Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

Podcast

Europa ∨ ∧

Świat ∨ ∧

Opinie ∨ ∧

Strefa wiedzy ∨ ∧

O nas ∨ ∧

Kontakt

Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

ZALOGUJ

Serwis internetowy, z którego korzystasz, używa plików cookies. Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z serwisu, w celu administrowania serwisem, poprawy jakości świadczonych usług w tym dostosowania treści serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania behawioralnego reklamy (dostosowania treści reklamy do Twoich indywidualnych potrzeb). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do Internetu oraz w Polityce prywatności plików cookies

Akceptuję

Skip to content

Back Jesteś tutaj: Home

Archiwum

Polityczne trzęsienie ziemi w Irlandii po gospodarczym tsunami.

22 marzec 2011

A A A

Tomasz Obórko

Jeszcze 4 lata temu nic nie mogło zagrozić dominacji Fianna Fáil na scenie politycznej Irlandii. Od ostatnich wyborów parlamentarnych w 2007 roku Irlandia po latach wzrostu gospodarczego przeszła do głębokiego kryzysu. Trzykrotne zwiększenie bezrobocia i największy w Unii Europejskiej deficyt budżetowy musiały wpłynąć na wynik wyborów do Dáil 25 lutego 2011.

Dáil w systemie politycznym Irlandii

Dáil Éireann, czyli Izba Reprezentantów, to izba niższa Irlandzkiego Parlamentu Narodowego (Oireachtas). Pełni ona decydującą rolę w procesie ustawodawczym, ponieważ izba wyższa – Senat – posiada w zasadzie tylko uprawnienia doradcze(1) .Członkowie obu izb wybierani są w odmienny sposób. Senatorzy są częściowo nominowani przez premiera, a częściowo wybierani przez uniwersytety oraz przedstawicieli pięciu kurii reprezentujących interesy różnych grup wyborców. Deputowanymi do Dáil (Teachta Dála) wybierani są w wyborach powszechnych przez obywateli, którzy ukończyli 18 rok życia na okres 5 lat. Obecnie w Dáil zasiada 166 deputowanych, wybieranych w 43 okręgach wyborczych(2) . Omawiane, przyspieszone wybory do Dáil są wynikiem fatalnego stanu finansów publicznych i rozpadu dotychczasowej koalicji rządzącej Fianna Fáil i Zielonych.

Najważniejsze partie i główne postaci kampanii

Według sondaży przedwyborczych trzy partie polityczne liczyły się w wyścigu o większość w Dáil. Wśród nich znalazły się rządząca wspólnie Fianna Fáil (Żołnierze Przeznaczenia) czyli Partia Republikańska, socjaldemokratyczna Labour Party (Partia Pracy) i centroprawicowa Fine Gael (Plemię Celtów). Najmniejsze szanse na wygraną (14% głosów według sondażu z 23 lutego(3) ) dawano partii rządzącej. Przyczyną było niezadowoleniem obywateli ze złej sytuacji gospodarczej kraju i przyjęciem przez gabinet planu cieć budżetowych oraz pakietu pomocy zagranicznej. Fianna Fáil opiera swój program na tradycyjnych wartościach takich jak przywiązanie do jedności państwa, do języka irlandzkiego i obrona neutralności kraju(4) . W styczniu, nowym szefem ugrupowania został dotychczasowy minister spraw zagranicznych Micheal Martin. Ten doświadczony polityk, zasiada w izbie Reprezentantów od 1989 roku, a w przeszłości stał na czele kilku ministerstw(5) .
Siłą polityczną, której w sondażach dawano największe szanse na zwycięstwo jest centroprawicowa Fine Gael (irl.: Plemię Celtów). Partia w swoim progami zwraca uwagę na zagwarantowanie wszystkich równych szans w rozwoju, promowanie przedsiębiorczości, dbanie o sprawność systemu fiskalnego. Na czele partii od 2002 roku stoi Enda Kenny. Ten polityk zasiada w Izbie Reprezentantów od 1975 roku – najdłużej z wszystkich jej obecnych członków. Jego dodatkową zaletą w wyborach miało okazać się to, że nie stanowił części niepopularnego politycznego establishmentu(6) .
Labour Party (ang.: Partia Pracy), czyli irlandzka socjaldemokracja od założenia w 1912 roku stanowi jedną z głównych sił politycznych w Irlandii. Od 2007 roku liderem partii jest Eamon Gilmore, który zasiada w Izbie Reprezentantów od 1989 roku(7) . Podstawowe założenia programu partii kładą nacisk na rozwój gospodarki, sprawne działanie usług publicznych, odpowiedzialną politykę do spraw środowiska i zapewnienie równości w każdej dziedzinie życia(8) .

Kampania wyborcza

Genezy przetasowań na scenie politycznej Irlandii należy doszukiwać się w globalnym kryzysie ekonomicznym, który dotknął Irlandię w 2008 roku. Kryzys na rynku usług bankowych szybko przełożył się na rynek nieruchomości. W ciągu ostatnich 4 lat, stopa bezrobocia z 4,5 wzrosła do 13.5 procent. Ceny nieruchomości poszybowały w dół, zapełniając krajobraz dzisiejszej Irlandii niedokończonymi osiedlami(9) . Rząd Fianna Fail udzielił podjął się ratowania upadających banków, czego wynikiem jest ogromny deficyt finansów publicznych, który wynosi około 32%(10) .
Kryzys gospodarczy musiał wstrząsnąć irlandzką sceną polityczną. Po raz pierwszy o przedterminowych wyborów zaczęła domagać się w listopadzie ubiegłego roku Partia Pracy. Bezpośrednią przyczyną było wystąpienie w tym samym miesiącu rządu o pomoc finansową do Unii Europejskiej (UE) i Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)(11) . Irlandia otrzymała wsparcie w wysokości 85 miliardów euro na okres trzech lat. Rządy przyjął również program cieć budżetowych co spotkało się z niezadowolenie opinii publicznej Poparcie dla dominującej w rządzie Fianna Fáil zaczęło raptownie spadać. Na domiar złego, koalicyjna partia Zielonych również zaczęła domagać się rozwiązania parlamentu. W styczniu przez partię rządzącą przetoczyła się fala niezadowolenia w wyniku czego sześciu ministrów zrezygnowało ze swoich stanowisk. Wobec tych wydarzeń premier Brian Cowen ogłosił 20 stycznia rozpisanie przedterminowych wyborów.
W czasie tej krótkiej kampanii wyborczej dominował temat sytuacji ekonomicznej kraju, systemu bankowego i polityki zatrudnienia. Zarówno Fine Gael jak i Partia pracy zapowiadały renegocjację niektórych elementów pakietu UE i MFW. Fine Gael deklarowała, że będzie dążyła do wynegocjowania niższej stawki oprocentowania pakietu pomocy. Partia wyraził gotowość do realizacji obecnego planu konsolidacji fiskalnej (między innymi zmniejszenie do końca 2014 roku deficytu budżetu do 3 proc. PKB). Natomiast Partia Pracy w kampanii zaznaczała, że proces wprowadzania oszczędności budżetowych należy wydłużyć z 4 do 6 lat. Z drugiej strony rządząca Fianna Fáil przedstawiła zupełnie inny pogląd. Lider partii Michael Martin w wypowiedzi na temat pakietu pomocy stwierdził, że „Nie ma w tej sprawie innego rozwiązania i każdy kto twierdzi inaczej stara się celowo zmylić opinię publiczną”(12) . Fine Gael i Partia Pracy w swoich wypowiedziach zgadzały się co do tego, że budżet państwa nie może brać na siebie pełnego ryzyka niewypłacalności banków. Przyszli koalicjanci w trakcie kampanii poparli również utrzymanie stawki podatku od przedsiębiorstw na poziomie 12.5 proc. Odrzucenie pakietu UE i MFW praktycznie nie było brano pod uwagę przez Fine Gael i laburzystów. Jedyną partią, która odrzuciła tą pomocą była Sinn Fein, jednak sondaże nie dawały jej wielkich szans na wygraną. Na dwa dni przed elekcją oparcie dla Fine Gael deklarowało 38 proc. wyborców, Partii Pracy - 20 proc., Fianna Fail - 14 proc., Sinn Fein - 11 proc., a dla pozostałych partii i niezależnych - 16 proc. Najbardziej prawdopodobna była koalicja Fine Gael z laburzystami(13) .
Poza sprawami gospodarczymi, jednym z głównych punktów programu Partii Pracy, był projekt „Cyfrowa Irlandia”. Pod koniec stycznia lider laburzystów Gilmore zapowiedział, że zapewni ogólnokrajowy dostęp do szerokopasmowego Internetu, w celu promowania przedsiębiorczości i biznesu(14) . Ponadto laburzyści zapowiedzieli stworzenie około 80 tys. miejsc pracy, między innymi przez budowę nowych instalacji pozyskujących energię ze źródeł odnawialnych.

Wyniki wyborów

Zgodnie z oczekiwaniami najwięcej głosów otrzymała Fine Gael otrzymując 76 ze 166 miejsc w Izbie Reprezentantów. Na drugim miejscu znalazła się Partia Pracy z 37 miejscami. W porównaniu z poprzednim składem izby, obie partie zwiększyły liczbę swoich reprezentantów kolejno o 25 i 17. Fianna Fail, jako największa przegrana tych wyborów, straciła aż 58 miejsc w izbie w porównaniu z poprzednimi wyborami. Mimo to, partia ze swoim wynikiem otrzymała 20 miejsc w Dáil stając się największą partią opozycyjną. 14 miejsc zdobyła Sinn Féin(15) . 9 marca, na pierwszym posiedzeniu nowo wybranej Izby Reprezentantów Enda Kenny został wybrany premierem rządu, który stworzył Fine Gael i Partia Pracy. Premier, po raz pierwszy w historii kraju nie miał kontrkandydata w głosowaniu. Zgodnie z oczekiwaniami, Kenny zapowiedział, że jeszcze w marcu podejmie działania w kierunku renegocjacji umów z UE i MFW w sprawie pakietu pomocy. Dodatkową motywacją dla nowego premiera jest postawa Grecji i Węgier, które mimo problemów finansowych renegocjują warunki pomocy z zewnątrz. Rząd w Atenach aby zwiększyć swoje szansę w renegocjacji warunków spłaty pomocy ogłosił, że występuje również w imieniu Irlandii. Teraz wystarczy, że rząd Kenny podpisze się pod wspólną akcją z Atenami(16) . Nowy gabinet ma zawężone pole manewru, jednak negocjacje w sprawie korzystniejszych warunków spłaty kredytu z głównymi fundatorami pomocy czyli Francją i Niemcami będą trwały. Najbliższą okazję do wywarcia nacisku na Berlin i Paryż, Irlandia będzie miała podczas zbliżających się negocjacji w sprawie paktu na rzecz konkurencyjności. Dublin prawdopodobnie będzie utrudniał negocjacje w sprawie paktu, również dlatego że obawia się ujednolicenia stawki podatku CIT(17) .