Radzieckie demony rosyjskiej armii

Rozpoczynając wojnę na pełną skalę z Ukrainą, armia rosyjska po raz pierwszy od II wojny światowej stanęła w obliczu równie silnego rywala. Rosja liczyła na to, że zmierzy się z armią wzoru radzieckiego, z którą przyszło jej walczyć w 2014 roku podczas okupacji Krymu. Rosjanie zdawali się sądzić, że wojna będzie podobna do jugosłowiańskiej, w której walczyli między sobą obywatele tego samego kraju, służący w tej samej armii.

Jednak armia ukraińska przygotowywała się do nowego typu wojny od 8 lat, podczas gdy siły zbrojne Federacji Rosyjskiej tkwiły w 2014 roku. W niniejszym artykule chciałbym skupić się na analizie działań armii rosyjskiej na Ukrainie przez pryzmat 2 kwestii: sprzętu i taktyki wojskowej.

Reforma wojskowa

Ci, którzy planują przyszłą wojnę, muszą w takich warunkach liczyć albo na nagłą, krótką, a nawet błyskawiczną wojnę z użyciem całej swojej broni nuklearnej w pierwszych minutach lub pokonanie, jeśli wojna będzie trwała przynajmniej miesiąc.

Wiktor Suworow, "Żołnierze wolności"

Minister obrony Rosji w latach 2007 - 2012 Anatolij Sierdiukow podjął reformę strukturalną sił zbrojnych po wojnie z Gruzją w 2008 roku: okazało się bowiem, że nawet taki przeciwnik zadał trud armii rosyjskiej[1].

Nie wydaje się, by w Moskwie byli gotowi do działań wojennych: dopiero rano 10 sierpnia nastąpił punkt zwrotny. Rosyjskie lotnictwo, atakując pozycje gruzińskie 8 i 9 sierpnia, straciło samolot szturmowy Su-25 i bombowiec Tu-22[2].

11 sierpnia zestrzelone zostały jeszcze dwa rosyjskie Su-25[3] [4]. Stało się to możliwe dzięki przekazaniu Gruzji przez Ukrainę przeciwlotniczego zestawu rakietowego Buk-M1, który znajdował się w służbie bojowej Sił Zbrojnych Ukrainy oraz 4 stacji zwiadu radiowego „Kolczuga”[5].Ukraińscy specjaliści przeszkolili także gruzińskich operatorów tych instalacji. Nawiasem mówiąc w trwającej wojnie, ukraińska obrona powietrzna zestrzeliła w ciągu miesiąca tyle samolotów, ile ZSRR stracił w ciągu 10 lat wojny w Afganistanie (118)[6].

Po wojnie gruzińskiej Sierdiukow powiedział rosyjskiemu oligarsze Siergiejowi Pugaczowowi, zaangażowanemu w kompleks wojskowo-przemysłowy, że po sprawdzeniu stanu sprzętu, 35% nie uruchomiło się, a 50% udało się uruchomić, ale nie dotarło do celu[7].

Reforma Sierdiukowa składała się z następujących elementów:

1. Redukcja korpusu oficerskiego z ok. 300 tys. do 150 tys., z nich pułkowników o 80%[8],  jednak 70 tys. oficerów musiało po reformie wrócić ze względu na brak kadry[9];
2. 65 placówek oświatowych Ministerstwa Obrony zreorganizowano w dziesięć ośrodków naukowych[10]. Wynikało to z faktu, że Putin postawił nowemu ministrowi za zadanie sprzedaż majątku Ministerstwa Obrony, a akademie i szkoły wojskowe z reguły znajdowały się w centrach miast, a więc na bardzo drogich gruntach. Uzasadniało to powołanie na stanowisko ministra Sierdiukowa, który wcześniej był szefem Federalnej Służby Podatkowej.
3. Dziesiątki szpitali oddziałowych i poliklinik zostały odebrane medycynie wojskowej[11];
4. Wyciągając wnioski z wojny gruzińskiej, przyjęto strategię prowadzenia wojny błyskawicznej, co oznaczało, że wróg zostanie rozbity w ciągu kilku dni, ponieważ prowadzenie długotrwałych wojen nie było mocną stroną ani radzieckiej, ani rosyjskiej armii po Drugiej Wojnie Światowej.
5. Główny nacisk został położony na rozwój jednostek elitarnych (oddziały desantowe, piechota morska, siły operacji specjalnych). Jednostki te były nieustannie testowane we wszystkich konfliktach, w które Rosja była zaangażowana w ciągu ostatnich 10 lat (okupacja Krymu, walki w Donbasie 2014-15, Syria).

Chociaż, prawdę mówiąc, piechota zawsze bierze na siebie najcięższe zadania i na niej skupia się cała zaciekłość bitew, dlatego bojownicy irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej i libańskiego Hezbollahu odegrali główną rolę w utrzymaniu reżimu Baszara al-Assada w Syrii[12].

Szkolenie elitarnego żołnierza sił specjalnych zajmuje dużo czasu i jest bardzo drogie (co najmniej 1 milion dolarów). Dlatego straty zadane przez Ukrainę elitarnym jednostkom rosyjskim, które znalazły się na pierwszym rzucie ofensywy, są bardzo ciężkie.

Tak też 331. pułk powietrznodesantowy z Kostromy, który brał udział w bitwach o Iłowajsk w 2014 roku, został całkowicie zniszczony a jego dowódca zabity[13]. Odbudowa takich jednostek wojskowych będzie bardzo długa, nie tylko ze względu na wysokie koszty, ale także dlatego, że teraz rosyjscy absolwenci szkół, widząc jakie straty ponoszą siły desantowe czy siły operacji specjalnych, raczej nie będą chcieli aplikować do szkół wojskowych.
Ponad 600 miliardów dolarów zostało wydanych na ogromny program dozbrojenia w ciągu 10 lat (2007-2017). Ogólnie na Siły Zbrojne wydano 767 miliardów dolarów w ciągu 22 lat rządów Putina, tj. średnio prawie 35 miliardów dolarów rocznie[14].

Sierdiukow stwierdził bez ogródek, że po pierwsze, przychodząc do Ministerstwa Obrony, „zniechęcił go ogrom kradzieży”. Co prawda, samemu Sierdiukowowi była obca spartańska dyscyplina: krążyły plotki o luksusowych [L1] [MD2] remontach domu słynnego kupca-kolekcjonera Szczukina znajdującego się naprzeciwko ministerstwa, gdzie przeniósł się ze swoim osobistym aparatem Serdiukow. Piękne kobiety w otoczeniu i luksusowe nieruchomości sprawiły, że skandal z dymisją ministra w 2012 roku był szczególnie głośny[15].

Innym ważnym problemem armii rosyjskiej jest nieufność Putina do autorytetu dowódców wojskowych. Dlatego też, kiedy Putin doszedł do władzy w 2000 roku, zastąpił ministra obrony marszałka Igora Siergiejewa swoim kolegą ze służb bezpieczeństwa Siergiejem Iwanowem[16].

W 2007 roku Putin zastąpił Iwanowa (którego awansował na stanowisko pierwszego wicepremiera) Sierdiukowem[17]. Całe doświadczenie służby wojskowej Sierdiukowa to tzw. katedra wojskowa w Leningradzkim Instytucie Handlu Radzieckiego i roczna służba jako dowódca plutonu łączności[18].

Oczywiście w krajach członkowskich NATO ministrem obrony jest urzędnik cywilny, w tym kobiety, ale w Rosji przyjęło się, że ministrem powinien być dowódca cieszący się autorytetem swoich podwładnych. Ani Iwanow, ani Sierdiukow, ani nawet Szojgu, który też nie jest wojskowym, takim autorytetem się nie cieszyli.

Trzeba tutaj przedstawić też opinię Putina, że ​​wojny konwencjonalne są przestarzałe, a wojna XXI wieku będzie wyłącznie wojną z użyciem broni jądrowej (nuklearne okręty podwodne, rakietowe pociscki balistyczne, takie jak Buława, Topol-M itp.).

Aby prowadzić wojnę, konieczne jest również odpowiednie przygotowanie do tego swojej gospodarki. Według plotek nawet szefowa Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej Elwira Nabiullina, która w ogóle nie jest członkiem Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej[19], nie wiedziała o rozpoczęciu wojny na pełną skalę, a wynik wojny zależy przecież bezpośrednio od stanu finansowego i ekonomicznego państwa[20]. Być może to wyjaśnia fakt, dlaczego ponad 300 miliardów dolarów rezerw Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej trafiło na Zachód, co doprowadziło do ich zamrożenia. Ponieważ kalkulacje opierały się na powodzeniu szybkiej operacji specjalnej wzorowanej na zajęciu Krymu w 2014 roku, gospodarka nie została od razu przestawiona na tory wojenne.

To komplikuje mobilizację gospodarki teraz, ponieważ według analityków, gdyby już 24 lutego została podjęta decyzja o przestawieniu gospodarki rosyjskiej na tory wojenne, zajęłoby to jeden, góra dwa miesiące, a w obecnym stanie - co najmniej pięć[21]. Żywym przykładem jest to, że Rosja jest w stanie wyprodukować nie więcej niż 1 samolot miesięcznie, pod warunkiem dostępności komponentów, a według Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy ponad wojny zniszczono już 199 rosyjskich maszyn[22].

Sprzęt

Kiedy Sierdiukow został ministrem, powiedział: „Nasze przedsiębiorstwa chcą produkować stare modele. Nie chcemy ich kupować”. Wojsko publicznie zarzucało przemysłowi obronnemu: czołgi z Niżniego Tagiła są gorsze i droższe od niemieckich.

Po raz pierwszy kupowana była zagraniczna broń – wcześniej grzechem było nawet o tym myśleć: walczyć na sprzęcie „potencjalnych wrogów”! Izrael dostarczył dziesiątki bezzałogowych samolotów rozpoznawczych [23], podpisany był kontrakt z włoską firmą Iveco na pojazdy opancerzone LMV M65 Lynx („Ryś”)[24].

Największym zamówieniem były francuskie okręty desantowe-śmigłowcowcy „Mistral”. Za każdym razem mówiło się, że zgodnie z umową, takie będą one wkrótce produkowane na licencji w Rosji[25]. Jednak po rozpoczęciu wojny na wschodzie Ukrainy w 2014 roku Francja odmówiła dostarczenia Mistralów Rosji.

Także rosyjskie „cuda techniki” okazały się nie być niezawodne. Na przykład samobieżny system pocisków przeciwlotniczych i dział Pancyr-S1 o wartości 15 milionów dolarów za sztukę.

Już w Syrii okazało się, że „Pancyr” praktycznie „nie widzi” celów o małej prędkości i niewielkich rozmiarach, do których należą wojskowe bezzałogowce. Jednocześnie kompleks regularnie namierzał fałszywe cele – duże ptaki latające wokół bazy, które dezorientowały operatorów[26]. Kompleks wykazał również poważne niedociągnięcia i wady, osłaniając bazę lotniczą Latakia w Syrii przed atakami lotniczymi. Skuteczność „Pancyra” wynosiła tylko 19%[27].

Nowy rosyjski sprzęt został zniszczony w pierwszych dniach walk, więc teraz w Rosji sprzęt z lat 70. jest wycofywany z konserwacji, co wyraźnie widać było z kolumn idących z Rosji przez obwód charkowski na przyczółek iziumski[28].

Teraz w rzeczywistości obie armie walczą radzieckim sprzętem. Ukraina pokazała jednak, że nawet radziecka technika z lat 80., jeśli jest w dobrym stanie, wyposażona w nowoczesną elektronikę i obsługiwana przez przeszkolonych operatorów, może odnieść sukces.

Żywym tego przykładem jest:

• myśliwiec wieluzadaniowy Su-35 zestrzelony nad Czernihowem przez radziecki ręczny system pocisków ziemia-powietrze Igła-1 wyprodukowany w 1985 roku (04.03)[29];
• samolot szturmowy Su-25, zestrzelony Igłą-1 na kierunku zaporoskim (01.05)[30];
• ataki przeprowadzone przy użyciu zestawów rakietowych 9K79-1 Toczka-U:
  na lotnisko wojskowe w Millerowie, obwód rostowski (25.02)[31]; oraz lotnisko wojskowe w Taganrogu, obwód rostowski (01.03)[32];
• zniszczenie okrętu desantowego „Saratow” w porcie Berdiańsk (24.03); ciekawe jest to, że Toczka-U nie jest przeznaczona do uderzania w cele morskie[33].
• zniszczenie składu amunicji w Biełgorodzie (29.03)[34].

Nie bez znaczenia są też systemy obrony powietrznej S-300. Są to pierwsze radzieckie systemy obrony powietrznej z elementami obrony przeciwrakietowej[35]. Nawet sekretarz obrony USA Lloyd Austin wypowiadał się o nich pozytywnie, porównując je z systemami obrony przeciwrakietowej Patriot. [36]
Dlatego transfer radzieckiej broni na Ukrainę, która pozostała w magazynach byłych państw członkowskich Układu Warszawskiego, jest dość istotny, ponieważ:
- ukraińscy żołnierze wiedzą, jak się nią posługiwać;

- ta technika, w przeciwieństwie do techniki, która jest usuwana z konserwacji w Rosji jest w dość dobrym stanie;

- umożliwi to także stopniowe wycofywanie sprzętu radzieckiego z arsenałów państw członkowskich NATO oraz całkowitą unifikację uzbrojenia w krajach bloku.

Stopniowo armia ukraińska zostanie również uzbrojona w sprzęt NATO, przede wszystkim w artylerię.
Równie ważne jest dostarczanie Ukrainie informacji wywiadowczych od zachodnich sojuszników. Wybitnymi przykładami tego są:
- informacje o przemieszczeniu kolumn sprzętu wojskowego przez terytorium Ukrainy, po czym sprzęt zostaje skutecznie zniszczony przez ukraińską artylerię i bezzałogowce; [37]

- legendarny już atak na krążownik rakietowy Moskwa; [38]
- regularne niszczenie kwater głównych z wyższymi oficerami, w tym zlikwidowanie ośmiu generałów. [39] Nawiasem mówiąc, liczba zabitych generałów przekroczyła już liczbę zabitych oficerów tej rangi w Afganistanie (5) i zbliża się do czasów II wojny światowej[40].

Podsumowanie

- Po raz pierwszy od II wojny światowej armia rosyjska stanęła w obliczu równie silnego wroga. Wojny w Afganistanie i Czeczenii nie były wojnami równymi, bo w rzeczywistości były wojnami z partyzantami.

- Naprzeciwko siebie stanęły dwie armie, uzbrojone w radziecki sprzęt. Jeśli jednak armia ukraińska zmodernizowała swoją broń i przeszkoliła jej obsługę, to Rosjanie dostarczyli nowoczesny sprzęt tylko swoim elitarnym jednostkom, ale ze względu na duże straty, nowoczesne wyposażenie jednostek szybko się kończy i są one używać starego.

- Armia ukraińska jest zaopatrywana w informacje wywiadowcze przez sojuszników ze swoich satelitów, a Rosjanie zmuszeni są do korzystania z analogowych systemów łączności, co prowadzi do ciągłych wycieków informacji.

- Pomoc zachodnich sojuszników prowadzi do tego, że armia ukraińska dozbraja się, otrzymuje zarówno broń zachodnią, jak i zmodernizowaną radziecką, a arsenały państw bloku są unifikowane.

 - Wojna ujawniła również niezdolność rosyjskiej armii i gospodarki do prowadzenia długotrwałej wojny, co wynika z samej rosyjskiej doktryny wojskowej.

- Straty wyrządzone armii rosyjskiej powodują, że przez co najmniej 10-15 lat Rosja nie będzie w stanie prowadzić swojej tradycyjnej polityki zagranicznej opartej na projekcji siły.

Mykyta Drozd