Estonia: Jüri Ratas ograł Partię Reform

Partia Reform została wymanewrowana przez centrystów w trakcie powyborczych rozmów koalicyjnych. EKK najpierw nie przyjęła zaproszenia do negocjacji, a następnie zawarła umowę z partią, z którą sojusz – jeszcze kilka tygodni temu – zdawał się być niemożliwy.

Miesiąc po wyborach parlamentarnych przewodniczący Estońskiej Partii Centrum (EKK),  Estońskiej Konserwatywnej Partii Ludowej (EKRE) oraz partii Isamaa, poinformowali o podpisaniu umowy koalicyjnej. Wspólnie będą posiadać 57 mandatów na 101 możliwych w estońskim Riigikogu.

W pamięci rok 2016

Nie tak dawno, bowiem w listopadzie 2016 r., doszło do rozpadu koalicji. Wówczas na czele rządu, który przegrał głosowanie nad wotum nieufności, stał Taavi Roivas z Estońskiej Partii Reform. Wniosek został zgłoszony przez opozycję, lecz partnerzy koalicyjni również zagłosowali przeciwko głównej partii. Formalnie rozpad koalicji był podyktowany sporami wewnętrznymi i utratą zaufania Partii Socjaldemokratycznej (SDE) oraz Isamaa (IRL). Ówczesny premier był dodatkowo oskarżany o nieudolne próby ożywienia gospodarki oraz o potajemne kontakty z opozycyjną Partią Centrum. Wskutek tego władzę przejęły EKK, SDE oraz IRL, a na czele nowego rządu stanął Juri Ratas.

Liderzy na temat koalicji

Juri Ratas, Mart Helme oraz Helir Valdor Seeder, czyli przewodniczący partii wchodzących w skład koalicji, zapewniają iż ma ona przetrwać całą kadencję. Juri Ratas (EKK) w jednym z wywiadów podkreślił, że w ciągu ostatnich czterech tygodni, w trakcie których odbywały się rozmowy na temat utworzenia koalicji, udało się osiągnąć porozumienie w wielu spornych kwestiach i wypracować kompromis.

Mart Helme, przewodniczący EKRE, powiedział, iż słowem, które najczęściej było wymieniane w umowie, jest „spójność”. Może to świadczyć o faktycznym wypracowaniu mocnego sojuszu, który może przetrwać 4 lata rządów. Helme zaznaczył wyraźnie gotowość do wprowadzania rozwiązań zapewniających zrównoważony rozwój oraz podnoszenie jakości życia Estończyków. W swoich wypowiedziach wyraził podziękowania dla Ratasa, gdyż to dzięki niemu negocjacje były prowadzone w sposób elastyczny i spójny oraz nie doszło do ich załamania, pomimo przesłanek ku temu.

Głównym powodem, który powodował trudności w negocjacjach, zdawał się być bardzo konserwatywny profil EKRE. Partia w trakcie wyborów głosiła antyimigranckie, antyunijne oraz wymierzone przeciw osobom homoseksualnym hasła. Przyniosło to jednak zamierzony skutek w postaci 12 dodatkowych mandatów oraz poparcia, szczególnie w regionach biedniejszych, oddalonych od Tallina. Warto również zaznaczyć, że EKRE w trakcie rozmów koalicyjnych jako jeden z warunków postawiła uchylenie ustawy o związkach partnerskich.

Z kolei lider partii Isamaa, Helir Valdor Seeder, uwypuklał istotę elastyczności oraz chęci rządu do współpracy w kwestiach, które szczególnie wzbudzają dyskusje wśród obywateli. Jako przykład wskazał problem uchodźców, który nie został rozwiązany we wcześniejszej umowie koalicyjne zawartej w 2015 r. Zaznaczył również, że „partie nie ugrzęzły w słowie pisanym” i jeśli tekst umowy w pewnych punktach był ogólny, to tylko dlatego, aby się nie ograniczać.

Zmiana politycznego kursu?

Juri Ratas publicznie podkreśla jednomyślność koalicyjnych partii w zakresie polityki finansowej, zagranicznej oraz obronnej. Jednak wejście do koalicji EKRE wyraźnie umacnia pozycję nacjonalistów, co może się przełożyć na większy eurosceptyczm w obozie rządzącym. Co prawda umowa koalicyjna nie obejmuje zmian w polityce zagranicznej opartej na członkostwie w Unii Europejskiej oraz NATO, lecz może uczynić jej partnerów bardziej ostrożnymi w stosunku do Estonii – zaznacza Kristi Raik, przewodnicząca Estońskiego Instytutu Polityki Zagranicznej.

Przegrali pomimo zwycięstwa

Zaraz po wyborach sojusz dwóch największych partii wydawał się być możliwy. Zwycięska Partia Reform (RE) wystosowała oficjalne zaproszenie do rozmów do Partii Centrum, które zostało jednak odrzucone. Lider EKK Juri Ratas tłumaczył, że nie mogą zgodzić się na zmiany podatkowe zaproponowane liderkę RE Kaję Kallas. Zaproszenia do rozmów zostały skierowane także do Partii Isamaa oraz Partii Socjaldemokratycznej, lecz chęć współpracy wyraziło jedynie drugie z wymienionych ugrupowań.

Partia Centrum w początkowo informowała, iż nie będzie szukała porozumienia z Estońską Konserwatywną Partią Ludową. Po wyborach jednak ich zdanie diametralnie się zmieniło i stwierdzili, że koalicja z EKRE w większym stopniu odzwierciedla preferencje wyborców.

Partia Reform uzyskała największą liczbę mandatów w wyborach, lecz to nie ona będzie sprawować władzę. Ich najmocniejszy rywal EKK okazał się skuteczniejszy w negocjacjach, dzięki czemu zepchnęli RE na boczny tor. Partia Reform rozpoczęła poszukiwania wspólnej nici porozumienia z SDE, lecz liderzy obu ugrupowań nie wykazują wiary w utworzenie koalicji. Przewodniczący socjaldemokratów, Jevgeni Ossinovki stwierdził, że „nie mają złudzeń”. Kaja Kallas również wypowiada się w mocno pesymistycznym tonie, zaznaczając, że nie uda się stworzyć koalicji z tylko tych dwóch partii. RE została wymanewrowana przez Partię Centrum, która zaraz po wyborach - podobnie jak Partia Reform - ogłosiła, iż nie będą szukać porozumienia z EKRE. Oznacza to, że zwycięska Partia Reform nadal będzie znajdować się w opozycji.

Pierwsza kobieta premier w Estonii?

Liderka Estońskiej Partii Reform (RE) Kaja Kallas po ogłoszeniu wyników wyborów stanęła przed szansą zastania pierwszą kobietą-premier w Estonii. Niestety dla niej, perspektywa ta oddaliła się razem z podpisaniem trójstronnej umowy koalicyjnej EKK, EKRE oraz Isamaa. Nawet sojusz z socjaldemokratami (SDE) nie pozwoli na osiągnięcie odpowiedniej liczby mandatów. Co za tym idzie, do historycznego objęcia funkcji premiera przez kobietę Estonia musi jeszcze zaczekać.

Jakub Prugar