Raport PSZ: 25 lat zjednoczonych Niemiec

• niemcy

3 października 1990 roku ostatecznie dokonało się dzieło zjednoczenia Niemiec. Tereny byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej zostały przyłączone do Republiki Federalnej Niemiec. Z wewnątrzniemieckiego punktu widzenia rozpoczął się trudny proces transformacji społeczno-gospodarczej w nowych landach wschodnich, który mimo ogromnych nakładów do dzisiaj nie został w pełni ukończony. Zjednoczenie Niemiec miało szereg konsekwencji natury międzynarodowej. „Przesunięte” do środka kontynentu państwo, uwolnione od związanych z powojennymi ustaleniami ograniczeń suwerenności, zaczęło odgrywać coraz ważniejszą rolę i kształtować swoją politykę w o wiele bardziej samodzielny sposób, nacechowany troską o własne interesy narodowe. W konsekwencji przez ostatnie dwudziestopięciolecie byliśmy świadkami niespotykanego przed 1990 rokiem zbliżenia niemiecko-rosyjskiego oraz równie niespotykanego kryzysu w relacjach RFN-USA. Rola Niemiec w Unii Europejskiej, szczególnie wskutek kryzysu strefy euro, wzrosła na tyle, że do debaty publicznej na stałe weszło określenie „hegemon”, a niektórzy komentatorzy mówią nawet o „niemieckiej Europie”. Ostatnie 25 lat to także wyjątkowy okres w historii trudnego sąsiedztwa polsko-niemieckiego. Mimo licznych zadrażnień, głównie na tle historycznym, stosunki na linii Warszawa-Berlin uległy daleko idącej poprawie, a wskutek akcesji Polski do UE i NATO staliśmy się bliskimi sojusznikami i partnerami. W kontekście ostatniego europejskiego kryzysu migracyjnego ważnym zagadnieniem jest wieloletnia polityka Berlina odnośnie do uchodźców i imigrantów.  

Wszystkie wymienione tematy zostały poruszone w niniejszym raporcie, który oddajemy w Wasze – drodzy czytelnicy – ręce. Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z poszczególnymi artykułami oraz wywiadem z prof. Krzysztofem Malinowskim z Instytutu Zachodniego:

„Europejskie Niemcy w niemieckiej Europie – wzrost roli zjednoczonych Niemiec w UE”

Problem zjednoczonych Niemiec budził w Europie ogromne emocje już na przełomie lat 80. i 90. Obawiano się, czy gospodarcza potęga w centrum kontynentu nie będzie dążyć do dominacji w Europie, czy pozostanie wierna zachodniej opcji w polityce zagranicznej. Powstanie UE oraz nowej waluty miały nową potęgę ograniczyć i ściślej powiązać więzami europejskimi. Ostatni kryzys gospodarczy, a zwłaszcza ten w strefie euro, ujawnił, jak silne są obecnie Niemcy w Europie, a nawet, że „Europa staje się niemiecka” – pisze Michał Kędzierski.

„Wymagające sąsiedztwo. Relacje polsko-niemieckie po 1990 roku”

Ćwierćwiecze istnienia zjednoczonych Niemiec jest dobrą okazją do refleksji nad stosunkami Polski z jej zachodnim sąsiadem. Dyplomacja pomiędzy obydwoma krajami od dziesięcioleci nie należała do najłatwiejszych w utrzymaniu, można by jednak wysnuć śmiałą teorię, że upadek muru w Berlinie przyczynił się nie tylko do zjednoczenia Niemiec, lecz także normalizacji i budowy być może najbardziej partnerskich relacji pomiędzy Polską a Niemcami w najnowszej historii Europy – pisze Anna Piwowarczyk.

"25 lat zjednoczonych Niemiec – wywiad z profesorem Krzysztofem Malinowskim"

3 października przypadła dwudziesta piąta rocznica zjednoczenia Niemiec. Jak w tym okresie wyglądały stosunki polsko-niemieckie? Czy Polska jest ważnym partnerem NIemiec? Jaką rolę pełnią obecnie Niemcy w Unii Europejskiej oraz jaką funkcję odgrywają w pokojowym rozwiązywaniu sporów i konfliktów międzynarodowych? Rozmowa z profesorem Krzysztofem Malinowskim z Instytutu Zachodniego w Poznaniu.

„Nierozerwalna transatlantycka więź – stosunki RFN-USA po 1990 roku”

Stosunki niemiecko-amerykańskie należały w przeszłości i należą nadal do najbardziej istotnych dla współczesnej polityki międzynarodowej. Nie jest to układ statyczny. Na przestrzeni lat ulegały one dynamicznym zmianom, przechodząc od absolutnie niesamodzielnej i niemal bezkrytycznej wobec USA polityki Niemiec Zachodnich, do praktycznie w pełni samodzielnego kształtowania przez Berlin przestrzeni międzynarodowej, niepozbawionego mocno zaostrzającej te stosunki różnicy zdań na ważne, a często nawet najważniejsze tematy – pisze Małgorzata Sadowska.

„Między partnerstwem a rywalizacją. Polityka RFN wobec Rosji po zjednoczeniu Niemiec”

W latach 90. Rosja stanowiła dla Niemiec głównie źródło obaw o konsekwencje upadku władzy. Dopiero wzrost cen na ropę naftową i przyjście do władzy Putina pozwoliło na rozwinięcie skrzydeł niemiecko-rosyjskiemu „partnerstwu strategicznemu”, dla którego Berlin przymykał oczy na kremlowskie tendencje autorytarne oraz pierwsze oznaki ekspansjonizmu. Blisko trzy lata temu rozpoczął się kryzys relacji niemiecko-rosyjskich, a prawdziwe przewartościowanie nastąpiło wraz z konfliktem na Ukrainie – pisze Michał Kędzierski.

„Trudne dobrego początki. Przemiany gospodarczo-społeczne po zjednoczeniu Niemiec”

Transformacja ustrojowa, która nastąpiła po upadku reżimów komunistycznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej na początku lat 90., dotyczyła praktycznie każdej dziedziny życia obywateli, dotychczas funkcjonujących wedle zasad wyznaczonych przez realny socjalizm. Nie da się ukryć, że przemiany społeczno-gospodarcze były najważniejszymi do wdrożenia. Przechodzenie z gospodarki socjalistycznej w kapitalistyczną, a także tworzenie się społeczeństwa obywatelskiego we wschodnich landach po 1990 roku to jedne z ważniejszych aspektów, które pozwoliły zjednoczonemu już państwu stać się obecną potęgą – pisze Anna Piwowarczyk.

 

„Niemcy na fali uchodźców i imigrantów”

Niemcy były i będą krajem imigranckim. Według Federalnego Urzędu Statystycznego, w ubiegłym roku u naszego zachodniego sąsiada mieszkało 16,4 mln cudzoziemców – tak dużo jak nigdy dotąd. Stanowią oni 20,3 proc. ogólnej liczby mieszkańców RFN, która wynosi obecnie ok. 81 mln. W tym roku nasz zachodni sąsiad zanotuje rekordowy napływ przybyszów z Afryki. Federalne Biuro ds. Migracji (BAMF) podało, że w do końca roku wniosek o azyl złoży nawet 800 tys. osób, czyli około czterokrotnie więcej niż do tej pory. Kanclerz Niemiec zapewniła przed kilkoma tygodniami, że prześladowani ludzie uciekający przed wojną, znajdą schronienie w Niemczech i przystąpiła do nawoływania krajów członkowskich do tego, aby solidarnie pomogli rozwiązać kryzys migracyjny, przyjmując z góry określoną liczbę uchodźców. Przybysze z Bliskiego Wschodu potraktowali słowa szefowej niemieckiego rządu niczym zaproszenie do przybycia do ziemi obiecanej i tłumnie ruszyli do RFN. Ogromny napływ imigrantów wymusił na politykach Niemiec przywrócenie kontroli na granicach. Merkel spotkała się z krytyką wielu krajów UE w tym także rodzimych polityków, obywateli i dziennikarzy – pisze Sylwia Ławrynowicz.