Recenzja „Geniuszów Strategii” Johna Lewisa Gaddisa

Monografia Johna Lewisa Gaddisa przetłumaczona na język polski jako „Geniusze Strategii” (tytuł oryginalny: On Grand Strategy) i wydana na polski rynek nakładem wydawnictwa RM przedstawia nam w ujęciu chronologicznym postacie historyczne, tworzycieli wielkich strategii. Byli to: Kserkses, Artabanos, Perykles, Oktawian August, Marek Antoniusz, św. Augustyn, Machiavelli, Filip II, Elżbieta I, ojcowie założyciele Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, król Jerzy III, Napoleon Bonaparte, Carl von Clausewitz, Abraham Lincoln, Woodrow Wilson oraz Theodore Roosevelt. Oprócz przybliżenia powyższych postaci Gaddis analizuje w swojej monografii myśli oraz działania tych wielkich strategów.

Teksty o poszczególnych postaciach można śmiało nazwać esejem, gdyż przechodząc pomiędzy rozdziałami znajdujemy się w zupełnie innej rzeczywistości a także czasie. Przez to ową monografię można zdecydowanie zakwalifikować jako prezentującą „wycinki historii”.

Autor książki John Lewis Gaddis to absolwent Uniwersytetu w Teksasie oraz wykładowca historii zimnowojennego konfliktu na Uniwersytecie Yale. Doktoryzował się w 1968 roku na University of Texas. Jego zainteresowaniami badawczymi są: czas zimnowojennego kryzysu, czy historia Związku Sowieckiego. Jest ważną osobistością w Stanach Zjednoczonych, pisze dla „Foreign Affairs”, jest także często zapraszany jest do Gabinetu Owalnego. Polacy znają go przede wszystkim z publikacji „Teraz już wiemy… Nowa historia zimnej wojny” w której opisuje konflikt zimnowojenny do kryzysu na Kubie. Także znany jest z publikacji „Strategie powstrzymywania” – wnikliwej analizy amerykańskiej polityki bezpieczeństwa narodowego.

Zajmując się analizą sporów na przestrzeni wieków należy podkreślić, iż jedną z najważniejszych rzeczy była właśnie strategia. To ona była przyczynkiem zwycięstw, bądź klęsk. Tym właśnie zajął się w swojej nowej publikacji Gaddis – przybliżeniem sylwetek największych strategów oraz analizą podejmowanych przez nich decyzji.

Główny atutem, który zachęca do przeczytania najnowszego dzieła amerykańskiego autora jest możliwość przyjrzenia się metodom działań opisywanych postaci. Innym pozytywem monografii było widoczne, znakomite przygotowanie do jej napisania, wynikające z połączenia akademickiej kariery na Uniwersytecie Yale, ale i bogatym kontaktom autora ze środowiskiem akademickim oraz praktykami amerykańskiej polityki (ang. „policy makers”). Dzięki temu lektura dostarcza nam sporą dawkę wiedzy popartej źródłami naukowymi. Ponadto w książce znajdują się również odniesienia do literatury, czy kina co jeszcze bardziej wzbogaca monografię.

Zdecydowaną wadą publikacji są z pewnością przypisy ułożone dopiero na końcu. Również nie jestem pewien czy rezygnacja z ram pokoleniowych była dobrym pomysłem, jako przykład można tu podać rozmowy św. Augustyna z Machiavellim.

Książka mimo paru mankamentów jest jednak godna polecenia. Przede wszystkim dla studentów, wykładowców kierunków humanistycznych czy historycznych. Dla osób zainteresowanych politologią, historią, a także historią nauki.

Mariusz Miętek