Tunezja i UE: rok po jaśminowej rewolucji

• tunezja
• ue

W historii Tunezji rok 2011 zostanie już na zawsze zapamiętany jako rok Jaśminowej rewolucji. Rewolucja umożliwiła obalenie ustroju autorytarnego i tym samym rozpoczęcie procesu demokratyzacji, który pozwolił na wprowadzenie pluralizmu politycznego. Rewolucję rozpoczęło społeczeństwo, które zażądało wolności, solidarności, poszanowania godności oraz solidarnego rozwoju. Wystąpienia te były źródłem inspiracji dla całego regionu, a nawet dla krajów spoza świata arabskiego.

W ciągu dziesięciu miesięcy Tunezja osiągnęła zdumiewające rezultaty: osiągnięto wolność słowa i prawo do gromadzenia się, Tunezja przystąpiła do międzynarodowych konwencji praw człowieka, sukcesem był dobry przebieg wolnych i demokratycznych wyborów oraz kontrola nad gospodarką pomimo kryzysu, który uderzył także w Tunezję. Co więcej, Tunezja wykazała się dużą hojnością oraz solidarnością wobec społeczeństwa libijskiego dotkniętego przez wojnę domową. Polityczna dojrzałość Tunezji oraz jej społeczeństwa w tym okresie jest zdumiewająca i zasługuje na najwyższe uznanie ze strony Unii Europejskiej.

Wraz z wyborem Zgromadzenia, Tunezja rozpoczęła najważniejszy etap zmiany ustroju politycznego. UE pochwaliła wyniki ostatnich wyborów demokratycznych. Na nowych władzach Tunezji spoczywa teraz duża odpowiedzialność, a UE pragnie nawiązać dialog i współpracę z nowym rządem. Jestem przekonany, że nowa sytuacja tego kraju pozwoli nam na otwarty i szczery dialog z władzami Tunezji odnośnie naszych wspólnych interesów. W przeciwieństwie do poprzednich lat, będziemy mogli poruszyć wszystkie tematy, bez wyjątków, swobodnie wyrażając ewentualne różnice zdań.

Od samego początku rewolucji w Tunezji, Unia, która przedtem była głównie partnerem w rozwoju gospodarczym i społecznym, podkreślała wolę wsparcia nowych aspiracji Tunezji. Wsparcie to zostało wyrażone w wielu deklaracjach politycznych oraz poprzez propozycję partnerstwa na rzecz demokracji i dobrobytu w ramach nowej polityki sąsiedztwa. Pojawił się również bardziej konkretny wymiar wsparcia. Działania te polegały na bezzwłocznej pomocy w procesie przemian zmierzających do powołania nowych instytucji państwowych, następnie na wkładzie w przygotowanie wyborów przez wysłanie do Tunezji pięciu ekspertów na okres sześciu miesięcy, wreszcie na wysłaniu – na prośbę miejscowych władz – misji obserwacyjnej w celu kontroli przebiegu wyborów. Co więcej, Unia udzieliła wsparcia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego, które były głównym źródłem rewolucji, w celu zwiększenia zakresu ich działania.

Unia Europejska podwoiła również wsparcie finansowe dla Tunezji, zwiększając je z 80 mln do 160 mln euro w 2011 roku. Budżet ten został przeznaczony na przywrócenie wzrostu gospodarczego, zatrudnienie, zwiększenie konkurencyjności w sektorze usług, wsparcie dla biedniejszych lub dyskryminowanych regionów, reformy wymiaru sprawiedliwości oraz pomoc techniczną służącą odzyskaniu zablokowanych aktywów. Trzeba tu również dodać europejską pomoc humanitarną w wysokości 80,5 mln euro przyznaną Tunezji stawiającej czoło kryzysowi uchodźców z Libii.

Wreszcie, Unia Europejska miała swój wkład w międzynarodowe działania wspierające kraje wiosny arabskiej – w tym w Tunezji – na forum G8 (Partnerstwo z Deauville). Apelowała do europejskich i międzynarodowych partnerów, aby wsparły Tunezję w ramach Grupy Zadaniowej UE-Tunezja, która zebrała się pod koniec września razem z wieloma inwestorami prywatnymi oraz międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Podczas tego spotkania niektóre instytucje międzynarodowe wraz z Komisją Europejską zapowiedziały przekazanie miliarda euro na rzecz wzrostu gospodarczego w Tunezji.

Mając na uwadze relacje z krajami partnerskimi położonymi na południe od Morza Śródziemnego, Unia Europejska zaproponowała nowy plan działania na poziomie regionalnym, który pozwoliłby lepiej wspomóc kraje angażujące się w proces reform i głębokiej demokratyzacji. W ramach reformy Europejskiej Polityki Sąsiedztwa została wprowadzona zasada "więcej za więcej". Według tej zasady, Unia będzie w stanie zaproponować głębszą współpracę oraz większe wsparcie krajom, które będą dążyły – w swoim własnym rytmie oraz zależnie od ich sytuacji – do demokratyzacji, poszanowania wartości uniwersalnych i podstawowych wolności oraz reform zarządzania. UE nie stawia się w roli sędziego, który przyznaje nagrody dobrym partnerom, a złych karze. Jednak obecnie nie jest już możliwe przyznawanie jednakowego wsparcia zarówno krajom, które dokładają starań, aby osiągnąć rezultaty, jak i tym, które nie szanują zobowiązań podjętych wobec swojego społeczeństwa oraz wspólnoty międzynarodowej.

Mając na uwadze postępy w reformach wprowadzonych przez Tunezję od czasu rewolucji, Unia Europejska zdecydowała, że to właśnie Tunezja powinna być pierwszym beneficjentem programu SPRING (wsparcie dla partnerstwa, reform i wzrostu w krajach południowego sąsiedztwa). Unia zaproponowała również rozpoczęcie z Tunezją dialogu dotyczącego partnerstwa na rzecz mobilności oraz pogłębionej umowy o wolnym handlu, która powinna zwiększyć możliwości wymiany dla obywateli i firm tunezyjskich. Celem jest ustanowienie wzmocnionego partnerstwa pomiędzy Unią Europejską a Tunezją.

Obecnie, proces demokratyzacji wymaga działań w wielu sektorach, takich jak wzmocnienie państwa prawa, reforma wymiaru sprawiedliwości, walka z korupcją, zatrudnienie absolwentów, rozwój regionalny, lepsza polityka społeczna oraz zapewnienie podstawowych usług. Równie konieczne, zarówno w Tunezji jak i w innych krajach, jest stałe przestrzeganie praw człowieka, praw społecznych oraz praw podstawowych w zakresie wyrażania opinii, wolności zgromadzenia i stowarzyszania się, poszanowania różnorodności religijnej, wolności prasy oraz poszanowania praw kobiet i prywatności.

Tworząc nową konstytucję i poddając się koniecznym reformom, Tunezja samodzielnie pisze nową stronę swojej historii. Unia stoi u jej boku, aby przygotować przyszłość. Sukces tego procesu – zarówno w Tunezji jak i w innych krajach tego regionu - ma istotne znaczenie dla Unii.

Wiem, że droga do demokratycznej, stabilnej i prosperującej Tunezji będzie bardzo trudna, ale wiem też, że dołożę wszelkich starań, aby Komisja Europejska silnie wspierała starania społeczeństwa tunezyjskiego, upamiętniając tych, którzy oddali życie za sprawiedliwszą i godniejszą przyszłość.

Štefan Füle - komisarz odpowiedzialny za rozszerzenie i Europejską Politykę Sąsiedztwa