Historia integracji Wielkiej Brytanii ze Wspólnotami Europejskimi

• bruksela
• integracja europejska
• ke
• londyn
• szkocja
• ue
• układ z schengen
• wielka brytania

Historia integracji Wielkiej Brytanii z Unią Europejską była burzliwa. Początkowo niechętne integracji europejskiej Zjednoczone Królestwo, obserwując tempo, jakiego nabrał proces, w latach sześćdziesiątych zgłosiło wolę przystąpienia do Wspólnot Europejskich. Ostatecznie miało to miejsce w ramach pierwszego rozszerzenia zwanego Północnym, kiedy to wspólnie z Danią i Irlandią 1go stycznia 1973 wstąpiła do WE. Koncepcje Churchilla

Pomimo faktu, iż Wielka Brytania nie jest państwem założycielskiej szóstki, nie należy zapominać o koncepcyjnym wkładzie premiera Winstona Churchilla, który stworzył ideologiczne fundamenty dla przyszłego procesu integracji. Udowadniając w swych przemówieniach jak wielkie znaczenie ma dla Europy zjednoczenie, wielokrotnie odnosił się do istoty tego procesu, jako ochrony przed komunizmem oraz zabezpieczenia przed wybuchem kolejnej wojny. Integrację traktował, jako swoistą obronę. Momentem przełomowym było jego przemówienie z 1 września 1946 roku, w którym pojawił się postulat stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy[1].W idei zjednoczenia upatrywał europejskiego pojednania, które powinno rozpocząć się od zintensyfikowania współpracy francusko-niemieckiej. Zaznaczył przy tym, że model europejskiego zjednoczenia powinien zostać przygotowany w sposób, który zaakceptuje jak największa liczba państw. Z drugiej jednak strony wyraźnie podkreślił, że państwom należy dać prawo wyboru pozostania poza układem. Ważną rolę premier Churchill przydzielił Radzie Europy, której chciał nadać status pierwszej instytucji jednoczącej się Europy.

Upadek federalistycznych idei

Federalistyczna idea Churchilla została jednak szybko zweryfikowana a jej miejsce zajęła próba integracji w oparciu o zasadę funkcjonalistyczną[2]. Zdecydowano się na proces integracji oparty o wyodrębniony segment gospodarki. Założenia na podstawie, których dokonano wyboru były dwa: po pierwsze obszar ten miał służyć zapobieganiu wybuchowi kolejnej wojny oraz po drugie, musiała być to dziedzina mało drażliwa emocjonalnie dla społeczeństw państw zaangażowanych w proces. Dlatego też, biorąc te dwa elementy pod uwagę zdecydowano się na integrację opartą o obszar przemysłu ciężkiego – węgla i stali. Jako, że największe przemysłowe ośrodki znajdowały się na pograniczu Niemiec i Francji, integracja tych przemysłów oraz odgórna kontrola oznaczała niemożność tworzenia odrębnych potencjałów wojennych przez te państwa.

Po akceptacji takiego modelu przez społeczeństwa Francji oraz Niemiec, w kwietniu 1951 doszło do podpisania Traktatu Paryskiego, który powołał do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Traktat podpisały: Francja, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Holandia oraz Belgia. Wielka Brytania pozostała poza układem[3]. W wyniku przegranych przez Churchilla wyborów, nowy rząd ustosunkował się do głoszonych przez niego haseł negatywnie. Dodatkową przyczyną była niewiara w trwałe pogodzenie się Niemców i Francuzów, ich wspólne projekty były widziane jako niepoprawne politycznie. Ponadto Brytyjczycy zadowoleni ze swojego modelu instytucjonalnego, jako instrumentu obrony swojego społeczeństwa – skutecznie obronił ich przez III Rzeszą, upatrywali w Wielkiej Brytanii dobrze działające państwo. Dlatego opinia publiczna nie dawała przyzwolenia na zmiany w tak sprawnym mechanizmie poprzez włączanie go w proces zjednoczenia. Państwo zacieśniało również swoje stosunki z USA, Kanadą oraz Australią.

Okres przebudzenia

W 1955 roku okazało się, że decyzja o nie integracji była poważnym błędem. Poza EWWiS ruszyły kolejne projekty integracyjne. Paul Henri Spaak – belgijski premier ogłosił na konferencji wielkiej szóstki w Messynie idee kolejnych projektów. W 1957 roku doszło do podpisania Traktatów Rzymskich o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (Euroatom)[4]. Po tych wydarzeniach, w obawie przed marginalizacją, Brytyjczycy podjęli próby wejścia do Wspólnot. Zaproponowali stworzenie Obszaru Wolnego Handlu, w którym jako zupełnie odrębne jednostki miałyby znaleźć się Wspólnoty Europejskie. Sześć państw Unii Celnej EWWiS miało wejść do Obszaru Wolnego Handlu złożonego ze wszystkich państw Organizacji Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej – stworzonej dla celów Planu Marchalla[5]. Zostało to przez państwa szóstki odrzucone, ponieważ Wielka Brytania działała wtedy w ramach Unii Celnej Imperium Brytyjskiego, co skutkowałoby bezcłowym przepływem dóbr z kolonii brytyjskich do państw założycielskich. W 1960 roku Wielka Brytania wraz z innymi państwami stworzyły EFTA – European Free Trade Area, w którym de facto, jako jedyna była silnym gospodarczo organizmem[6]. W tym samym czasie patrząc na postęp integracji, podjęła w 1961 roku pierwszy krok w kierunku integracji ze Wspólnotami zgłaszając wolę akcesji. [7]

Ostateczne Wielka Brytania przystąpiła do Wspólnot w 1973 roku. Wydarzenie to poprzedzone było trzema turami negocjacji. Pierwsze dwie miały miejsce w latach 1961-63 oraz 1967 i zakończone były w skutek weta francuskiego. Dopiero trzecia tura przyniosła sukces, co było efektem odejścia z życia politycznego gen. Charles’a de Gaulle’a, który skutecznie sprzeciwiał się włączeniu Zjednoczonego Królestwa do Wspólnot. Zatem dopiero w wyniku negocjacji akcesyjnych z lat 1969-72, w 1973 roku Brytyjczycy osiągnęli cel, wchodząc wraz z Danią i Irlandią w szeregi WE.

Lata osiemdziesiąte upłynęły pod znakiem współpracy oraz rozwoju. Do UE w ramach dwóch rozszerzeń z 1981 oraz 1986 przystępują kolejne państwa[8]. Jednocześnie podjęto zintensyfikowane wysiłki na rzecz wzmocnienia i ujednolicenia UE. Przełomowy był rok 1992 kiedy podpisano w Maastricht Traktat o Unii Europejskiej. Traktat wprowadził nazwę Unia Europejska, ustanawiał podstawy wspólnej waluty, podstawowe zasady wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Od 1993 roku rzeczywistością stał się wspólny rynek ustanawiający swobodny przepływ osób, kapitału, towarów i usług. W 1995 roku podpisano Układ z Schengen, do którego jednak Wielka Brytania do dziś nie należy[9]. Rok 1997 to podpisanie reformującego instytucje UE - Traktatu Amsterdamskiego, którego celem było wzmocnienie głosu UE na arenie międzynarodowej[10]. Nowy wiek rozpoczął się od podpisania mającego przygotować Unię do kolejnego rozszerzenia Traktatu z Nicei w 2001 roku, pracami nad finalnie nieprzyjętym Traktatem ustanawiającym Konstytucję dla Europy oraz nad Traktatem Lizbońskim z grudnia 2007, którego celem jest Unia bardziej przejrzysta, efektywna w działaniu i bardziej demokratyczna[11].

Podsumowując należy stwierdzić, że Wielka Brytania pomimo znaczącej roli, jaką odgrywa w Unii Europejskiej, angażując się w jej rozwój, zawsze podkreślała swój dystans, swoją pozycję i niezależność, czego dowodem jest po pierwsze nieprzystąpienie do Schengen, jak również decyzja o pozostaniu poza strefą euro.

Źródła:
[1] Dostępne przez: http://europa.eu/abut-eu/eu-history/1945-1959/foundingfathers/churchill/index_pl.htm
[2] Dostępne przez: http://www.cie.gov.pl/www/quest.nsf($PriintView)/1D9DBB8F83098E860027C679?Open
[3] Dostępne przez: http://www.historia.net.pl/news,176.html
[4] Dostępne przez: http://europarlament.pap.pl/alio/html.run?_Istance=cms_ep.pap.pl&_PageID=1&_menuld=38&_nrDep=964&_CheckSum=1884172198
[5] Dr T. T. Kaczmarek, Plan Marshalla i jego znaczenie dla powojennej Europy, WSHiP, Warszawa, 26 czerwca 2010.
[6] Dostępne przez: http://uniasc.pl/kulakowski/index.php?LANG=pl&MENU=pion&struck=7_68
[7] Unia Europejska – etapy rozszerzenia, Dostępne przez: http://unia.realnet.pl/historia_unia_europejska_etapy_rozszerzenia.php
[8] Etapy rozszerzenia UE, Dostępne przez: http//: polskawue.gov.pl/Etapy,rozszerzenia,Unii,Europejskiej,100.html
[9] Dostępne przez: http://www/msw.gov.pl/portal/pl/2/5087/
[10] Dostępne przez: http://europa.eu/about-eu/e-history/1990-1999/index_pl.html
[11] Dostępne przez: http://traktatlizbonski.polskawue.gov.pl/

Bibliografia:
1. http://europa.eu/abut-eu/eu-history/1945-1959/foundingfathers/churchill/index_pl.htm
2. http://www.cie.gov.pl/www/quest.nsf($PriintView)/1D9DBB8F83098E860027C679?Open
3. http://www.historia.net.pl/news,176.html
4. http://europarlament.pap.pl/alio/html.run?_Istance=cms_ep.pap.pl&_PageID=1&_menuld=38&_nrDep=964&_CheckSum=1884172198
5. http://uniasc.pl/kulakowski/index.php?LANG=pl&MENU=pion&struck=7_68
6. http://unia.realnet.pl/historia_unia_europejska_etapy_rozszerzenia.php
7. http//: polskawue.gov.pl/Etapy,rozszerzenia,Unii,Europejskiej,100.html
8. http://www/msw.gov.pl/portal/pl/2/5087/
9. http://europa.eu/about-eu/e-history/1990-1999/index_pl.html
10. http://traktatlizbonski.polskawue.gov.pl/
11. Kaczmarek T.T., , Plan Marshalla i jego znaczenie dla powojennej Europy, WSHiP, Warszawa, 26 czerwca 2010.