesieniu do poszczególnych prowincji, a przy tym uwzględniających różnorodne problemy polityczne i społeczno-ekonomiczne kraju. Celem Kuszewskiej było zatem wypełnienie tej luki i przedstawienie specyfiki tego niezwykle interesującego, ale wciąż niszowego dla polskiego odbiorcy, państwa. Do czarno-białego obrazu Pakistanu autorka dodała kilka kolorów, które znakomicie pomagają zrozumieć ten kraj.

Przedstawienie współczesnego Pakistanu byłoby niepełne i niezrozumiałe bez zaprezentowania historycznych uwarunkowań obecnej sytuacji tego państwa. Kuszewska rozpoczyna książkę od rozdziału, w którym przedstawia okoliczności powstania Pakistanu, dyskusję na temat roli islamu w tworzeniu tożsamości narodowej oraz genezę wpływów establishmentu wojskowego. Autorka słusznie podkreśla rolę jednostek, których polityka znacząco wpłynęła na obecny kształt Pakistanu – w tym generała Zia ul-Haqa odpowiedzialnego za islamizację państwa, która rozpoczęła się dopiero pod koniec lat 70. XX w. Co ważne, Kuszewska nie koncentruje się na szczegółowym odtworzeniu historii, a zwraca uwagę na wydarzenia o przełomowym znaczeniu dla współczesnego Pakistanu. Dzięki temu, książka ta jest interesującą lekturą dla znawców tematyki azjatyckiej, jak i laików zainteresowanych Pakistanem.

W drugim rozdziale autorka przedstawia pełne spektrum problemów i zagrożeń współczesnego Pakistanu – od struktury władzy przez narastający konflikt szyicko-sunnicki i prześladowania mniejszości wyznaniowych oraz etnicznych po funkcjonujące na pakistańskim terenie ugrupowania terrorystyczne i źródła radykalizacji części społeczeństwa. Kuszewska podkreśla, że toczy się tam ciągła walka - pomiędzy islamskimi ekstremistami a umiarkowaną częścią społeczeństwa, między sunnitami a szyitami oraz innymi mniejszościami religijnymi i etnicznymi, między centrum a prowincjami. Niestety, zdaniem ekspertki, jest to walka o utrzymanie lub zwiększenie władzy, a nie o lepszą przyszłość Pakistanu. Interesującym spostrzeżeniem Kuszewskiej jest jednak fakt, że obecnie w społeczeństwie pakistańskim zachodzą dwa równoległe procesy – sekularyzacja światopoglądowa części elit i klasy średniej przy jednoczesnej radykalizacji niewykształconej ludności, ale i „modzie na skrajny islam” wśród zamożnych. Autorka wnioskuje, że żaden z tych światów nie ma obecnie szans na wyraźną wygraną. W drugim rozdziale ekspertka odpowiada też na pytanie, kto rządzi w Pakistanie eksponując znaczenie wszechwładnej armii i wywiadu, a także skupia się na problemie prześladowań mniejszości akcentując różnorodność kraju pod względem etniczno-kulturowym i religijnym.

Trzeci rozdział publikacji jest niezwykle interesujący, ponieważ ukazuje różnorodność w ramach prowincji Pakistanu i problemy na linii centrum - prowincje eksponując realne zagrożenie „bałkanizacji” tego kraju. Przyjęta przez elity polityczne (głównie Pendżabczyków) strategia centralizacja władzy i usilne tworzenie pakistańskiej tożsamości kosztem grup etnicznych rozbudziły prężnie działające ruchy autonomiczne i separatystyczne, które powodują nieustanny kryzys wewnętrzny oraz stanowią dodatkową rację bytu dla armii. W rozdziale tym mamy szansę na zapoznanie się ze specyfiką poszczególnych prowincji i jednostek administracyjnych.

W ostatnim rozdziale autorka analizuje politykę zagraniczną Pakistanu skupiając się na relacjach Islamabadu ze Stanami Zjednoczonymi, a także Indiami, Afganistanem i Chinami oraz nadchodzących wyzwaniach w tych stosunkach. Kuszewska prezentuje pokrótce relacje te w historycznej perspektywie, a także punktuje problemy pomiędzy tymi państwami. Atutem tej części książki jest aktualność prezentowanych faktów, co jest niezwykle istotne biorąc pod uwagę dynamikę tego regionu.

Książka ta jest godna polecenia każdemu, kto interesuje się problematyką Pakistanu, a także stosunkami międzynarodowymi w Azji Południowej oraz bezpieczeństwem międzynarodowym. Niewątpliwym atutem książki jest przystępny język autorki, a także uwypuklenie faktów, które w największym stopniu mają wpływ na sytuację współczesnego Pakistanu. Dzięki temu, czytelnik nie jest przytłoczony treścią a jednocześnie otrzymuje kompleksowy obraz tego kraju. Autorka zadbała też o liczne tabelki, mapy oraz wykresy, które systematyzują przekazywane informacje i ułatwiają zrozumienie meandrów pakistańskich problemów. Ciekawym dodatkiem książki są zdjęcia wykonane podczas wizyt Kuszewskiej w Pakistanie, które również odczarowują negatywny obraz tego państwa. Czytelnika może zaskoczyć więc fotografia z festiwalu muzycznego czy występu zespołu rockowego.

Monografia Agnieszki Kuszewskiej jest z pewnością publikacją, po którą warto sięgnąć w celu zrozumienia specyfiku Pakistanu. Jest to pierwsza na polskim rynku wydawniczym próba przedstawienia wewnętrznej sytuacji tego państwa i należy podkreślić, że bardzo udana. Autorka ukazuje wielowymiarowy wizerunek tego państwa tłumacząc w sposób kompleksowy obecną sytuację polityczną i ekonomiczno-społeczną, a także prezentując wyzwania stojące przed Islamabadem. „Zrozumieć Pakistan” podważa wiele panujących stereotypów i daje czytelnikowi szansę na poznanie prawdziwego oblicza Pakistanu. A raczej wielu Pakistanów, bo jak podkreśla autorka, Pakistan to nie jest jedność.

 

Agnieszka Kuszewska, „Zrozumieć Pakistan. Radykalizacja, terroryzm i inne wyzwania”, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015. 

Zobacz także

„Meloni. Jestem Giorgia” – Kacper Kita
"Nowy Uzbekistan" - Agnieszka Pikulicka-Wilczewska
"Nazistowscy miliarderzy" - David de Jong
"Armenia. Obieg zamknięty" - Maciej Falkowski [Recenzja]




Więcej...

Zobacz także tego autora

Indyjska blokada Nepalu, czyli o problemach młodszego brata
Prawdziwe oblicze Pakistanu, czyli o najnowszej publikacji Agnieszki Kuszewskiej
Indie: korzystanie z toalet publicznych będzie popłacać
Chiny i Korea Południowa podpisały porozumienie o wolnym handlu
Indyjska policja aresztowała gołębia podejrzanego o szpiegostwo