Simon Sebag Montefiore: Jerozolima. Biografia

• bliski wschód
• izrael
• jerozolima
• konflikt izraelsko-palestyński
• palestyna
• żydzi

Opisanie dziejów Świętego Miasta jest zadaniem niezwykle trudnym. Montefiore wychodzi z tego przedsięwzięcia zwycięsko tworząc fascynującą historię trzech wielkich religii jak i współczesnego świata. Wytłumaczenie fenomenu Jerozolimy nie jest rzeczą prostą. W Ziemi Świętej i Obiecanej, której stolicą dla trzech religii jest opisywane przez Montefiore miasto, mamy do czynienia z powiązaniem polityki największego formatu z najbardziej wrażliwymi emocjami i reakcjami. Powoduje to ryzyko zniekształcenia oraz budowy jednostronnego przekazu. Autor bestselerów Stalin. Dwór czerwonego cara oraz Saszeńka unika jednostronnych ocen i schematycznych podziałów starając się przedstawić głębokie tło wydarzeń od początku powstania Jerozolimy.

Konflikt

Słowo biografia w tytule książki zobowiązuje do prześledzenia wszystkich najważniejszych zjawisk dotyczących miasta. Dzięki temu uzyskujemy fascynujący opis przedstawiający dzieje miasta od króla Dawida, od którego wzięło się późniejsze określenie Miasto Dawidowe, jak trafnie tłumaczy Paul Johnson w swojej Historii Żydów, co było wynikiem zdobycia Jerozolimy przez Dawida i ustanowienia w niej państwowej i religijnej stolicy Izraela, po czasy współczesne mówiące o zbrojnych i pokojowych próbach uregulowania konfliktu bliskowschodniego, dla którego Jerozolima jest jednym z kluczowych problemów. Rozwiązanie sporu arabsko-izraelskiego będzie niezwykle skomplikowane, co potwierdza dotychczasowa historia. Magdalena Lorenc w świetnej książce opisującej tę rywalizację pisze, iż „dopiero uznanie Izraela za równoprawny podmiot prawa międzynarodowego oznaczać będzie stabilizację w regionie. Wymagać to będzie rozwiązania problemu uchodźców palestyńskich, żydowskich osadników, statusu Jerozolimy oraz terroryzmu. Problemów, których żadna z bilateralnych umów kompleksowo nie rozwiązuje, a jedynie wskazuje potrzebę stosownej regulacji.”

Jak przyznaje brytyjski historyk i autor monografii miasta, „w najbardziej sprzyjających czasach pogodzenie w Jerozolimie pierwiastków nadprzyrodzonych, narodowych i czuciowych to skomplikowana łamigłówka. W ciągu XX wieku stworzono ponad czterdzieści planów rozwiązania problemu i wszystkie spaliły na panewce. Dziś istnieje co najmniej trzynaście projektów dotyczących tylko jednej sprawy: dostępu do Wzgórza Świątynnego.” Dlatego pisze dalej Montefiore „w Jerozolimie, bardziej niż gdziekolwiek indziej na świecie, potrzebujemy choćby kropelki eliksiru tolerancji, współpracy i wspaniałomyślności, który mógłby być antidotum na arszenik uprzedzeń, wrogości i żądzy posiadania. Nie zawsze łatwo go znaleźć. Od dwóch tysięcy lat Jerozolima nie była taka wielka, tak piękna, ani w tak przeważającej mierze żydowska jak dziś.”

Biografia

Biograficzne ujęcie tematu zapewnia nam możliwość spotkania na kartach książki najważniejszych postaci w dziejach świata, od Jezusa i Mahometa, przez władców rzymskich i przywódców wypraw krzyżowych do Napoleona, Churchilla i Dawida Ben Guriona. Uzyskany w ten sposób efekt gwarantuje dostrzeżenie szerszego kontekstu wydarzeń rozgrywających się na planie Jerozolimy bez pominięcia istotnych szczegółów.

Dużą zaletą książki jest jej język oraz sposób narracji. Zaciekawienie czytelnika od pierwszej strony daje poczucie przeżywania fascynującej przygody literackiej, nawet gdy Jerozolimę możemy uznać za pełnowartościową książkę historyczną. Warto również podkreślić sposób wydania książki, który dzięki informacjom zawartym na tabelach, mapach i fotografiach jest jeszcze bardziej atrakcyjny dla czytelnika. Książkę warto polecić nie tylko osobom profesjonalnie zajmującym się Bliskim Wschodem, lecz także wszystkim chcącym zrozumieć dlaczego Jerozolimę należy postrzegać w sposób szczególny i jakie z tego wynikają reperkusje.
 
Simon Sebag Montefiore, Jerozolima. Biografia, Magnum 2011, ss. 664