Back
Jesteś tutaj: Home 
Strefa wiedzy Społeczeństwo Polityka imigracyjna Węgier
Strefa wiedzy Społeczeństwo Polityka imigracyjna Węgier
Polityka imigracyjna Węgier
02 listopad 2014
-
Emil Kwidziński
Mimo, iż zjawisko migracji towarzyszy rodzajowi ludzkiemu od zawsze, to dopiero od XX wieku przybrało ono charakter powszechny i masowy. Stało się charakterystycznym i specyficznym megatrendem doby globalizacji i jej nieodłączną częścią. Zwraca się uwagę, że obecny model migracji różni się od tego sprzed epoki nowoczesnej trzema zasadniczymi elementami. Należą do nich: szybkość środków komunikacji, multikulturowy charakter zjawiska oraz, co najważniejsze w kontekście tematu niniejszego artykułu, regulacja migracji poprzez prawodawstwo na szczeblu państwowym i ponadpaństwowym (międzynarodowym)[1].
Węgry, w porównaniu z niektórymi innymi państwami europejskimi, nie
są krajem, w którym imigranci stanowią istotny odsetek społeczeństwa.
Węgry, jak i pozostałe państwa byłego bloku wschodniego, wciąż pozostają
na gospodarczych peryferiach Europy, niemogąc równać się pod tym
względem z Europą Zachodnią. W związku z tym w naturalny sposób są one
mniej atrakcyjne dla imigrantów zarobkowych. Mimo to od czasu akcesji do
Unii Europejskiej w 2004 roku, liczba imigrantów na Węgrzech podwoiła
się i wynosi obecnie ok. 2% ogółu populacji[2]. Na podstawie danych
Eurostatu z 2009 roku 8,3% imigrantów stanowią etniczni Węgrzy
przybywający z państw sąsiednich: Rumunii, Ukrainy czy Serbii[3]. Ogółem
Europejczycy stanowią 80% imigrantów, pozostała część pochodzi głównie z
Azji, z czego najwięcej z Chin (14% ogółu imigrantów). Spośród państw
europejskich najwięcej zagranicznych pracowników na Węgrzech pochodzi z
Rumunii (28% ogółu imigracji), Ukrainy (12%) i Słowacji (7%)[4].
Oprócz imigracji zarobkowej występuje również ta nieposiadająca charakteru stricte ekonomicznego. W 2011 roku na Węgrzech przebywało (oficjalnie) ok. 1,7 tys. osób ubiegających się o azyl. Pochodzą oni głównie z: Afganistanu (38%), Kosowa (13%) i krajów Maghrebu (10%)[5]. Obecnie wzrasta również liczba uchodźców z Syrii. Wysoki poziom nielegalnej imigracji jest palącym problemem dla władz węgierskich i stanowi jeden z priorytetów obszarów działalności polityki imigracyjnej (jednym z jej owoców jest nowelizacja prawa o azylu z 2011 roku, która wprowadza zaostrzone i bardziej restrykcyjne przepisy w tym zakresie)[6]. Liczba tego typu migrantów, i związane z nią trudności, wynikają ze specyfiki położenia geograficznego Węgier. Jest ono swego rodzaju „obszarem tranzytowym” na tzw. szlaku zachodniobałkańskim (Turcja – Grecja – Macedonia – Serbia – Węgry – pozostałe państwa Unii Europejskiej)[7]. Wedle danych agencji FOREX, Węgry są drugim w Europie krajem pod względem zatrzymanych na granicy nielegalnych imigrantów. Szczytowym okresem nielegalnego przekraczania granicy węgierskiej był rok 2013, w którym zanotowano 26 tys. tego typu przypadków[8].
Po roku 2010, z uwagi na znaczące pogorszenie się kondycji gospodarczej Węgier w tym okresie, znacznie spadła liczba przybywających imigrantów zarobkowych. W roku 2010 odsetek imigracji spadł o 6% w porównaniu z rokiem poprzednim i o 32% z rekordowym 2008. W 2010 spadła również, o 13% w porównaniu z rokiem poprzednim, liczba wydanych obcokrajowcom zezwoleń na pracę[9].
Warto przytoczyć fakt, iż w latach 2000-2010 dwukrotnie wzrosła imigracja z piętnastu państw „Starej Unii”, którą stanowią wykwalifikowani pracownicy z wykształceniem wyższym. Świadczy to, po części, o wzroście potencjału ekonomiczno-społecznego Węgier od momentu akcesji do Unii w 2004 roku[10].
Aby uzyskać stosunkowo obiektywny obraz poziomu życia imigrantów w danym kraju oraz trudności, z jakimi się oni borykają, pomocne są dane programu badawczego Migrant Integration Policy Index. Zbiera on informacje dotyczące polityki migracyjnej państw europejskich, zaś same badania są przeprowadzane przez ponad dwadzieścia organizacji i aktualizowane co dwa lata. Jakość warunków do życia imigrantów w danym państwie jest badana na podstawie siedmiu wyznaczników życia imigrantów. Są to: mobilność na rynku pracy, łączenie rodzin, edukacja, partycypacja polityczna, długość pobytu, dostęp do obywatelstwa i prawo antydyskryminacyjne. Przyjęto skalę od 0 do 100 – im wyższa wartość, tym lepsze warunki życia dla imigrantów. Węgry uzyskały średnią notę 45 punktów (dla przykładowego porównania Polska uzyskała w zestawieniu 42 punkty, Francja – 51, Szwecja – 83)[11]. Autorzy raportu zwrócili uwagę, że Węgry są jednym z ostatnich państw europejskich nieposiadających spójnej strategii wobec imigrantów. Z drugiej strony warunki integracji cudzoziemców są większe niż w takich krajach regionu Europy Środkowej, jak Czechy, Rumunia czy Słowacja. Spośród siedmiu wymienionych wyżej wyznaczników jakości życia imigrantów, najlepiej wypadają: stojące na wysokim poziomie prawodawstwo antydyskryminacyjne państwa oraz warunki dla łączenia rodzin. Do najsłabszych punktów należą zaś stojąca na bardzo niskim poziomie możliwość edukacji (przede wszystkim nauka języka) oraz dostęp do obywatelstwa[12].
Początki regulowania przez Węgry kwestii imigracji przypada na rok 1991. Wówczas państwo to stało się członkiem Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM). Utworzone w następnym roku przedstawicielstwo IOM w Budapeszcie jest aktywnym partnerem rządu węgierskiego i organizacji pozarządowych w rozwiązaniu problemów związanych z imigracją i przepływem cudzoziemców, m.in. zwalczaniu handlu ludźmi, czy wspomaganiu dobrowolnych powrotów[13]. W latach 1993-1997 uchwalono kilku pionierskich ustaw dotyczących m.in. warunków nadawania obywatelstwa, naturalizacji, regulacji imigrantów na rynku pracy, nielegalnego przekraczania granicy[14]. Obecnie Węgry, pomimo aktualizacji co kilka lat powyższych przepisów, nie posiadają spójnego prawa imigracyjnego skupionego w jednym akcie prawnym. Jako członek Unii Europejskiej obowiązują je jednak regulacje wspólnotowe.
Węgierska polityka imigracyjna posiada, ogólnie rzecz ujmując, trzy zasadnicze cechy[15]. Pierwszą z nich jest wspieranie swobodnego przepływu osób na terytorium Unii Europejskiej poprzez respektowanie zapisów Układu z Schengen[16]. Drugą – restrykcyjna polityka wobec przybyszów spoza Unii Europejskiej nie mających korzeni węgierskich. Wyraża się ona przede wszystkim w słabej dostępności do uzyskania obywatelstwa oraz ogólnej nieufności państwa wobec przybyszów, którzy są postrzegani jako potencjalne źródło zagrożenia dla społeczeństwa. Ponadto władze nie czynią kroków w stronę pomocy językowej (edukacja) oraz prawnej dla tych grup przybyszów.
Trzecią, bardzo charakterystyczną, cechą węgierskiej polityki imigracyjnej jest specjalne traktowanie imigrantów pochodzenia węgierskiego. Jest to szczególnie wyraźne od 2010 roku, kiedy wybory parlamentarne wygrała prawicowa partia Fidesz na czele z premierem Victorem Orbanem. Stronnictwo to kieruje się wobec rozsianej po Europie diaspory węgierskiej nacjonalistyczną wizją „Wielkich Węgier” i resentymentami narodowymi wobec terytoriów z państwem węgierskim sąsiadujących.
Omawiając politykę Budapesztu wobec diaspory węgierskiej, trudno nie odnieść się do roku 1920, kiedy to został podpisany tzw. Traktat z Trianon. Ów układ regulujący warunki pokoju pomiędzy Węgrami a państwami Ententy do dziś stanowi źródło narodowej traumy państwa i narodu węgierskiego. Na jego mocy Węgry utraciły 75% swego terytorium oraz, co szczególnie istotne, 33% etnicznych Węgrów znalazło się poza granicami swego kraju[17]. Fakt ten do dzisiaj determinuje ustawodawstwo węgierskie wobec licznej diaspory żyjącej od końca I Wojny Światowej w państwach ościennych, przede wszystkim w Słowacji (Węgrzy stanowią 8,5% ogółu ludności tego kraju) i Rumunii (6,5%)[18]. Mniejszość węgierska w tych krajach stanowi istotny element zainteresowania rządu Węgier, co niesie ze sobą rozmaite następstwa. W 2011 roku władze uchwaliły specjalne prawo umożliwiające przyznawanie obywatelstwa imigrantom pochodzenia węgierskiego. Jedynym warunkiem jego nadania jest udokumentowanie swego madziarskiego pochodzenia. Władze nie tylko umożliwiają członkom diaspory nabywane węgierskiego obywatelstwa, ale również intensywnie zachęcają do aplikowania o nie i do osiedlania się w kraju przodków[19].
Na koniec warto nadmienić, że o ile prawodawstwo węgierskie nie jest wobec imigrantów (rzecz jasna, pochodzenia niewęgierskiego) nazbyt przychylne, to stosunek do nich obywateli węgierskich jest wręcz nieprzyjazny. Pokazuje to dobitnie badanie Central European Opinion Research Group przeprowadzone w 2005 roku przez cztery krajowe ośrodki statystyczne (czeski, polski, słowacki i węgierski). Miało ono na celu ukazanie stosunku obywateli czterech państw środkowoeuropejskich do przybyszów z zagranicy. Na pytanie czy „każdy obywatel innego kraju, który chce przyjechać do Węgier i tu zamieszkać, powinien mieć do tego prawo czy też nie”, aż 73% ankietowanych Węgrów odpowiedziało „zdecydowanie nie” lub „raczej nie”. Wynik ten ukazał, że spośród wymienionych czterech społeczeństw, właśnie Węgrzy są nastawieni zdecydowanie najbardziej „antyimigracyjnie”[20]. Mimo że badanie zostało przeprowadzone dziewięć lat temu i, w związku z tym, jego wyniki mogą zostać uznane za zdezaktualizowane, to jednak wiele przesłanek wskazuje na aktualność jego konkluzji. Należą do nich m.in. ksenofobiczny stosunek do przybyszów spoza Europy, głównie licznie zamieszkałych Chińczyków (co potwierdzają przeprowadzane co jakiś czas badania) czy stosunkowo wysokie poparcie dla ultraprawicowej partii Jobbik – rządowego koalicjanta Fideszu[21].
Podsumowując, węgierską politykę imigracyjną cechuje niespójność. Polega ona na zupełnie odmiennym traktowaniu imigrantów przybywających z Unii Europejskiej, spoza niej oraz posiadających pełnię przywilejów imigrantów pochodzenia węgierskiego. Generalnie, obecne władze są do zjawiska imigracji osób pochodzenia niewęgierskiego nastawione niechętnie, wyrażając stanowisko, iż aktywna polityka proimigracyjna według wzorów zachodnioeuropejskich nie może stanowić remedium na kryzys demograficzny i niski przyrost naturalny. W zamian za to rząd akcentuje często alternatywną wobec tego potrzebę prowadzenia silnej polityki prorodzinnej i „solidarność narodową wszystkich Węgrów”. Z drugiej jednak strony Węgry są w czołówce państw europejskich pod względem prawa antydyskryminacyjnego. Widać więc, że węgierska polityka imigracyjna posiada tak słabe, jak i mocne strony.
PRZYPISY
[1] M. S. Zięba, Zintegrowane podejście do kwestii migracji, [w:] Migracja – wyzwanie XXI wieku, red. M. S. Zięba, Lublin 2008, s. 16-17.
[2] I. Moricz, An overview of the migration policies and trends – Hungary, 2013. [data dostępności: 10.09.2014].
[3] Immigration by main citizenship group, European Commission – Eurostat, 2010. [data dostępności: 10.09.2014].
[4] International Migration Outlook, OECD, 2013, s 258. [data dostępności: 10.09.2014].
[5] Tamże.
[6] OECD [data dostępności: 10.09.2014].
[7] „Hungary – International Organization of Migration” – strona internetowa Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji. [Data dostępności: 10.09.2014].
[8] Tamże.
[9] I. Moricz, dz. cyt.
[10] Tamże.
[11] „MIPEX – Migrant Integration Policy Index ” [data dostępności: 10.09.2014].
[12] Tamże.
[13] IOM [Data dostępności: 10.09.2014].
[14] J. Juhasz, Hungary: Transit Country Between East and West , 2003. [data dostępności: 10.09.2014].
[15] I. Moricz, dz. cyt.
[16] Węgry weszły do Strefy Schengen pod koniec 2007 roku.
[17] R. Sebestyen, In and out of Hungary: migration trends in a central-european country, 2013. [Data dostępności: 10.09.2014].
[18] Obie dane pochodzą z 2011 roku, kiedy w obu państwach przeprowadzono powszechny spis ludności. Zob.: Statistics oraz INSSE [data dostępności: 10.09.2014].
[19] Green European Journal; Wyszehrad.com; OSW; wpolityce.pl [daty dostępności: 10.09.2014].
[20] Opinie ludności z krajów Europy Środkowej o imigrantach i uchodźcach. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, BS/60/2005, Warszawa 2005.
[21] A. Szalai, Ciężki żywot „bananów” w Budapeszcie, 2010. [data dostępności: 10.09.2014].
Bibliografia:
Opracowania:
Migracja – wyzwanie XXI wieku, red. M. S. Zięba, Lublin 2008.
Strony internetowe:
Eurostat
Statisticky Urad SR
A Collaborative International Migration Blog
wpolityce.pl
Oprócz imigracji zarobkowej występuje również ta nieposiadająca charakteru stricte ekonomicznego. W 2011 roku na Węgrzech przebywało (oficjalnie) ok. 1,7 tys. osób ubiegających się o azyl. Pochodzą oni głównie z: Afganistanu (38%), Kosowa (13%) i krajów Maghrebu (10%)[5]. Obecnie wzrasta również liczba uchodźców z Syrii. Wysoki poziom nielegalnej imigracji jest palącym problemem dla władz węgierskich i stanowi jeden z priorytetów obszarów działalności polityki imigracyjnej (jednym z jej owoców jest nowelizacja prawa o azylu z 2011 roku, która wprowadza zaostrzone i bardziej restrykcyjne przepisy w tym zakresie)[6]. Liczba tego typu migrantów, i związane z nią trudności, wynikają ze specyfiki położenia geograficznego Węgier. Jest ono swego rodzaju „obszarem tranzytowym” na tzw. szlaku zachodniobałkańskim (Turcja – Grecja – Macedonia – Serbia – Węgry – pozostałe państwa Unii Europejskiej)[7]. Wedle danych agencji FOREX, Węgry są drugim w Europie krajem pod względem zatrzymanych na granicy nielegalnych imigrantów. Szczytowym okresem nielegalnego przekraczania granicy węgierskiej był rok 2013, w którym zanotowano 26 tys. tego typu przypadków[8].
Po roku 2010, z uwagi na znaczące pogorszenie się kondycji gospodarczej Węgier w tym okresie, znacznie spadła liczba przybywających imigrantów zarobkowych. W roku 2010 odsetek imigracji spadł o 6% w porównaniu z rokiem poprzednim i o 32% z rekordowym 2008. W 2010 spadła również, o 13% w porównaniu z rokiem poprzednim, liczba wydanych obcokrajowcom zezwoleń na pracę[9].
Warto przytoczyć fakt, iż w latach 2000-2010 dwukrotnie wzrosła imigracja z piętnastu państw „Starej Unii”, którą stanowią wykwalifikowani pracownicy z wykształceniem wyższym. Świadczy to, po części, o wzroście potencjału ekonomiczno-społecznego Węgier od momentu akcesji do Unii w 2004 roku[10].
Aby uzyskać stosunkowo obiektywny obraz poziomu życia imigrantów w danym kraju oraz trudności, z jakimi się oni borykają, pomocne są dane programu badawczego Migrant Integration Policy Index. Zbiera on informacje dotyczące polityki migracyjnej państw europejskich, zaś same badania są przeprowadzane przez ponad dwadzieścia organizacji i aktualizowane co dwa lata. Jakość warunków do życia imigrantów w danym państwie jest badana na podstawie siedmiu wyznaczników życia imigrantów. Są to: mobilność na rynku pracy, łączenie rodzin, edukacja, partycypacja polityczna, długość pobytu, dostęp do obywatelstwa i prawo antydyskryminacyjne. Przyjęto skalę od 0 do 100 – im wyższa wartość, tym lepsze warunki życia dla imigrantów. Węgry uzyskały średnią notę 45 punktów (dla przykładowego porównania Polska uzyskała w zestawieniu 42 punkty, Francja – 51, Szwecja – 83)[11]. Autorzy raportu zwrócili uwagę, że Węgry są jednym z ostatnich państw europejskich nieposiadających spójnej strategii wobec imigrantów. Z drugiej strony warunki integracji cudzoziemców są większe niż w takich krajach regionu Europy Środkowej, jak Czechy, Rumunia czy Słowacja. Spośród siedmiu wymienionych wyżej wyznaczników jakości życia imigrantów, najlepiej wypadają: stojące na wysokim poziomie prawodawstwo antydyskryminacyjne państwa oraz warunki dla łączenia rodzin. Do najsłabszych punktów należą zaś stojąca na bardzo niskim poziomie możliwość edukacji (przede wszystkim nauka języka) oraz dostęp do obywatelstwa[12].
Początki regulowania przez Węgry kwestii imigracji przypada na rok 1991. Wówczas państwo to stało się członkiem Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM). Utworzone w następnym roku przedstawicielstwo IOM w Budapeszcie jest aktywnym partnerem rządu węgierskiego i organizacji pozarządowych w rozwiązaniu problemów związanych z imigracją i przepływem cudzoziemców, m.in. zwalczaniu handlu ludźmi, czy wspomaganiu dobrowolnych powrotów[13]. W latach 1993-1997 uchwalono kilku pionierskich ustaw dotyczących m.in. warunków nadawania obywatelstwa, naturalizacji, regulacji imigrantów na rynku pracy, nielegalnego przekraczania granicy[14]. Obecnie Węgry, pomimo aktualizacji co kilka lat powyższych przepisów, nie posiadają spójnego prawa imigracyjnego skupionego w jednym akcie prawnym. Jako członek Unii Europejskiej obowiązują je jednak regulacje wspólnotowe.
Węgierska polityka imigracyjna posiada, ogólnie rzecz ujmując, trzy zasadnicze cechy[15]. Pierwszą z nich jest wspieranie swobodnego przepływu osób na terytorium Unii Europejskiej poprzez respektowanie zapisów Układu z Schengen[16]. Drugą – restrykcyjna polityka wobec przybyszów spoza Unii Europejskiej nie mających korzeni węgierskich. Wyraża się ona przede wszystkim w słabej dostępności do uzyskania obywatelstwa oraz ogólnej nieufności państwa wobec przybyszów, którzy są postrzegani jako potencjalne źródło zagrożenia dla społeczeństwa. Ponadto władze nie czynią kroków w stronę pomocy językowej (edukacja) oraz prawnej dla tych grup przybyszów.
Trzecią, bardzo charakterystyczną, cechą węgierskiej polityki imigracyjnej jest specjalne traktowanie imigrantów pochodzenia węgierskiego. Jest to szczególnie wyraźne od 2010 roku, kiedy wybory parlamentarne wygrała prawicowa partia Fidesz na czele z premierem Victorem Orbanem. Stronnictwo to kieruje się wobec rozsianej po Europie diaspory węgierskiej nacjonalistyczną wizją „Wielkich Węgier” i resentymentami narodowymi wobec terytoriów z państwem węgierskim sąsiadujących.
Omawiając politykę Budapesztu wobec diaspory węgierskiej, trudno nie odnieść się do roku 1920, kiedy to został podpisany tzw. Traktat z Trianon. Ów układ regulujący warunki pokoju pomiędzy Węgrami a państwami Ententy do dziś stanowi źródło narodowej traumy państwa i narodu węgierskiego. Na jego mocy Węgry utraciły 75% swego terytorium oraz, co szczególnie istotne, 33% etnicznych Węgrów znalazło się poza granicami swego kraju[17]. Fakt ten do dzisiaj determinuje ustawodawstwo węgierskie wobec licznej diaspory żyjącej od końca I Wojny Światowej w państwach ościennych, przede wszystkim w Słowacji (Węgrzy stanowią 8,5% ogółu ludności tego kraju) i Rumunii (6,5%)[18]. Mniejszość węgierska w tych krajach stanowi istotny element zainteresowania rządu Węgier, co niesie ze sobą rozmaite następstwa. W 2011 roku władze uchwaliły specjalne prawo umożliwiające przyznawanie obywatelstwa imigrantom pochodzenia węgierskiego. Jedynym warunkiem jego nadania jest udokumentowanie swego madziarskiego pochodzenia. Władze nie tylko umożliwiają członkom diaspory nabywane węgierskiego obywatelstwa, ale również intensywnie zachęcają do aplikowania o nie i do osiedlania się w kraju przodków[19].
Na koniec warto nadmienić, że o ile prawodawstwo węgierskie nie jest wobec imigrantów (rzecz jasna, pochodzenia niewęgierskiego) nazbyt przychylne, to stosunek do nich obywateli węgierskich jest wręcz nieprzyjazny. Pokazuje to dobitnie badanie Central European Opinion Research Group przeprowadzone w 2005 roku przez cztery krajowe ośrodki statystyczne (czeski, polski, słowacki i węgierski). Miało ono na celu ukazanie stosunku obywateli czterech państw środkowoeuropejskich do przybyszów z zagranicy. Na pytanie czy „każdy obywatel innego kraju, który chce przyjechać do Węgier i tu zamieszkać, powinien mieć do tego prawo czy też nie”, aż 73% ankietowanych Węgrów odpowiedziało „zdecydowanie nie” lub „raczej nie”. Wynik ten ukazał, że spośród wymienionych czterech społeczeństw, właśnie Węgrzy są nastawieni zdecydowanie najbardziej „antyimigracyjnie”[20]. Mimo że badanie zostało przeprowadzone dziewięć lat temu i, w związku z tym, jego wyniki mogą zostać uznane za zdezaktualizowane, to jednak wiele przesłanek wskazuje na aktualność jego konkluzji. Należą do nich m.in. ksenofobiczny stosunek do przybyszów spoza Europy, głównie licznie zamieszkałych Chińczyków (co potwierdzają przeprowadzane co jakiś czas badania) czy stosunkowo wysokie poparcie dla ultraprawicowej partii Jobbik – rządowego koalicjanta Fideszu[21].
Podsumowując, węgierską politykę imigracyjną cechuje niespójność. Polega ona na zupełnie odmiennym traktowaniu imigrantów przybywających z Unii Europejskiej, spoza niej oraz posiadających pełnię przywilejów imigrantów pochodzenia węgierskiego. Generalnie, obecne władze są do zjawiska imigracji osób pochodzenia niewęgierskiego nastawione niechętnie, wyrażając stanowisko, iż aktywna polityka proimigracyjna według wzorów zachodnioeuropejskich nie może stanowić remedium na kryzys demograficzny i niski przyrost naturalny. W zamian za to rząd akcentuje często alternatywną wobec tego potrzebę prowadzenia silnej polityki prorodzinnej i „solidarność narodową wszystkich Węgrów”. Z drugiej jednak strony Węgry są w czołówce państw europejskich pod względem prawa antydyskryminacyjnego. Widać więc, że węgierska polityka imigracyjna posiada tak słabe, jak i mocne strony.
PRZYPISY
[1] M. S. Zięba, Zintegrowane podejście do kwestii migracji, [w:] Migracja – wyzwanie XXI wieku, red. M. S. Zięba, Lublin 2008, s. 16-17.
[2] I. Moricz, An overview of the migration policies and trends – Hungary, 2013. [data dostępności: 10.09.2014].
[3] Immigration by main citizenship group, European Commission – Eurostat, 2010. [data dostępności: 10.09.2014].
[4] International Migration Outlook, OECD, 2013, s 258. [data dostępności: 10.09.2014].
[5] Tamże.
[6] OECD [data dostępności: 10.09.2014].
[7] „Hungary – International Organization of Migration” – strona internetowa Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji. [Data dostępności: 10.09.2014].
[8] Tamże.
[9] I. Moricz, dz. cyt.
[10] Tamże.
[11] „MIPEX – Migrant Integration Policy Index ” [data dostępności: 10.09.2014].
[12] Tamże.
[13] IOM [Data dostępności: 10.09.2014].
[14] J. Juhasz, Hungary: Transit Country Between East and West , 2003. [data dostępności: 10.09.2014].
[15] I. Moricz, dz. cyt.
[16] Węgry weszły do Strefy Schengen pod koniec 2007 roku.
[17] R. Sebestyen, In and out of Hungary: migration trends in a central-european country, 2013. [Data dostępności: 10.09.2014].
[18] Obie dane pochodzą z 2011 roku, kiedy w obu państwach przeprowadzono powszechny spis ludności. Zob.: Statistics oraz INSSE [data dostępności: 10.09.2014].
[19] Green European Journal; Wyszehrad.com; OSW; wpolityce.pl [daty dostępności: 10.09.2014].
[20] Opinie ludności z krajów Europy Środkowej o imigrantach i uchodźcach. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, BS/60/2005, Warszawa 2005.
[21] A. Szalai, Ciężki żywot „bananów” w Budapeszcie, 2010. [data dostępności: 10.09.2014].
Bibliografia:
Opracowania:
Migracja – wyzwanie XXI wieku, red. M. S. Zięba, Lublin 2008.
Strony internetowe:
Eurostat
Statisticky Urad SR
A Collaborative International Migration Blog
wpolityce.pl
Portal o Czechach, Słowacji i Węgrzech
Green European Journal
Institutul National de Statistica
International Organization for Migration
Multicultural Centre Prague
Migration Policy Institute
Migrant Integration Policy Index
OECD
Ośrodek Studiów Wschodnich
Wiadomości europejskie
Dokumenty:
Immigration by main citizenship group, European Commission – Eurostat, 2010.
International Migration Outlook, OECD, 2013.
Opinie ludności z krajów Europy Środkowej o imigrantach i uchodźcach. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, BS/60/2005, Warszawa 2005.
Green European Journal
Institutul National de Statistica
International Organization for Migration
Multicultural Centre Prague
Migration Policy Institute
Migrant Integration Policy Index
OECD
Ośrodek Studiów Wschodnich
Wiadomości europejskie
Dokumenty:
Immigration by main citizenship group, European Commission – Eurostat, 2010.
International Migration Outlook, OECD, 2013.
Opinie ludności z krajów Europy Środkowej o imigrantach i uchodźcach. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, BS/60/2005, Warszawa 2005.
Sport w strategii Arabii Saudyjskiej
Współczesna polityka imigracyjna w krajach Unii Europejskiej
