Trzy najważniejsze wyzwania nowego rządu w Nigerii

• afryka
• gospodarka afrykańska
• nigeria

Mohammadu Buhari w dniu 29 maja 2015r. rozpoczął swoją pierwszą kadencję jako prezydent Nigerii. Pomimo tego, że Nigeria jest największą gospodarką na kontynencie afrykańskim, która w podczas minionej dekady rozwijała się z zawrotną prędkością prawie 7% wzrostu PKB rocznie, przed nowym prezydentem stoi szereg wyzwań gospodarczych. Od ich realizacji zależy czy Buhari ma szansę na reelekcję, czy też podzieli los swojego przednika. Goodluck Johnatan w ostatnich wyborach został odsunięty od władzy przez wyborców rozczarowanych nieudolnością jego rządu.

Trzy najważniejsze wyzwania gospodarcze stojące przed nowym prezydentem to dywersyfikacja gospodarcza, walka z korupcją oraz inkluzywny wzrost gospodarczy, którego beneficjentami będą zwykli obywatele, nie zaś tylko elity polityczne i biznesowe.

Dywersyfikacja gospodarcza

Gospodarka Nigerii w znacznym stopniu uzależniona jest od wydobycia i sprzedaży ropy naftowej. Około 90% całości wpływów z eksportu pochodzą ze sprzedaży tego surowca. Co więcej, aż 70% wpływów do budżetu państwa pochodzi z tego samego źródła. Spadek cen surowca o ponad 40% procent, który możemy obserwować od połowy ubiegłego roku, ma negatywny wpływ na budżet Nigerii. W wypadku znaczącego spadku ceny ropy tak duże uzależnienie od eksportu tego surowca naturalnego stanowi duże zagrożenie dla stabilności finansów publicznych. Jest on przyczyną pierwszego deficytu budżetowego od wielu lat, który w roku 2014 szacowany jest na poziomie 2% PKB Nigerii. Spadek dochodów ze sprzedaży ropy ma także bezpośrednie przełożenie na osłabianie się naira, lokalnej waluty, a to w konsekwencji powoduje inflację. Inflacja według banku Standard Chartered w 2015 roku osiągnie prawdopodobnie poziom 10%.

Dywersyfikacja gospodarcza stanowi jedno z głównych wyzwań stojących przez rządem Buhariego. Pomimo tego, że wpływy do budżetu pochodzących ze źródeł innych niż sprzedaż ropy w zeszłym roku wyniosła ok. 600 milionów dolarów, a w bieżącym roku kwota ta ma się podwoić, gospodarka Nigerii jeszcze przez wiele lat będzie uzależniona od wahań cen ropy naftowej. Co więcej, sektor wydobywczy generuje stosunkowo niewiele miejsc pracy, co przy szybko rosnącej populacji stanowi kolejne wyzwanie dla nigeryjskiej gospodarki. Według danych nieoficjalnych na dzień dzisiejszy odsetek młodych ludzi pozostających bez pracy stanowi około 50%.   

Nigeria posiada stosunkowo niewielki przemysł, który w gospodarkach bardziej rozwiniętych odpowiada za znaczący odsetek zatrudnienia. Pomimo starań rządu w Abudży, by zwiększyć znaczenie przemysłu w gospodarce Nigerii, w latach 2003-2013 sektor ten wytworzył zaledwie ok. 4% całości PKB tego kraju. Gdy nigeryjski przemysł w latach 80-tych XX wieku zatrudniał 30% siły roboczej, dzisiaj odsetek ten wynosi 12%. Główną przyczyną spadku znaczenia sektora przetwórczego, oprócz zdominowania gospodarki przez sektor wydobywczy, jest ostra globalna konkurencja i szybki rozwój gospodarek państw azjatyckich. Dobrym przykładem branży borykającej się ze znaczącymi problemami jest nigeryjska branża tekstylna, która w latach 80-tych ubiegłego wieku zatrudniała około miliona pracowników. Dziś jest to zaledwie 20  tys. osób. Dla rządu Buhariego kluczowe będzie przyciągnięcie większej ilości inwestorów zagranicznych w branżach, które są w stanie wytworzyć większą ilość miejsc pracy. W szczególności dotyczy to osób młodych, którzy w Nigerii stanowią 50% osób uprawionych do głosowania.     

Walka z korupcją

Hasło walki z korupcją było kluczowe dla zwycięstwa Mohammadu Buhariego nad Goodluck Johnathanem, którego administracja drążona była przez afery łapówkarskie. Według Indeksu Percepcji Korupcji opracowanego przez Transparency International Nigeria jest w czołówce najbardziej skorumpowanych państw na świecie. Ostatni i jeden z największych przykładów sprzeniewierzenia środków publicznych to tajemnicze zniknięcie około 20 mld dolarów z kont Nigeryjskiej Narodowej Korporacji Naftowej, która odpowiada za rozporządzanie dochodami ze sprzedaży ropy. Śledztwo w tej sprawie nadal trwa, jednak to i podobne wydarzenia odegrały znaczącą rol w odsunięciu poprzedniego rządu od władzy.  

Dużym problemem jest sposób, w jaki instytucje publiczne dysponują wpływami ze sprzedaży ropy naftowej. Środki te administrowane są przez rząd federalny, rządy stanowe oraz samorządy lokalne. Około 70% tych środków przeznaczana jest na wydatki stałe takie jak płace czy utrzymanie instytucji publicznych. Na wydatki inwestycyjne przeznaczane jest to, co zostanie po zabezpieczaniu środków na wydatki stałe oraz co nie zostanie wyprowadzone z systemu przez skorumpowanych polityków i urzędników. Z tego powodu inwestycje publiczne pozostają na niewielkim poziomie, a główną grupą społeczną, która korzysta ze sprzedaży bogactw naturalnych Nigerii, jest klasa polityczna dbająca przede wszystkim o własne  interesy.   

Wzrost inkluzywny

Według McKinsey Global Institute tylko 25% Nigeryjczyków korzysta z szybkiego tempa wzrostu gospodarczego. Wzrost inkluzywny, czyli taki, którego beneficjentami są szerokie grupy społeczne, nie zaś tylko elity polityczne i biznesowe, stanowi wyzwanie będące pochodną zarówno uzależnienia gospodarki od sprzedaży ropy naftowej, jak i korupcji sektora publicznego. Wysokie bezrobocie i ubóstwo z jednej strony oraz ostentacyjny styl życia elit politycznych i seria afer korupcyjnych w znacznym stopniu przyczyniły się do zmęczenia rządami Goodluck Jonathana. Niezadowolenie społeczne narastało od miesięcy i ostatecznie znalazło ono ujście w wyborach prezydenckich. W nich Nigeryjczycy zdecydowali się dać szansę kandydatowi, którego głównymi hasłami wyborczymi była walka z korupcja oraz wzrost inkluzywny. Dlatego też tak dużą konsternację wywołał fakt podczas zaprzysiężenia nowego prezydenta. Aisha Buhari, pierwsza dama, miała na nadgarstku zegarek warty ponad 50 tys. dolarów. Nowy prezydent jest świadomy tego, że jeżeli nie będzie bardziej skuteczny niż jego poprzednik, podzieli jego losy w następnych wyborach prezydenckich. A te już za 4 lata.

 

Źródło: Financial Times,transparency.org, City A.M., The Guardian Nigeria, US News