Siły Zbrojne Białorusi

06 lipiec 2022

Drukuj

16 czerwca pojawiła się informacja, że Siły Zbrojne Białorusi po raz kolejny przedłużyły swoje ćwiczenia – przynajmniej do 25 czerwca. Mimo wydłużenia czasu ćwiczeń na poligonach armia białoruska wciąż jednak nie jest przygotowana do działań ofensywnych.

– Jedyne, na co trening wpłynął pozytywnie, to umiejętność obrony. Odnotowujemy też nieznaczny postęp w umiejętnościach pilotażu – pisze grupa monitorująca „Biełaruski Gajun” [1]. Celem niniejszej analizy jest zbadanie stanu Sił Zbrojnych Republiki Białoruś oraz białoruskiego przemysłu wojskowego.

Tło polityczne

Już 4 lutego samozwańczy prezydent Białorusi, Aleksander Łukaszenko w wywiadzie dla stacji telewizyjnej Rosja-1 stwierdził, że wojna między Federacją Rosyjską a Ukrainą potrwa 3-4 dni, a na Ukrainie „nikt nie będzie walczył z Rosją”[2].

Po zakrojonym na szeroką skalę ataku z 24 lutego, 11 marca, kiedy stało się jasne, że „operacja specjalna” przeciąga się, na spotkaniu z Władimirem Putinem Łukaszenka obiecał pokazać, skąd przygotowywany był atak na Białoruś [3].

Pomimo tego, że Łukaszenka udostępnił Rosjanom terytorium Białorusi do ofensywy, a także oddał do użytku białoruską infrastrukturę (lotniska, szpitale, linie kolejowe itp.), Siły Zbrojne Białorusi formalnie nie przystąpiły do walk. Chociaż personel ogromnej liczby lotnisk wojskowych zlokalizowanych na Białorusi, z których bombardowali terytorium Ukrainy, był białoruski - to on tankował, czyścił i naprawiał rosyjski sprzęt [4].

Wyjątkiem jest wieś Michajło-Kociubyńskie w obwodzie czernihowskim, do której dotarła kolumna Sił Zbrojnych Republiki Białoruś i odmówiła pójścia dalej [5]. Także według sekretarza buczańskiej rady miejskiej Tarasa Szaprawskiego, wraz z Rosjanami i Kadyrowcami w mieście znajdowały się także białoruskie siły specjalne [6].

Mimo to władze ukraińskie starają się nie „podgrzewać” tego tematu. Retoryka Łukaszenki zaczęła się zmieniać po klęsce wojsk rosyjskich pod Kijowem i Czernihowem. Tak więc już 7 kwietnia, po klęsce wojsk rosyjskich pod Kijowem, na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Republiki Białoruś Łukaszenka wyrażał swoje niezadowolenie z faktu, że negocjacje między Ukrainą a Rosją zostały przeniesione z Białorusi do Turcji. Domagał się też od ministra spraw zagranicznych Uładzimira Makieja dołączenia Białorusi do rozmów [7].

Dodatkowo 5 maja w wywiadzie dla Associated Press powiedział, że „operacja specjalna przeciągnęła się” [8]. 10 maja na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Białorusi Łukaszenka pochwalił Siły Zbrojne Ukrainy i zażądał, aby jego wojska „uczyły się doświadczeniu Sił Zbrojnych Ukrainy” [9].

16 maja na spotkaniu OUBZ w Moskwie Łukaszenka wystąpił w roli „headlinera”, deklarując, że członkowie OUBZ zostaną „zmiażdżeni jeden po drugim”, jeśli nie będą zjednoczeni jak UE, gdzie według niego panuje żelazna dyscyplina [10].

Stan sił zbrojnych Białorusi

A teraz przyjrzyjmy się bliżej, jak wyglądają Siły Zbrojne Białorusi. Białoruś to biedny kraj. Technika w armii białoruskiej pochodzi w większości z produkcji w latach 80-tych. Dlatego władze starają się utrzymać w gotowości bojowej, jeśli nie całą armię, to przynajmniej jednostki elitarne.

Seria reform i reorganizacji rozpoczęta w 1991 roku zmniejszyła stan sił zbrojnych z 180 000 do 62 000. Co więcej, jeśli odliczyć „personel cywilny”, w rozporządzeniu Ministerstwa Obrony pozostanie tylko 48 tysięcy żołnierzy [11]. Teraz władze starają się zmobilizować do 60-65 tys., a ambitny pomysł zakłada, że do końca roku SZ RB miałyby 80-85 tys. wojskowych. Wymaga to szkolenia, umundurowania i uzbrojenia, a już to jest dla Białorusi ogromnym problemem [12]. Spadek produkcji przemysłowej na Białorusi w ciągu ostatnich 5 miesięcy br. wyniósł 11,3%. Spadek eksportu w tym samym okresie to 43,5% [13].

Białoruś miała tydzień wysokiej gotowości bojowej od 6 do 11 czerwca, kiedy armia białoruska pod dowództwem rosyjskich oficerów opracowywała różne zadania taktyczne. Istnieją co najmniej 4 gotowe do walki brygady - 103. Witebska Brygada Powietrznodesantowa, 38. Brzeska Brygada Powietrznodesantowa, 5. Brygada Specjalnego Przeznaczenia i 6. Brygada Strzelców Zmotoryzowanych [14].

Dwie brygady powietrznodesantowe, samodzielna specjalna brygada, stacjonująca w Marinej Horce, wchodzą w skład Sił Operacji Specjalnych utworzonych w latach 2012-2015. To 6 tysięcy spadochroniarzy i sił specjalnych [15].

Po zmianach w strukturze tzw. „państwa związkowego” Rosji i Białorusi, jeśli przyjrzeć się bliżej, Rosjanie mogą kierować siłami zbrojnymi Białorusi według własnego uznania, co już właściwie robią.

To tłumaczy usunięcie po wydarzeniach sierpnia 2020 r. ze stanowisk sekretarza stanu Rady Bezpieczeństwa Republiki Białoruś i ministra obrony Białorusi Walerego Wakulczyka i Andreja Raukowa. Zastąpili ich odpowiednio urodzony w Rosji Alaksander Walfowicz i etniczny Rosjanin Wiktar Chrenin.

Dzięki temu Rosjanie będą mogli wydawać rozkazy Białorusinom:

a) kiedy Białorusini będą przygotowani;

b) kiedy Rosjanie będą tego potrzebować.

Jednym z głównych błędów Rosjan było to, że nawet na początku wojny, gdy ich awangarda posuwała się wystarczająco szybko, mieli nieosłonięte tyły.
Wojsko rosyjskie nie było w stanie utrzymać ogromnych terytoriów. Z tego powodu ich kolumny pozostawały w tyle, wojska zatrzymywały się z powodu braku paliwa i żywności. Kolumny były cięte i niszczone, przeprowadzane były ataki na centra logistyczne i polowe oraz bazy naprawcze.

Oznacza to, że potrzebny jest kontyngent do kontrolowania terytorium, które planuje się przejąć. I tak faktycznie, zgodnie z odległymi planami Rosjan, tę funkcję będą pełnić wojska białoruskie.

Ale w tym celu Białorusini:

a) muszą być przeszkoleni,

b) wyposażeni i

c) ten plan nadal musi zostać przeniesiony. Następnym błędem było to, że nie zrobili tego, co mieli teraz zrobić, jeśli dojdą do tej części planu.

Rosjanie chcą wejść na terytorium Ukrainy nie tylko ze strony Czernihowa, ale także ze strony obwodów żytomierskiego, rówieńskiego i wołyńskiego. To spowodowałoby odcięcie środkowej Ukrainy od zachodniej, przecięcie autostrady, a przede wszystkim trasy Kijów-Czop. Taki stan rzeczy pozwoliłby następnie odciąć tory kolejowe i kolejne autostrady, by uniemożliwić dostarczanie zarówno zasobów ludzkich, jak i przede wszystkim broni zachodniej. To znaczy odciąć środkową Ukrainę od zachodniej i „zagłodzić” Ukrainę. Ale to znowu wymaga dużych zasobów ludzkich. Jasne jest, że to dlatego właśnie Rosji potrzebni są Białorusini [16].

Problem w tym, że w tej chwili wzdłuż granicy białorusko-ukraińskiej znajduje się 7 grup batalionowo-taktycznych. Dla porównania, podczas ofensywy lutowej na Kijów i Czernihów Rosjanie skoncentrowali w samym obwodzie homelskim 40 batalionowych grup taktycznych. I nawet z tym ugrupowaniem nie mogli zająć Czernihowa i odciąć Kijowa od komunikacji z innymi regionami kraju [17].

Kompleks wojskowo-przemysłowy

Należy zauważyć, że Białoruś jest jednym z 20 największych światowych producentów broni. Od 2020 roku premierem Białorusi jest Raman Hałouczenka, który przed objęciem obecnego stanowiska był przewodniczącym Państwowego Komitetu Przemysłowo - Wojskowego [18].

Łukaszenka zdołał utrzymać radzieckie przedsiębiorstwa przemysłowe. W Federacji Rosyjskiej było wiele fabryk wojskowych i fabryk podwójnego zastosowania, które zostały zbudowane w czasach carskich i radzieckich. Udało im się przetrwać lata 90., ale zbankrutowały za Putina [19].

Rosyjskie rakiety wystrzeliwane w ukraińskie miasta zawierały tajwańskie mikroukłady. Po 24 lutego, z oczywistych powodów, Tajwan nie dostarcza już swoich produktów high-tech. Chińskie firmy technologiczne również niechętnie ryzykują naruszeniem zachodnich sankcji wobec Rosji.

Na Białorusi działa firma Integral, która była największym producentem układów scalonych w ZSRR [20]. Jeśli więc do tego czasu Łukaszenka był całkowicie zależny od Putina, to teraz ta zależność staje się wzajemna.

Dlatego Łukaszenka w odpowiedzi zaczął prosić Putina o udzielenie Białorusi kredytu na zakup systemu obrony powietrznej S-400 i rakiet Iskander [21]. I tu Putin też ma problem. O ile Rosja może sprzedać S-400, to jest mało prawdopodobne, aby Rosja zgodziła się na sprzedaż Iskanderów.

Zasięg lotu Iskanderów wynosi do 500 km. A jeśli założymy, że zmieni się władza na Białorusi i dojdzie do wojny z Rosją, to jeśli te kompleksy zostaną umieszczone na wschodniej Białorusi (w pobliżu Orszy czy Mohylewa), to będą mogły dotrzeć do Moskwy [22].

Faktem jest, że Mińsk długo interesował się technologią rakietową. Od 2008 roku Białoruś wielokrotnie zwracała się do Federacji Rosyjskiej z prośbą o sprzedaż broni rakietowej. Rosja nie spieszyła się z dzieleniem się swoimi osiągnięciami w tej dziedzinie, co jest logiczne. Dla Federacji Rosyjskiej format istnienia białoruskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego jest korzystny tylko jako dodatku technologicznego, niezdolnego do samodzielnego opracowywania i wprowadzania do serii nowych rodzajów broni, zwłaszcza jeśli chodzi o systemy reaktywne. Kreml odmówił i zaproponował opcję kompromisową – rosyjską bazę wojskową na terytorium „państwa związkowego”. Ta opcja nie odpowiadała Łukaszence.

Dlatego na Białorusi na bazie chińskich technologii stworzono WWR Polonez oraz pociski do nich. Podstawowa wersja to kierowane pociski rakietowe o zasięgu do 300 km [23]. Najprawdopodobniej powstały przy finansowym udziale Azerbejdżanu.

Przynajmniej to państwo kupiło pierwsze produkty, które doskonale sprawdziły się w Karabachu [24]. Zgodnie z tym samym schematem Białorusini stworzyli własną wersję systemu obrony powietrznej Buk - Buk-MB3K, gdzie ze starego „Buku” pozostała tylko nazwa [25].

To samo stało się z próbami stworzenia własnych rakiet. Prace nad rakietami prowadzono „autonomicznie” od Moskwy, razem z chińskimi (i prawdopodobnie irańskimi) towarzyszami. Polonez nawet testowany był poza wiedzą Federacji Rosyjskiej. Moskwa chciała uzyskać dostęp do projektów, ale Mińsk odmawiał. Na tle wydarzeń ostatnich lat Kreml wywierał na Białoruś presję. Łukaszenka na swój sposób próbował przedstawić kompletną porażkę jako zwycięstwo – mówił, że uzgodnił z rosyjskimi przyjaciółmi, aby spojrzeli na „materiały dotyczące rakiet” i pomogli. W rzeczywistości przestraszył się. Faktycznie zgodził się na wykonanie kopii dokumentacji technologicznej, która jeszcze wczoraj była ściśle tajna. Inną kwestią jest to, że chińskim partnerom raczej się to nie spodobało [26].

Białoruś może również stać się centrum naprawy i renowacji samolotów ponieważ posiada technologie modernizacji i montażu silników, w tym silników lotniczych. W szczególności w przedsiębiorstwie naprawy samolotów 558 z Baranowiczej [27] oraz w zakładzie napraw samolotów w Orszy [28].

Białoruś jest jednym z regionalnych liderów w rozwoju i produkcji bezzałogowych statków powietrznych. Ta sama fabryka 558 produkuje i sprzedaje (w tym na rynki zagraniczne) bezzałogowiec Grif-1. A w 2014 roku wprowadził jeszcze nowość - kompleks urządzeń pokładowych do indywidualnej ochrony radiotechnicznej „Satellit”, który umożliwia ochronę statków powietrznych wszystkich typów przed uderzeniem precyzyjnej broni sterowanej radiowo [29].

Jednym z głównych kierunków białoruskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego jest tworzenie pojazdów opancerzonych. Białoruś miała w tym zakresie własne rozwiązania. W szczególności obiecujący rozwój opancerzonego pojazdu dywersyjnego Stalker [30] do pracy na tyłach wroga oraz lekkiego BBM-3T [31].

Jednak produkcja wielkoskalowa, a tym bardziej dostęp do rynków zagranicznych, był utrudniony przez wschodniego „sojusznika”. Głównym problemem są silniki. W końcu białoruskie przedsiębiorstwa zostały zmuszone do budowy ich bodowy własnymi siłami.

Co więcej, kraj ma zarówno potencjał intelektualny, jak i co najmniej 2 głównych producentów silników. To jest Mińska Fabryka Silników [32] i Fabryka „Silnik Elektryczny” w Mohylewie [33]. Z czego Republika Białoruś może być naprawdę dumna, to z jej osiągnięć w dziedzinie optyki, w tym celowników i systemów naprowadzania.

Białoruski kompleks wojskowo-przemysłowy, mimo że został objęty sankcjami, znalazł obejście tego problemu, dzieląc przedsiębiorstwa na różne holdingi.

W rezultacie wiele krajów NATO (w tym US Marine Corps) jest uzbrojonych w celowniki kolimatorowe wykonane w Wołkowysku, co jest logiczne, bo firma Pulsar jest zarejestrowana w Teksasie, a także na Litwie jako Yukon, ale to na Białorusi leje się szkło. Nawet bez Pulsara, Komitet Wojskowo-Przemysłowy Białorusi obejmuje co najmniej 5 przedsiębiorstw specjalizujących się w optyce i systemach naprowadzania. Oczywiście taka rywalizacja między producentami gwarantuje sukces [34].

Podsumowanie
W pewnym sensie Białoruś jest podobna do Włoch podczas II Wojny Światowej. Włochy walczyły słabo, a to przyćmiewa osiągnięcia włoskiej inżynierii, zwłaszcza w dziedzinie lotnictwa, łodzi podwodnych i łodzi motorowych.

Armia białoruska, mimo obecności jednostek elitarnych, generalnie nie jest gotowa do inwazji na Ukrainę, ani moralnie, ani technicznie. Pozostają jednak groźby prowokacji ze strony białoruskiej i rosyjskiej.

Ogólnie rzecz biorąc, Aleksander Łukaszenka szuka sposobu na uniknięcie użycia białoruskich sił zbrojnych w inwazji na Ukrainę. Dlatego w obawie przed spiskiem prorosyjskich generałów nieustannie doprowadza do czystek w wojsku i organach bezpieczeństwa.

Jak widać, ciągłe wezwania „na dywanik” do Kremla nie dają żadnego efektu. Łukaszenka znajduje sposoby by kontynuować uniki, targując się o preferencje lub próbując odkupić się dostawą i naprawą broni.

Dlatego krążyły plotki, że po raz pierwszy po 24 lutego Putin zmuszony jest wyjechać za granicę, na Białoruś. Do Grodna jednak nie pojechał, ale nadal próbuje zmusić Łukaszenkę do zadania Ukrainie ciosu w plecy, gdyż armia rosyjska, mimo pewnych sukcesów w Donbasie, jest już wyczerpana.

Mykyta Drozd

fot. The Presidential Press and Information Office (CC)

[1] https://www.pravda.com.ua/rus/news/2022/06/16/7352918/ dostęp: [24.06.2022]

[2] https://www.youtube.com/watch?v=3gn9TumIlkI dostęp: [24.06.2022]

[3] https://www.youtube.com/watch?v=07e2BagIjkg dostęp: [24.06.2022]

[4] https://www.pravda.com.ua/articles/2022/06/16/7352725/ dostęp: [24.06.2022]

[5] https://novynarnia.com/2022/03/03/vijskovi-bilorusi-vidmovlyayutsya-nastupaty-na-ukrayinu/ dostęp: [24.06.2022]

[6] https://www.youtube.com/watch?v=ds7y43EHuB4 dostęp: [24.06.2022]

[7] https://www.youtube.com/watch?v=mc04ARjxeRY dostęp: [24.06.2022]

[8] https://www.youtube.com/watch?v=Q5RDzN-lW8Q dostęp: [24.06.2022]

[9] https://www.youtube.com/watch?v=TMxPSyviPFM dostęp: [24.06.2022]

[10] https://www.youtube.com/watch?v=BHIYLYTrvnM dostęp: [24.06.2022]