Strefa wiedzy Bezpieczeństwo Zaangażowanie Czech, Słowacji oraz Węgier w Afganistanie
Zaangażowanie Czech, Słowacji oraz Węgier w Afganistanie
Wydarzenia z 11 września 2001 roku stały się katalizatorem zmian w Sojuszu Północnoatlantyckim. Członkowie NATO powołali się na artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego, mówiący o obronie zbiorowej[1]. Akceptując, iż atak przeprowadzony przez podmiot niebędący państwem można uznać za „napaść zbrojną” w rozumieniu Traktatu Waszyngtońskiego, członkowie NATO poszerzyli znaczenie zbiorowej samoobrony poza tradycyjny zakres oznaczający reagowanie na zbrojną inwazję[2]. Pakt Północnoatlantycki przeszedł od geograficznego do funkcjonalnego rozumienia bezpieczeństwa. Zaowocowało to militarną koncepcją obrony przed terroryzmem, a podczas szczytu NATO w Pradze przyjęto Plan Działań Partnerstwa na rzecz Walki z Terroryzmem.
Rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1386 w grudniu 2001 roku zostały powołane siły ISAF (Inetrnational Security Assistance Force). Ich głównym zadaniem było wsparcie Rządu
Tymczasowego w Afganistanie, pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa w Kabulu i okolicach, tworzenie i szkolenie afgańskich struktur rządowych oraz nowych sił bezpieczeństwa, jak również pomoc w odbudowie infrastruktury cywilnej. Operacja ISAF od początku prowadzona była równolegle z operacją koalicyjną Enduring Freedom. Początkowo obejmowała swoim obszarem jedynie stolicę Afganistanu – Kabul. Mandat ONZ został jednak rozszerzony na podstawie Rezolucji RB ONZ nr 1510 z 2003 roku , na stopniowe objęcie operacją kolejnych prowincji, aż do przejęcia odpowiedzialności za obszar całego kraju.
W misji ISAF bierze udział wiele krajów europejskich, w tym również od 2003 roku, państwa Europy Środkowej: Czechy, Słowacja oraz Węgry. Republika Czeska stacjonuje w prowincji Logar, a jej kontyngent liczy 620 żołnierzy[3]. W ramach sił ISAF w Afganistanie działa Zespół Rekonstrukcji Prowincji Logar, składający się w większości z żołnierzy 4. Brygady szybkiego reagowania oraz 14 cywilów. Drugim oddziałem działającym w ramach ISAF jest czeski kontyngent na lotnisku w Kabulu. Obecnie w jego skład wchodzą: pododdziały chemiczny i łączności, grupa kontroli operacji powietrznych, narodowy element wsparcia oraz grupa medyczna. Ponadto w ramach operacji Enduring Freedom w afgańskiej prowincji Kandahar działa około 100 operatorów specjalnych z 601. grupy sił specjalnych[4]. W tym roku senat czeski zatwierdził rządowy plan misji wojskowych do 2013 roku, w ramach którego w przyszłym roku liczba czeskich żołnierzy w Afganistanie wzrośnie do 720[5].
Z kolei wojska słowackie stacjonują w prowincji Kandahar. W ramach misji ISAF Słowacja utrzymuje w Afganistanie ponad 300-osobowy kontyngent. Większość żołnierzy kontyngentu (ponad 160 osób) pełni służbę w jednostce strażniczej w bazie lotniczej w Kandaharze,
a 57 należy do wielofunkcyjnej kompanii inżynieryjnej. Wojska węgierskie w liczbie 433 żołnierzy odpowiedzialne są między innymi za odbudowę prowincji Baghlan na północy Afganistanu.
Operacja ISAF jest misją stabilizacyjną. Siły działające w jej ramach mają za zadanie udzielanie wsparcia legalnie wybranym władzom Afganistanu. Sukces w tym państwie zależy nie tylko od działań wojskowych, konieczne jest także podejście kompleksowe, obejmujące walkę z biznesem narkotykowym, ochronę granic, budowę dróg, szerzenie oświaty, a przy tym dostosowanie się do warunków istnienia w społeczeństwie afgańskim więzi klanowych i plemiennych. Dlatego też ważnymi elementami podejmowanych działań są rekonstrukcja i odbudowa, realizowane w ramach Regionalnych Zespołów Odbudowy[6]. W takich zespołach uczestniczą żołnierze z krajów Europy Środkowej. Jednakże brak konsensusu wśród państw członkowskich NATO co do formy i skali zaangażowania kontyngentów narodowych, prowadzi do spowolnienia decyzji i działań podejmowanych przez Sojusz Północnoatlantycki. Za największy problem w ramach misji ISAF należy uznać ograniczenia narodowe, które nie pozwalają na efektywne wykorzystanie posiadanych sił i w dużej mierze zależą od polityki wewnętrznej danego państwa. Widoczna jest także wyraźna dysproporcja w wielkości poszczególnych kontyngentów, co ponownie uwydatnia niespójność państw NATO w podejściu do stabilizacji sytuacji w Afganistanie[7]. Misja ISAF to największe współczesne wyzwanie dla Sojuszu Północnoatlantyckiego. Powszechnie uważana jest za sprawdzian prestiżu NATO oraz możliwości prowadzenia operacji wojskowych na szeroką skalę, odpowiadających na zagrożenie stawiane przez konflikty asymetryczne w XXI wieku.
Rozpoczynająca się 5 grudnia bieżącego roku konferencja Bonn+10 w intencji organizatorów ma posłużyć do zaprezentowania postępów międzynarodowej współpracy oraz regionalnej i wewnętrznej stabilizacji Afganistanu. Przedmiotem spotkania mają być perspektywy zaangażowania międzynarodowego w Afganistanie w okresie do 2014 roku i w późniejszym czasie. Natomiast podczas szczytu Sojuszu Północnoatlantyckiego w Chicago (maj 2012 rok) spodziewane są decyzje o dalszym wsparciu władz Afganistanu po zakończeniu procesu przekazywania im odpowiedzialności za bezpieczeństwo kraju (,,afganizacji”) w 2014 roku[8]. Odnosząc się do konkluzji Rady Unii Europejskiej w sprawie Afganistanu z listopada bieżącego roku, międzynarodowe zaangażowanie w Afganistanie początkowo ukierunkowane na bezpieczeństwo i stabilizację zmierza w kierunku współpracy politycznej i gospodarczej. Aby Afganistan stał się stabilnym członkiem społeczności międzynarodowej, respektującym w pełni międzynarodowe zobowiązania, musi mieć poparcie owej społeczności na drodze od przemian do transformacji[9]. Unia Europejska podkreśla, iż pozostanie silnym i godnym zaufania partnerem rządu i narodu afgańskiego, również po zakończeniu okresu przemian. Dlatego w procesie przemian zaplanowanych do 2014 roku UE – zgodnie ze swoimi konkluzjami z lipca 2011 roku oraz unijnym planem działania z października 2009 roku – ponownie zapewni w Bonn o swojej gotowości do wspierania Afganistanu, jeśli zajdzie taka potrzeba w koordynacji i współpracy z ONZ, NATO oraz innymi właściwymi międzynarodowymi organami[10].
Stanowisko państw Europy Środkowej: Czech, Słowacji oraz Węgier w dużej mierze będzie implikowane przez politykę ich rodzimych rządów a także zobowiązań wynikających z przynależności do Paktu Północnoatlantyckiego oraz struktur Unii Europejskiej.
Przypisy:
1 NATO zaledwie dzień po atakach powołało się na artykuł 5 i w trybie natychmiastowym uruchomiono mechanizmy takie jak udzielona in blanco zgoda na przelot samolotów amerykańskich.
2 M.Rühle, NATO dziesięć lat później: wyciągnąć wnioski [w:] Przegląd NATO, p://www.nato.int/docu/review/2011/11-september/10-years-sept-11/PL/index.htm
3 Dane pochodzą ze strony: http://www.isaf.nato.int/troop-numbers-and-contributions/czech-republic/index.php (dostęp: listopad 2011)
4 Armáda České Republiky, http://gdziewojsko.wordpress.com/armieswiata/armada-ceske-republiky/, (dostęp: listopad 2011)
5 Plan misji [w:] Polska Zbrojna, http://www.polska-zbrojna.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=10174:plan-misji&catid=56:ze-wiata&Itemid=162, (dostęp: listopad 2011)
6 B.Winid, Udział Polski w działaniach stabilizacyjnych w Afganistanie, Polski Przegląd Dyplomatyczny 2007, nr 1(35), s.17
7 M.Trzpil, Afganistan jako największe współczesne wyzwanie dla NATO, Bezpieczeństwo Narodowe III-2009/11 s.72-73
8 M.A.Piotrowski, Rezultaty procesów rekoncyliacji i reintegracji w Afganistanie, Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych nr 110, grudzień 2011
9 Konkluzje Rady Unii Europejskiej w sprawie Afganistanu z dn.14.11.2011r., http://register.consilium.europa.eu/pdf/pl/11/st16/st16888.pl11.pdf, (dostęp: listopad 2011)
10 Tamże…
Relacje Rosja - państwa bałtyckie w kontekście konfliktu na Ukrainie
