Hiszpania: Zapatero - rewolucjonista szokuje Europę

• europa
• geje
• hiszpania
• homoseksualiści
• lesbjki
• prawa homoseksualistów

Prawa mniejszości seksualnych w Hiszpanii przeszły drastyczną metamorfozę w ciągu ostatnich kilku dekad. Dziś Hiszpania cieszy się jednym z najwyższych w Europie wskaźników tolerancji oraz bardzo liberalnym systemem prawnym w stosunku do par homoseksualnych, które są jednak wynikiem całkiem niedawnych przemian społecznych w tym kraju. 

Katolicka od wieków Hiszpania zadziwia dziś cały świat radykalizmem i tempem przemian obyczajowych, wśród których na czoło wysuwają się pro-gejowskie regulacje prawne. Przez wieki homoseksualizm w Hiszpanii był surowo zakazany, szczególnie w XVI wieku w okresie Świętej Inkwizycji, kiedy to karano go kamienowaniem lub kastracją. W XX wieku największe prześladowania miały miejsce w czasach dyktatury generała Francisco Franco od 1954 do 1975 roku. W 1970 r., uchwalono prawo o „elementach społecznie niebezpiecznych”, na mocy którego, homoseksualistów zamykano w specjalnych więzieniach zwanych „galeriami dewiantów” i poddawano „reedukacji” i „resocjalizacji”.

Już w latach 60. rozwijała się podziemna scena gejowska, głównie w najbardziej wówczas tolerancyjnych miastach: Barcelonie i Sitges w Katalonii oraz na Ibizie. Siłą napędową przemian w tej dziedzinie był ruch La Movida, który wraz z rozwojem progejowskich ruchów w innych krajach Europy Zachodniej, był głównym czynnikiem przemiany Hiszpanii w jedno z najbardziej tolerancyjnych państw Europy.

W latach 90. XX wieku kilka miast hiszpańskich i wspólnot autonomicznych wprowadziło związki partnerskie, zapewniające pewne przywileje parom przeciwnej i tej samej płci, które nie chciały lub nie mogły wziąć ślubu. Już wcześniej hiszpańskie prawo pozwalało osobom samotnym adoptować dzieci, więc pary homoseksualne mogły de facto to robić, ale partner, nie będący legalnym opiekunem, nie miał do dziecka żadnych praw, jeśli związek zakończył się lub legalny opiekun dziecka zmarł. Nie istniała też możliwość regionalnego zalegalizowania małżeństw homoseksualnych w żadnej z autonomicznych wspólnot, ponieważ hiszpańska konstytucja z 1978 roku dawała rządowi federalnemu wyłączne prawo do uchwalania ustaw dotyczących małżeństwa.

30 czerwca 2004 roku hiszpański Minister Sprawiedliwości, Juan Fernando López Aguilar, ogłosił, że Kongres Deputowanych zaaprobował wstępnie rządowy plan legalizacji małżeństw jednopłciowych. Przyjęcie tej ustawy było jedną z obietnic wyborczych premiera kraju, José Luisa Rodrígueza Zapatero. Prawo weszło w życie 3 lipca 2005 roku, a Hiszpania stała się trzecim krajem na świecie, po Holandii i Belgii, uznającym małżeństwa homoseksualne na całym swoim terytorium. Adopcja przez pary jednopłciowe była już legalna w regionach Nawarry, Asturii, Aragonii, Kraju Basków i Katalonii od 2000 r., zanim ustawa z 2005 r. wprowadziła ją na całym terytorium państwa.

Jest to pierwszy przypadek, w którym prawo uznało całkowitą równość między parami homoseksualnymi i heteroseksualnymi. Tymczasem hiszpański parlament dokonał zmian w kodeksie cywilnym, konkretnie w artykule 44., który stanowił, że „mężczyzna i kobieta mają prawo do zawierania związku małżeńskiego”. Teraz każde małżeństwo, niezależnie czy zawierają je osoby tej samej czy różnej płci, musi spełnić te same warunki i ma te same skutki prawne. Reszta zmian polegała na dostosowaniu języka: tam, gdzie dotąd używano pojęć „ojciec” i „matka”, wprowadzono nazwy „rodzic” i „małżonek”. To oznacza, że instytucja małżeństwa otwarta jest dla par jednej płci w pełnej równości praw i obowiązków.

Pierwszy homoseksualny ślub miał miejsce 11 lipca 2005 roku, osiem dni po wejściu prawa w życie. Cywilna uroczystość Carlosa Baturína i Emilia Menéndeza odbyła się w kancelarii rady miejskiej w Tres Cantos – przedmieściach Madrytu. Pierwszy ślub pary lesbijskiej odbył się 22 lipca tego samego roku.

Według sondaży przeprowadzonych bezpośrednio po wprowadzeniu nowego prawa około 61-66 proc. Hiszpanów popierało legalizację małżeństw homoseksualnych, a około 50 proc. możliwość adopcji dzieci przez pary jednej płci. Wprowadzenie prawa spotkało się natomiast z ostrą krytyką hierarchów Kościoła katolickiego, włącznie z papieżem Janem Pawłem II i jego następcą, Benedyktem XVI, którzy przestrzegali przed osłabieniem wartości rodzinnych. Najlepszym przykładem mobilizacji katolików jest publiczny protest przeciw wprowadzeniu ustawy legalizującej małżeństwa homoseksualne, który odbył się 19 czerwca 2005 w Hiszpanii. Jego uczestnicy, m.in. członkowie konserwatywnej Partii Ludowej, hiszpańscy biskupi i aktywiści Forum Hiszpańskiej Rodziny (Foro Español de la Familia), twierdzili, że protest zgromadził 1,5 miliona przeciwników „ataku na tradycyjną rodzinę”. Rządowa delegacja doliczyła się 166 tys. uczestników.

Na początku marca 2006 roku, Pedro Zerolo, przedstawiciel Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej, ogłosił, że ponad 1 000 par osób tej samej płci wzięło ślub, dodając, że w tym okresie 1 na 10 zawieranych w Hiszpanii małżeństw było małżeństwem homoseksualnym. Według FELGT, hiszpańskiej organizacji LGBT, w pierwszym roku obowiązywania ustawy około 4 500 par jednopłciowych wzięło ślub, 50 złożyło podania o adopcję dziecka i przeprowadzono 3 rozwody.

Organizacje gejowskie są także aktywne w sferze kultury. W Hiszpanii działają też dwa kanały telewizyjne o tematyce homoseksualnej. Jedną z najbardziej barwnych i zasłużonych dla popularyzacji praw mniejszości seksualnych osób w Hiszpanii, jest niewątpliwie reżyser Pedro Almodovar. W wielu swoich filmach, które zyskały międzynarodowe uznanie, m.in. „Wszystko o mojej matce” (Todo sobre mi madre, 1998) czy „Złe wychowanie” (La mala educación, 2004) wprowadzał wątki homo- i transseksualne.

Na podstawie: ec.europa.eu, bbc.co.uk, 365gay.com, ilga.org, elmundo.es, elpais.com