Dyplomacja Cyfrowa Niemiec - założenia i ocena sposobu realizacji

Nowe technologie wpływają na wiele dziedzin życia ludzkiej działalności. Do jednych z nich można zaliczyć politykę zagraniczną państw. Najważniejszym celem dyplomacji jest realizacja celów wyznaczonych przez własne państwa. Rozwijająca się cyberprzestrzeń wspiera dyplomatyczną walkę i tworzy nowe pojęcie dyplomacji cyfrowej. Rola e-dyplomacji systematycznie rośnie. Tom Carver, pisarz i były korespondent zagraniczny BBC, na konferencji poświęconej cyfrowej dyplomacji przekonywał, że w przyszłości najsilniejsze będą nie kraje z potężnymi armiami, ale raczej te z najbardziej rozbudowaną siecią cyfrowych kontaktów[1]. Niniejsza praca koncentrować się będzie na dyplomacji cyfrowej Republiki Federalnej Niemiec, jej założeniach i ocenie sposobu jej realizacji. Ze względu na świeżość problematyki, w Polsce brakuje studiów nad dyplomacją cyfrową. W analizie wykorzystuję głównie grupową pracę pod tytułem ,,Dyplomacja cyfrowa jako instrument polityki zagranicznej XXI wieki’’ z 2014 roku oraz źródła internetowe.

Zauważone zmiany w przestrzeni internetowej stały się przedmiotem zainteresowania Republiki Federalnej Niemiec. Niemcy również rozpoczęły energiczne wykorzystywanie Internetu do realizacji swoich celów. Na oficjalnej stronie internetowej rządu mieszczono informacje, jak Internet i cyfryzacja jest rozumiana i postrzegana przez rząd niemiecki. Rząd RFN jest świadomy faktu, że działanie i myślenie międzynarodowe w coraz większym stopniu kształtowane są przez Internet, który został określony ,,katalizatorem i siłą napędową’’ rozwoju społecznego i gospodarczego[2]. Nowe narzędzia komunikacji są wykorzystywane przez władze Niemiec głównie do:

• ochrony wolności słowa oraz praw człowieka;
• tworzenie dobrego wizerunku i reputacji państwa;
• komunikacji z własnymi obywatelami;
• prowadzenia dyplomacji publicznej;
• aktywnie buduje cele i strategię cyberprzestrzeni.

Polityka zagraniczna Niemiec skupia się na planowym wdrażaniu i koordynacji bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. MSZ widzi cyberpolitykę zagraniczną, jako zagadnienie przekrojowe i wpływające na niemal wszystkie kierunki polityki i działania w dziedzinie polityki zagranicznej. Do najważniejszych zadań cyberpolityki należy:

• tworzenie odpowiedzialnych zasad użytkowania Internetu jako wolnej przestrzeni człowieka;
• zahamowanie niebezpieczeństwa w cyberprzestrzeni;
• rozbudowywanie gospodarczych możliwości, płynących z możliwości Internetu;
• rozwijanie nowych narzędzi komunikacji w polityce zagranicznej i dyplomacji[3].

Niemiecki rząd jest również świadomy zagrożeń jakie stwarza cyberprzestrzeń. Zachodzące procesy mogą być nie tylko szansą dla  społeczeństw, ale również stwarzać zagrożenia i konflikty. Problem będzie występował głównie w krajach z limitowanym dostępem do Internetu, w krajach niedemokratycznych bądź ubogich. W celu zagospodarowania tej dziedziny powstała nowa gałąź polityki zagranicznej określana cyberpolityką zagraniczną Niemiec (Cyberaussenpolitik). Ponadto Niemcy powołali do realizacji niemieckiej polityki, w 2011 roku urząd przedstawiciela ds. cyberpolityki zagranicznej Niemiec. Urząd od sierpnia tego roku piastuje doświadczony dyplomata dr. Norbert Riedel[4]. Do głównych zadań przedstawiciela ds. cyberpolityki należy koordynacja współpracy wszystkich ministerstw w celu zapewnienia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. Ochrona cyberprzestrzeni, przy jednoczesnym zachowaniu wolności Internetu, stała się prawdziwym wyzwaniem, toteż Niemcy czynnie współpracują z innymi krajami i organizacjami międzynarodowymi.

Prawa człowieka odgrywają istotną rolę w polityce zagranicznej RFN. Celem niemieckiej polityki jest nie tylko zapewnienie ochrony praw człowieka, ale również tworzenie konkretnych instrumentów do ich realizacji[5]. Były minister spraw zagranicznych Niemiec Guido Westerwelle wielokrotnie podkreślał znaczenie Internetu dla praw człowieka. Jego zdaniem nieograniczony dostęp do informacji jest jednym z praw człowieka i ma znaczący wpływ na wolność jednostki[6]. Przemiany w Afryce Północnej w 2011 roku byłyby niemożliwe bez nowoczesnych form komunikacji. Internet umożliwił obywatelom krajów objętych rewolucją porozumiewanie się i wyrażanie swoich opinii. Do ważnych działań niemieckiego rządu przyczyniających się do ochrony praw człowieka i wolności w cyber przestrzeni należy m.in.:

• Przygotowanie specjalnego międzynarodowego szkolenia dla blogerów z krajów, gdzie łamane są prawa człowieka;
• Zorganizowanie konferencji naukowej w 2012 dotyczącej praw człowieka i Internetu ,,The Internet and Human Rights: Building a free, open and secure Internet’’;
• Brak poparcie podczas szczytu Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego w Dubaju w 2012 roku rewizji Międzynarodowych Regulacji Telekomunikacyjnych (ITR), ponieważ zdaniem rządu Niemiec zagrażają one wolności Internetu[7]

Rząd Niemiec wspiera swobodny dostęp do Internetu, który stwarza społeczeństwu możliwość wygłaszania poglądów opozycyjnych, jak również dokumentowania przypadków łamania praw człowieka m.in. na Białorusi, w Chinach czy w Rosji[8].

Strona internetowa niemieckiego MSZ tłumaczona jest na 7 języków (francuski, angielski, hiszpański, portugalski, chiński, rosyjski, arabski)[9]. Dostępne są również informacje w języku migowym. Urzędnicy niemieckiego MSZ regularnie umieszczają informacje na temat Niemiec. Strona zawiera, obok informacji o Niemczech, wiele praktycznych porad i wskazówek. Osoba zainteresowana znajdzie na stronie MSZ informacje o:

• przyjeździe i pobycie w Niemczech;
• informacji o MSZ;
• podróży i ubezpieczeniu;
• polityce zagranicznej Niemiec;
• możliwościach wykształceniu i kariery;

Jak widać strona niemieckiego ministerstwa jest skarbnicą wiedzy z pierwszej ręki dla osób potrzebujących informacji. Zainteresowania mają możliwość otrzymywania newslettera z bieżącymi informacjami na podany przez siebie adres e-mail.

Niemiecki MSZ we współpracy z partnerami społecznymi utworzyło stronę internetową – Youth Hot Spots in Germany[10]. Strona przeznaczona jest do umieszczania informacji o kawiarniach, barach, życiu nocnym w Niemczech.  Platforma połączona jest popularnymi portalami społecznościowymi (Facebook, Twitter). Strona w skuteczny sposób reklamuje niemiecką gastronomię i lokale.

Niemiecka dyplomacja prężnie korzysta ze współczesnych internetowych platform komunikacji (Youtube, Facebook, Twitter) do tworzenia pozytywnego wizerunku RFN. Głównym celem działalności państwa na tej płaszczyźnie jest:

• podniesienie poziomu świadomości i znajomości państwa za granicą;
• wzrost poziomu akceptacji dla państwa;
• angażowanie odbiorców i tworzenie więzi z krajem;
• wpływanie na odbiorców, tzn. przekonywanie międzynarodowych partnerów do popierania stanowiska państwa w istotnych dla państwa sprawach[11].

Rozpowszechnianie informacji poprzez tego typu serwisy jest jednym z zadań dyplomacji niemieckiej. Głównym celem jest promocja polityki, gospodarki i kultury swojego kraju. Przyjęta forma kontaktu z użytkownikami takich portali pozwala na bezpośrednie zbieranie danych o poglądach obywateli, uwarunkowaniach regionalnych oraz nastrojów społecznych wobec konkretnych problemów, ponieważ serwisy typu Twitter i Facebook umożliwiają natychmiastową reakcję, czyli skomentowanie danej sytuacji bądź problemu.

Facebook - Dyplomacja Niemiec od kilku lat jest obecna na globalnie popularnym serwisie społecznościowym Facebook[12].Niemieckie ambasady posiadają konta na tej platformie i regularnie umieszczają informacje o wydarzeniach nie tylko z obszaru Niemiec. Na profilu Ambasady Niemiec w Polsce umieszczane są informacje o:

• bieżących i historycznych wydarzeniach;
• aktualnych komentarzach niemieckich polityków i pracowników służb dyplomatycznych;
• nadchodzących organizowanych przez ambasadę wydarzeniach;
• upamiętnianiu faktów z historii Niemiec i państw goszczących;
• organizowanych konkursów i dniach otwartych.

Na przyklad Ambasada Niemiec umieściła początkiem września 2014 roku komunikat upamiętniający niemiecką napaść na Polskę w wrześniu 1939 roku[13]. Takie zachowanie jest jednym z zadań dyplomacji niemieckiej polegającym na budowaniu pozytywnego wizerunku RFN przy wykorzystywaniu nowoczesnych narzędzi komunikacji[14]. Obecny minister zagraniczny Niemiec Frank-Walter Steinmeier na swoim profilu Facebook posiada około 60 tysięcy polubień i każdego dnia umieszcza kilka komunikatów.

Twitter - Kolejnym popularnym serwisem wykorzystywanym przez dyplomację Niemiec jest Twitter. Systematycznie wzrasta liczba polityków i dyplomatów, posiadających konto na tym portalu. Twitter nazywany również mikroblogiem poprzez możliwość bieżącego komentowania wydarzeń stał się prawdziwym narzędziem walki w rękach polityków i dyplomatów. Czołowi politycy świata i dyplomaci komentują aktualne wydarzenia na swoich profilach. W polityce zagranicznej każde słowo ma znaczenie, dlatego też niektórzy dyplomaci świadomie rezygnują z mediów społecznościowych (Frank-Walter Steinmeier nie posiada konta na Twitterze). W celu zbioru i analizy ,,twittów’’ niemieckich polityków stworzono specjalną stronę ,, Bundestwitter.de[15]’’.

Youtube -Konto niemieckiego MSZ, działające od 2 lat, stworzyło około 200 filmików promujących, bądź informujących o wydarzeniach w Niemczech. Kanał jest dostępny również w kilku językach (należy zauważyć, że kanał nie przyciąga dużej liczby oglądających - średnio kilkaset osób oglądających filmik, co w porównaniu z możliwościami YT nie jest imponującym rezultatem[16]. Kanał subskrybuje ponad 1200 osób. Tematyka filmików obejmuje:

• realizacja niemieckiej polityki zagranicznej;
• światowe wydarzenia i stanowisko Niemiec wobec podanych wydarzeń;
• odbyte podróże kanclerz Niemiec oraz ministra MSZ;
• aktywność Niemiec na rzecz praw człowieka, wolności słowa i prasy;
• wydarzenia kulturalne w życiu Niemców i mniejszości narodowych.

Podsumowując, współczesna dyplomacja Niemiec chce kształtować świata, a nie tylko się do niego dostosowywać. Podane w raporcie przykłady komunikacji dyplomacji Niemiec na pewno skuteczne zbliżają obywateli do polityki i wydarzeń kraju, przyczyniając się do wzmocnienia tzw. soft power kraju. Jednak realizacja celów tylko poprzez dyplomację, bądź dyplomację cyfrową, obserwując aktualną aktywność chociażby Rosji na wschodzie Ukrainy, wydaje się być pobożnym życzeniem. Można powiedzieć, że cały świat ,,twittuje’’, a przy stole negocjacyjnym spotykają się tylko najpotężniejsze państwa[17]. Rola dyplomacji cyfrowej systematycznie rośnie, a Niemcy jako ,,mocarstwo cywilne’’ Ziwilmach z pewnością nadal będą wspierać rozwój i bezpieczeństwo cyberprzestrzeni.

 

Bibliografia:

,,Dyplomacja cyfrowa jako instrument polityki zagranicznej XXI wieku’’ red. M. Kosieniowski, Lublin 2013.

Źródła internetowe.