Thabo Mbeki

• republika południowej afryki

Thabo Mbeki - aktualny prezydent Republiki Południowej Afryki urodził się w Idutywa (prowincja Transkei) w 1942 r. Pochodzi z bardzo zaangażowanej politycznie rodziny – oboje rodziców (z zawodu nauczycieli) było aktywnymi działaczami Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Podążając ich śladem, młody Thabo już wieku 14 lat został członkiem Ligi Młodych AKN. Wkrótce dał się tam poznać jako aktywny działacz. W wyniku udziału w strajku szkolnym został w 1959 r. usunięty z liceum Lovedale.

W rezultacie ukończył program szkoły średniej w domu i podjął korespondencyjne studia ekonomii na Uniwersytecie Londyńskim. Mbeki bynajmniej nie zakończył wówczas swej politycznej działalności – w 1961 r. został wybrany sekretarzem Stowarzyszenia Studentów Afrykańskich (ASA). W jego szeregach odegrał poważną rolę podczas masowych protestów przeciwko powołaniu RPA.

W 1962 r. ASA zostało rozbite serią aresztowań, ostre represje dotknęły również działaczy AKN (m. in. aresztowano i skazano na dożywocie ojca Mbekiego). Na polecenie władz Kongresu, Mbeki opuścił wówczas RPA i udał się na blisko 30 letnią emigrację. Poprzez Tanzanię dotarł do W. Brytanii. Podjął tam przerwane studia i w 1966 r. uzyskał tytuł magistra ekonomii na Uniwersytecie Sussex. Pozostał jednak nadal aktywnym działaczem politycznym – odegrał dużą rolę w zbudowaniu emigracyjnej sekcji młodzieżowej AKN.

Po ukończeniu studiów Mbeki pracował w biurze AKN w Londynie. W 1970 r. został wysłany do ZSRR na przeszkolenie wojskowe. Po roku przybył do Zambii (przebywały tam emigracyjne władze Kongresu) gdzie objął stanowisko zastępcy sekretarza Rady Rewolucyjnej AKN. W latach 1973 – 74 przebywał w Botswanie gdzie negocjował z władzami tego państwa na temat utworzenia biura AKN na jego obszarze. W 1975 r. przebywał w Suazi gdzie zorganizował podziemne struktury AKN. W tym samym roku uzyskał również awans na członka Komitetu Wykonawczego Kongresu. Następnie do 1978 r. przebywał w Nigerii jako przedstawiciel AKN. Po zakończeniu służby w Nigerii Mbeki powrócił do Zambii. Odtąd piął się szybko w strukturach Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Był między innymi szefem gabinetu politycznego ówczesnego przewodniczącego partii - Olivera Tambo, a następnie szefem wydziału informacji i propagandy AKN. Na tym ostatnim stanowisku odegrał dużą rolę w mobilizacji światowej opinii publicznej przeciwko systemowi Apartheidu. Jako pierwszy położył duży nacisk na nawiązanie współpracy z białymi mieszkańcami RPA, którzy sprzeciwiali się polityce segregacji rasowej. Tak szybka kariera była niewątpliwie wynikiem dużych zdolności i zaangażowania Mbekiego. Miał jednak również opinię człowieka, który piął się w górę „wbijając nóż w plecy” tym którzy stali mu na drodze.

W 1989 r. Mbeki objął kierownictwo nad polityką zagraniczną partii. Był jedną z kluczowych (choć pozostających w cieniu) figur, podczas negocjacji między AKN a rządem RPA, które doprowadziły do pokojowego zniesienia sytemu Apartheidu.

Po wyborach 1994 roku, Mbeki został wyznaczony przez Nelsona Mandelę na jednego z wiceprezydentów w nowym rządzie „Jedności Narodowej”. Ten legendarny przywódca walki o zniesienie Apartheidu rychło namaścił go na swojego następcę. W 1997 r. Mbeki został wybrany przewodniczącym AKN i nadal nim pozostaje. W wyborach 1999 roku Mbeki został wybrany prezydentem RPA, które to stanowisko sprawuje do dziś. Jako prezydent i przywódca największej partii jest dziś niewątpliwie najpotężniejszą osobą w państwie.

Mbeki ma opinię chłodnego polityka salonowego i gospodarczego liberała. Wielu zarzuca mu jednak bratanie się bogaczami i porzucenie lewicowych ideałów ANC.

Prezydent jest bardzo aktywny na arenie międzynarodowej. Angażuje się zwłaszcza w inicjatywy pokojowe na kontynencie afrykańskim i stara się promować swą wizję "Afrykańskiego renesansu".

Thabo Mbeki jest postacią niejednoznaczną i budzącą liczne kontrowersje. Z jednej strony powstrzymał lewe skrzydło AKN przed zaprowadzeniem w RPA czystego socjalizmu i zahamował galopującą inflację. Zachód uważa go raczej za pragmatyka. Z drugiej jednak strony jego hasła o konieczności budowy „nowego społeczeństwa” i sympatia dla rasistowskich i dyktatorskich rządów Roberta Mugabe w Zimbabwe, budzą poważne obawy białej mniejszości.