Siły zbrojne Stanów Zjednoczonych

• bezpieczeństwo
• konflikty
• nato
• usa

W historii Stanów Zjednoczonych można wyróżnić przynajmniej kilka okresów, które charakteryzowały się prowadzeniem wyraźnej polityki izolacjonizmu (np. okres przed I wojną światową, czy międzywojnie). Dzisiaj jednak Amerykanie prowadzą politykę globalną, a armia odgrywa znaczną rolę w realizacji strategicznych celów ich polityki zagranicznej.
Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych dzielą się na Siły Lądowe (US Army), Marynarkę Wojenną (US Navy, w tym Korpus Piechoty Morskiej – Marine Corps), Siły Powietrzne (US Air Force) i Straż Wybrzeża (US Coast Guard). Są to w całości wojska zawodowe. Wspierają je dodatkowo, jako formacje ochotnicze, Gwardia Narodowa (National Guard) oraz Rezerwa (Reserve). Najliczniejszą formacją są wojska lądowe (ok. 560 tys.), następnie siły powietrzne (ok. 336 tys.), marynarka wojenna (ok. 330 tys.), Korpus Piechoty Morskiej (ok. 200 tys.) oraz Straż Wybrzeża (ok. 43 tys.).  Całkowita liczba rezerwistów (wszystkich rodzajów sił zbrojnych) wynosi ok. 850 tys.

Trudno wskazać jeden rodzaj sił zbrojnych, który jest rozwijany w większym stopniu niż inne. O ile siły lądowe są największe pod względem liczby żołnierzy i wydatków (1/3 budżetu obronnego), to wydaje się że za najbardziej skuteczne obecnie uważane są siły powietrzne i właśnie z tymi wojskami związana jest największa liczba projektów rozwojowych. Służba wojskowa w USA obecnie nie jest obowiązkowa. O miejsce w armii ubiegać się mogą służyć zarówno mężczyźni, jak i kobiety od 18 roku życia.

Naczelnym dowódcą amerykańskich sił zbrojnych (command-in-chief) jest Prezydent Stanów Zjednoczonych. Nad rodzajami sił zbrojnyc  cywilną kontrolę sprawuje Departament Obrony (US Department of Defense, DoD), na czele którego stoi Sekretarz Obrony (US Secretary of Defense, SecDef). Rolę doradczą pełni Kolegium Połączonych Szefów Sztabów (Joint Chiefs of Staff). Główne dowództwo wojskowe (Unified Combatant Command, UCC) mieści się w budynku Pentagonu w Waszyngtonie (D.C.). Wyróżnia się 9 poszczególnych dowództw , których strefy odpowiedzialności przedstawiono na Rysunku 1.

Rysunek 1. Strefy odpowiedzialności poszczególnych dowództw amerykańskich.

Źródło: Strona internetowa amerykańskiego Ministerstwa Obrony (US Department of Defense): http://www.defense.gov/specials/unifiedcommand/images/unified-command_world-map.jpg (10.06.2010 r.).


Stany Zjednoczone wydają nieco ponad 4% PKB na wydatki wojskowe i pod tym względem zajmują 25 miejsce na świecie (do liderów pod tym względem należy m.in. Izrael).  Jednak w liczbach bezwzględnych posiadają największy budżet obronny na świecie, co przekłada się na znaczną przewagę technologiczną nad innymi państwami.

Rysunek 2. Wydatki obronne wybranych państw.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: globalsecurity.org, globalfirepower.com, milexdata.sipri.org i inne. Dane mają charakter orientacyjny, odzwierciedlają przede wszystkim proporcję wydatków Stanów Zjednoczonych wobec innych państw.

Amerykanie na cele wojskowe przeznaczają obecnie ponad 708 mld  dolarów rocznie, co stanowi ponad 40% globalnych wydatków. Drugie w kolejności pod tym względem są Chiny, których aktualny budżet wojskowy wynosi od 77 do 112 mld dolarów, przy wysokiej tendencji rosnącej. Warto podkreślić, że wydatki Stanów Zjednoczonych na cele militarne po 2001 roku uległy podwojeniu w przeciągu zaledwie 7 lat. Pomimo możliwości ograniczania niektórych wydatków budżetowych ze względu na sytuację wewnętrzną oraz ambicji militarnych innych państw, wydaje się że w najbliższych latach Stany Zjednoczone zachowają mocną pozycję lidera zbrojeń.


Rysunek 3. Wydatki wojskowe Stanów Zjednoczonych w ostatnich latach.
 
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), http://milexdata.sipri.org/result.php4 (10.06.2010 r.).

Stany Zjednoczone posiadają jedną z najliczniejszych armii na świecie. W amerykańskich siłach zbrojnych służy ponad 1,472 mln żołnierzy. Jedynie chińskie wojsko przewyższa je liczebnie (ok. 2,3 mln). Warto zwrócić uwagę, że Rosja posiada podobnie liczną armię jak USA, ale ponosi zdecydowanie niższe nakłady finansowe,  co musi mieć przełożenie zarówno na stosowane wyposażenie i uzbrojenie, jak i na szkolenie rekrutów. Wydatki wojskowe Stanów Zjednoczonych w przeliczeniu na żołnierza są najwyższe na świecie, ale nie należy tego utożsamiać z wysokim stopniem militaryzacji państwa, czyli stosunkiem liczby żołnierzy do całej populacji (do najbardziej zmilitaryzowanych państw zalicza się m.in. Koreę Północną).

Rysunek 4. Liczebność wojsk wybranych państw.
 
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.globalfirepower.com, http://www.wp.mil.pl i inne. Dane mają charakter orientacyjny

Ogromny budżet obronny, prowadzenie wielu operacji wojskowych i jednocześnie coraz mniejsza społeczna akceptacja dla ofiar wojny powodują konieczność używania wysokiej klasy sprzętu, który zminimalizuje straty własne i zapewni przewagę nad przeciwnikiem. Stany Zjednoczone posiadają najnowocześniejszą armią na świecie. Do najważniejszych maszyn wojennych Amerykanów zaliczyć należy m.in. niewykrywalne (technologia stealth) samoloty bojowe F-22 Raptor, myśliwce F-35 Lightning II, śmigłowce AH-64 Apache, bombowce B-2 Spirit (zasięg 11 tys. km), bezzałogowe samoloty rozpoznawcze RQ-4 Global Hawk, nowoczesne łodzie podwodne (np. klasy Virginia), atomowe lotniskowce klasy Nimitz (mogą pływać bez przerwy przez 20 lat), czy niewielkie roboty wspomagające działania żołnierzy.

Stany Zjednoczone posiadają drugi na świecie (po Rosji) arsenał nuklearny. Obecnie armia USA ma do dyspozycji około 9,6 tys.  głowic (Rosja 12 tys.), przy całkowitej ich liczbie szacowanej na 22,6 tys. (ponad 40% ogółu). Niespełna 2 tys. amerykańskich głowic nuklearnych to tzw. głowice strategiczne, a ponad 2,4 tys. zalicza się do tzw. głowic operacyjnych.  Trzeba zaznaczyć, że nie jest ważna jedynie sama liczba posiadanych głowic, lecz także praktyczna możliwość ich zastosowania, zdolność przenoszenia czy posiadanie technologii użycia kilkunastu niezależnych głowic przenoszonych jednym pociskiem (MIRV).

Poważna przewaga technologiczna nad innymi państwami oraz przekonanie, iż bezpieczeństwo USA zależy w znacznym stopniu od sytuacji za granicą powodują, że Amerykanie często korzystają ze swoich wojsk.

Stany Zjednoczone od zakończenia II wojny światowej brały udział w misjach wojskowych w wielu państwach, zarówno samodzielnie, jak i z sojusznikami z NATO, czy na podstawie mandatu ONZ. Do najważniejszych operacji zaliczyć należy: wojnę koreańską (1950-53), wojnę w Wietnamie (cały konflikt – 1957-75), interwencję w Dominikanie (1965), w Libanie (1982), na Grenadzie (Urgent Fury, 1983), w Panamie (Operation Just Cause, 1989), I wojnę w Zatoce Perskiej (1991), akcję w Somalii (Restore Hope, 1992), na Haiti (Uphold Democracy, 1994), misję w Jugosławii (1999), w Afganistanie (Enduring Freedom, 2001) oraz interwencję w Iraku (Iraqi Freedom, 2003). Amerykańska armia angażuje się nie tylko w misje stricte wojskowe, lecz również humanitarne (np. Haiti, 2010). Pomaga temu szeroka fizyczna obecność wojsk amerykańskich na świecie. Armia Stanów Zjednoczonych jest obecna w większości państw świata (w ok. 130). W roku 2007 poza granicami państwa stacjonowało ponad 280 tys. żołnierzy.  Jakie cele polityki zagranicznej wspiera, a nawet  realizuje armia Stanów Zjednoczonych?

Aktualnie strategiczne cele państwa związane są przede wszystkim z wymiarem ekonomicznym. Pomimo tego, klasyczny (militarny) aspekt bezpieczeństwa nadal odgrywa niezwykle istotną rolę w realizacji interesów narodowych. Armia Stanów Zjednoczonych zaczęła powstawać w 1775, a jednym z jej pierwszych zadań było zakończenie zależności Amerykanów od Wielkiej Brytanii. Dzisiaj jej przewaga technologiczna nad innymi wojskami jest znaczna i bezprecedensowa w historii. 

Stany Zjednoczone dysponują najlepszymi jednostkami i najlepszą bronią; ich armia jest jedną z najliczniejszych i posiada największą zdolność operacyjną na świecie. Pozwala to na skuteczne wspomaganie polityki zewnętrznej USA, poprzez np. obalanie przywódców państw niechętnych Ameryce, zabezpieczanie strategicznych szlaków komunikacyjnych, likwidowanie potencjalnych zagrożeń (np. terrorystycznych), wspieranie praw człowieka i stabilizowanie określonych regionów na świecie. Do nowych form działalności dochodzi np. zabezpieczanie bezpieczeństwa informatycznego państwa. Pomimo ogromnych kosztów związanych z funkcjonowaniem armii, coraz mniejszego społecznego przyzwolenia do ponoszenia ofiar  (vide Somalia 1992), i popełnianych błędów, nowoczesna armia Stanów Zjednoczonych swoje zadania wypełnia bardzo skutecznie. Jest to najlepsza armia na świecie.

Przypisy:

1) Dane za: http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/ms0.pdf (10.06.2010 r.).

2) Za zgodą rodziców można wstąpić do armii już w wieku 17 lat.

3) Wyjątkiem jest Straż Wybrzeża, która w czasie pokoju podlega Departamentowi Bezpieczeństwa Krajowego (the Department of Homeland Security), a podczas wojny Marynarce Wojennej.

4) Northern Command, Pacific Command, Southern Command, Central Command, European Command, Joint Forces Command, Special Operations, Transportation Command, Strategic Command.

5) Dane za: The World Factbook https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2034rank.html?countryCode=kn&rankAnchorRow=#kn (10.06.2010 r.).

6) Projekcja na 2011 r. za: Fiscal Year 2011 Budget Request, US Department of Defence, http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2011/FY2011_Budget_Request_Overview_Book.pdf (10.06.2010 r.)
Kwoty wydatków wojskowych należy traktować ostrożnie, często nie są finansowane jedynie z budżetu  właściwego ministerstwa ds. obrony.

7) W liczbach posiadanych głowic zawsze istnieje sporo rozbieżności. Państwa zazwyczaj zaniżają ich liczbę. Dodatkowo należy rozróżnić  same głowice do środków ich przenoszenia. Stany Zjednoczone oficjalnie potwierdzają posiadanie 5113 głowic. Zob.: USA: mamy pięć tysięcy głowic, 4 maja 2010 r., serwis internetowy dziennika „Rzeczpospolita”, http://www.rp.pl/artykul/26,470564.html (10.06.2010 r.).

8) Zob. więcej na stronie internetowej the Federation of American Scientists (FAS), http://www.fas.org/programs/ssp/nukes/nuclearweapons/nukestatus.html (10.06.2010 r.).

9) Na podstawie danych amerykańskiego Ministerstwa Obrony z 31 grudnia 2007 r., http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst0712.pdf (10.06.2010 r.).

10) Zob. ranking wojsk (World Military Strenght Ranking) na stronie: http://www.globalfirepower.com/. Armia USA została sklasyfikowana na 1. miejscu wyprzedzając wojska chińskie (2.) i rosyjskie (3.). Polska armia zajęła 30. pozycję.  Ostatnie statystyki w raporcie pochodzą z maja 2009 r.

11) Aktualna strategia bezpieczeństwa narodowego USA dostępna jest na stronie Białego Domu:  http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/rss_viewer/national_security_strategy.pdf (10.06.2010 r.).

12) W tym kontekście warto przywołać rosnące znaczenie prywatnych firm wojskowych (Private Military Company – PMC; Private Security Companies – PSC), które na podstawie kontraktów wykonują zlecone im przez rządy zadania. Prywatny sektor wojskowy był drugą pod względem wielkości siłą w Iraku, po Stanach Zjednoczonych. Zob. więcej: Ł. Szozda, Prywatne firmy wojskowe, „Bezpieczeństwo Narodowe”, II 2006/2, BBN.