Gibraltar/ Zawarto porozumienie brytyjsko-hiszpańskie
W poniedziałek (18.09) w hiszpańskiej Kordobie brytyjski minister do spraw europejskich Geoff Hoon oraz hiszpański minister spraw zagranicznych Miguel Angel Moratinos w imieniu swoich rządów zawarli porozumienie regulujące kilka ważnych aspektów funkcjonowania Gibraltaru. W spotkaniu uczestniczył również pierwszy minister Gibraltaru, Peter Caruna. Dokument porozumienia składa się z pięciu punktów i jest owocem półtorarocznych negocjacji.
Usytuowany w niezwykle atrakcyjnym strategicznie położeniu (otwierającym wejście do Morza Śródziemnego) Gibraltar, nazywany przez starożytnych "Słupami Herkulesa", jest kością niezgody między królestwami od 300 lat. Hiszpania przekazała kontrolę nad Gibraltarem Wielkiej Brytanii w 1713 roku na mocy traktatu utrechckiego. Traktat ten obfitował jednak w luki i nieścisłości, które stanęły u podstawy roszczeń hiszpańskich.
Na mocy poniedziałkowego porozumienia Hiszpania zniesie zakaz lotów na Gibraltar. Decyzja ta jest określana jako punkt zwrotny we wzajemnych relacjach.
Obecnie lotnisko na Gibraltarze kierowane jest przez brytyjskie Królewskie Siły Powietrzne. Obsługiwało one cywilne loty pasażerskie z Wielkiej Brytanii, ale Hiszpania nie pozwalała na przelot ze swojego i na swoje terytorium. Porozumienie tymczasem zezwala na cywilne loty pasażerskie między lotniskiem w Gibraltarze oraz portami lotniczymi w Hiszpanii i Europie. W trakcie startów i lądowań w Gibraltarze maszyny te będą mogły korzystać z hiszpańskiej przestrzeni powietrznej, co znacznie poprawi warunki bezpieczeństwa. Dotychczasowe restrykcje wobec samolotów wojskowych pozostaną jednak w mocy.
Strona brytyjska zobowiązała się ponadto do podjęcia kroków zmierzających ku ułatwieniu ruchu przez granicę; otwarto ją w pełni w 1985 roku, a wzajemne relacje polepszyły się potem po dojściu do władzy w Hiszpanii socjalistów w 2004 roku - podjęto wówczas rozmowy dotyczące przyspieszenia tempa rozwoju ekonomicznego po hiszpańskiej stronie granicy, tym razem już bez deklaracji dotyczących przejęcia kolonii brytyjskiej.
Brytyjczycy i Hiszpanie nosili się już zamiarem zmiany statusu „Skały“; ich plany wiązały się z podziałem władzy na Gibraltarze pomiędzy obydwa kraje. Jednak w referendum mającym miejsce 7 listopada 2002 roku niespełna 30-tysięczna ludność enklawy odrzuciła ten projekt. Propozycje Londynu zmierzające do wspólnego z Madrytem zarządzania skalistym cyplem spotkały się ze zdecydowanym sprzeciwem; mieszkańcy odrzucając propozycję opowiedzieli się za pozostaniem w koronie brytyjskiej. Jednakże rządy obu królestw zaznaczyły wówczas, że referendum nie miało charakteru wiążącego.
Poniedziałkowe porozumienie można odczytywać jako preludium do poważniejszych działań. Z pewnością jest ono przełomowe w gruncie bilateralnych relacji. Faktem potwierdzającym ten stan rzeczy jest brak poruszenia w dokumencie kwestii najbardziej drażliwej i budzącej najwięcej kontrowersji, a mianowicie suwerenności enklawy.
Minister spraw zagranicznych Hiszpanii powiedział na konferencji prasowej, że „jest to niezwykle istotne wydarzenie w historii. Porozumienie to przyniesie Gibraltarowi i terenom okalającym ten skalisty skrawek lądu wiele korzyści, których uzyskanie do tej pory było niemożliwe ze względu na historyczne zaszłości”.
W planach jest obecnie m.in. rozbudowa lotniska na Gibraltarze. Będzie to jedna z najważniejszych inwestycji po hiszpańskiej stronie granicy, która w porównaniu z resztą wybrzeża Costa del Sol jest raczej słabo rozwinięta.
Nowy terminal będzie miał wejścia z obu stron granicy, dlatego też pasażerowie i przewozy towarowe do oraz z Hiszpanii będą mogły omijać skomplikowane i zbiurokratyzowane procedury odpraw granicznych, dzięki czemu zlikwidowane zostaną kolejki na granicy.
Na podstawie porozumienia zwiększy się również liczba łączy telefonicznych między Gibraltarem a Hiszpanią dzięki czemu usługi telekomunikacyjne będą wygodniejsze i tańsze.
Hiszpania uzna międzynarodowy numer kierunkowy Gibraltaru oraz uruchomi usługę roamingu na tym obszarze. Ma również otworzyć instytut kulturalny na półwyspie.
Ministrowie obu krajów wyrazili chęć ponownego spotkania za kilka miesięcy by ocenić postępy poniedziałkowych porozumień oraz podjąć decyzje dotyczące innych aspektów funkcjonowania Gibraltaru, takich jak np. ochrona środowiska, edukacja i handel.
Na podstawie: bbc.co.uk, geozeta.pl , onet.pl, nzherald.co.nz, in.
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
