Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

Podcast

Europa ∨ ∧

Świat ∨ ∧

Opinie ∨ ∧

Strefa wiedzy ∨ ∧

O nas ∨ ∧

Kontakt

Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

ZALOGUJ

Serwis internetowy, z którego korzystasz, używa plików cookies. Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z serwisu, w celu administrowania serwisem, poprawy jakości świadczonych usług w tym dostosowania treści serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania behawioralnego reklamy (dostosowania treści reklamy do Twoich indywidualnych potrzeb). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do Internetu oraz w Polityce prywatności plików cookies

Akceptuję

Skip to content

Back Jesteś tutaj: Home

Europa

Ukraina

Rosyjsko-ukraińska wojna na Morzu Czarnym

30 czerwiec 2022

A A A

Mykyta Drozd

Przedmowa. Preludium morskiej inwazji.

10 lutego sześć okrętów desantowych – z 71. brygady rosyjskiej Floty Bałtyckiej – „Kaliningrad”, „Mińsk”, „Koroliow”, oraz „Piotr Morgunow”, „Gieorgij Pobiedonosiec” i „Oleniegorskij gorniak” z Floty Północnej – wpłynęło na Morze Czarne.

Jak donosiło rosyjskie Ministerstwo Obrony – okręty wpłynęły w celu przeprowadzenia ćwiczeń pod kierownictwem Dowódcy Sił Morskich Rosji admirała Nikołaja Jewmenowa. Miały wziąć udział w ćwiczeniach od 13 do 19 lutego[1].

Podczas okupacji Krymu wiosną 2014 r. Ukraina utraciła prawie wszystkie okręty wojskowe, co poważnie osłabiło zdolności bojowe marynarki wojennej w lutym 2022 roku[2]. Ale stan floty rosyjskiej również ustępował innym rodzajom sił zbrojnych w rosyjskiej armii pod względem zaawansowania technicznego. Rosyjskie okręty bezkarnie stanęły w Sewastopolu, a linia frontu po inwazji rosyjskiej na pełną skalę zbliżała się do Mikołajowa.

Z Sewastopola do Odessy jest 6 godzin drogą morską. Wybrzeże było zaminowane. 120 km na południe od Odessy znajduje się Wyspa Wężowa. To tutaj, w północno-zachodniej części Morza Czarnego, w trójkącie między Odessą, Sewastopolem i Wyspą Wężową, rozegrały się główne wydarzenia pierwszych dni wojny w lutym 2022 r.

Rosyjska flota przez Wyspę Wężową pędziła do Odessy. Wyspa blokowała też Rosjanom wejście do ujścia Dunaju.

W naprawie znajdował się okręt flagowy floty ukraińskiej, fregata Hetman Sahajdaczny. 3 marca, podczas bombardowania Mikołajowa, został częściowo zatopiony, aby nie przejęli go Rosjanie[3]. Ponadto, jak pokazały przyszłe wydarzenia, Ukraina używała bezzałogowce Bayraktar TB2, 6 sztuk które znajdowały się na pokładzie 10. Brygady Lotnictwa Morskiego w Mikołajowie.

Pojawiły się też pytania o system przeciwokrętowych pocisków rakietowych Neptun: przed 24 lutego wyprodukowano cztery pociski, które miały trafić do sił morskich w pierwszym kwartale tego roku; kolejne cztery są przygotowywane na koniec tego lub początek przyszłego roku[4]. Celem niniejszej pracy jest analiza rozwoju działań bojowych na Morzu Czarnym od 24 lutego 2022 roku.

24 lutego – 13 kwietnia: pierwszy etap wojny na morzu

Około 18:00 24 lutego 2022 r. krążownik rakietowy Moskwa, fregata Admirał Essen i okręt patrolowy Floty Czarnomorskiej rosyjskiej marynarki wojennej Wasilij Bykow przybyły do wybrzeży Wyspy Wężowej.

Garnizon wyspy został zachęcany do poddania się. Jednym z dowódców ostrzału był kapitan I rangi Anton Kuprin, który dowodził krążownikiem „Moskwa” i jednostką okrętową[5]. W oświadczeniu do ukraińskiej straży granicznej wyspy Wężowej stwierdzono:

„Jesteście w całkowitej izolacji w obszarze rażenia broni. W przypadku oporu zostaniecie zniszczeni. Pomyślcie o dzieciach i bliskich, którzy Was potrzebują, którzy Was kochają i czekają na Was żywych w domu. Wkrótce wszystko się skończy i będziecie kontynuować swoje zwykłe życie. Podejmijcie właściwą decyzję, aby pozostać przy życiu. Poinformujcie kanałami komunikacji na kanale 16 o zamiarze współpracy. Wyłączcie radary i komunikację. Ustawcie się w jednej linii i złóżcie broń. Postępujcie zgodnie z tymi instrukcjami".

Jednak straż graniczna zdecydowanie odmówiła zastosowania się do poleceń Rosjan[6] Następnie garnizon został intensywnie ostrzelany przez rakiety i artylerię[7].

Atak na wyspę rozpoczął się wieczorem 24 lutego. W wyniku ostrzału wszystkie znajdujące się na niej budynki zostały zniszczone, ale ukraińscy pogranicznicy nadal się bronili, jednak po kilkugodzinnych walkach Rosjanie wyspę zdobyli[8].

Najpierw rozeszła się informacja, że zginęło wszystkich 13 strażników granicznych[9]. 26 lutego Straż Graniczna Ukrainy ogłosiła, że obrońcy Wyspy Wężowej mogą być jednak przetrzymywani w niewoli przez wojska rosyjskie[10].

26 lutego u wybrzeży wyspy siły Floty Czarnomorskiej rosyjskiej marynarki wojennej zajęły cywilny statek ratunkowy „Sapphire”, kierujący się na wyspę z misją humanitarną. Statek został eskortowany do portu w Sewastopolu[11].

27 lutego rosyjskie media propagandowe nadały wywiad z rzekomo zatrzymanymi obrońcami wyspy. Później okazało się, że mężczyzna, który udzielał wywiadu w imieniu ukraińskiego wojska, był osobą „podstawioną”[12].

Sytuacja na Morzu Czarnym i Azowskim stawała się z każdym dniem coraz trudniejsza. Po Chersoniu i Melitopolu 58. Armia zajęła Energodar, Berdiańsk i zbliżyła się do zachodnich przedmieść Mariupola.

Po zdobyciu portu w Berdiańsku 12 marca Rosjanie zajęli zostawione tam przez Ukraińców BK-02 Akkerman i BK-03 Wyszgorod i włączyli je do Floty Czarnomorskiej Rosyjskiej Marynarki Wojennej[13]. Może to sugerować, że rosyjskie dowództwo wysoko oceniło łodzie.

Od 14 marca port w był wykorzystywany przez Rosjan jako centrum logistyczne wspierające ich ofensywę na południu Ukrainy, a zwłaszcza oblężenie Mariupola[14]. 21 marca rosyjskie stacja telewizyjna Ministerstwa Obrony Rosji Zwiezda poinformowało o przybyciu pojazdów desantowych do Berdiańska.

Oficer rosyjskiej marynarki wojennej nazwał to „przełomowym wydarzeniem, które otworzy możliwości logistyczne dla Floty Czarnomorskiej”[15]. Atak na port Berdiańsk miał miejsce o 7:45 24 marca. Pożar na pokładzie statku desantowego klasy Alligator „Saratow” spowodował poważną eksplozję, ponieważ statek był najwyraźniej wypełniony amunicją.

W wyniku eksplozji uszkodzeniu uległy dwa sąsiadujące ze sobą desanty typu Ropucha, zbudowane w PRL: „Cezar Kunikow” i „Nowoczerkask”. Oba statki uciekły z portu podczas gaszenia własnych pożarów, a później wróciły na Krym.

Inne uszkodzenia obejmowały duże zbiorniki z ropą na molo i pobliski statek handlowy, który był tam zacumowany przed inwazją. Pożaru nie udało się ugasić jeszcze następnego dnia[16] Atak przeprowadzono przy użyciu taktycznego pocisku balistycznego OTR-21 „Toczka” [17].

Późniejsze zdjęcia satelitarne potwierdziły, że „Saratow” zatonął w porcie, a jego nadbudowa jest widoczna nad powierzchnią[18]. Brytyjski wywiad szacował, że zalanie „Saratowa” nadszarpnie zaufanie rosyjskiej floty do akcji w pobliżu ukraińskiego wybrzeża[19].

„Saratow” był największym okrętem wojennym zatopionym w bitwie od 1982 roku. Podczas ataku rakietowego dowódca „Saratowa” kapitan II rangi Wołodymyr Chromczenkow został ranny i zmarł w wyniku odniesionych ran w szpitalu[20].

Zniszczenie „Moskwy” i zmiana układu sił na morzu

Krążownik rakietowy Gwardii „Moskwa” znalazł się na szczycie listy najlepszych okrętów Floty Czarnomorskiej.

Wizytował go sam Władimir Putin[21]. Odznaczył go nawet Orderem Nachimowa. Krążownik brał udział w paradach i w ostrzałach demonstracyjnych[22]. Jeszcze rok temu przeprowadzono jego modernizację i naprawę.

Nawiasem mówiąc, obala to tezy niektórych rosyjskich propagandystów, którzy twierdzili, że statek był już stary, więc jego utrata nie jest dużym problemem dla rosyjskiej floty. 40 lat dla takiego statku to nie wiek.

Nawet starsze statki w marynarkach wojennych innych krajów, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, nie są wyłączane z użytku. Za przykład może tu posłużyć zwodowany w 1943 roku i zmodernizowany w 1986 roku pancernik „Wisconsin” został wycofany z US Navy dopiero w 2006 roku[23].

Ten amerykański statek jest jednak do tego czasu utrzymywany w dobrym stanie i można go ponownie uruchomić. Grupa uderzeniowa marynarki wojennej USA (Carl Vinson Strike Group), która w 2017 roku przeszła na Półwysep Koreański, obejmowała krążownik rakietowy Lake Champlain (CG-57) Ticonderoga (porównywalny z „Moskwą“ pod względami parametrów technicznych)[24].

Jego budowę rozpoczęto w 1987 roku. A spisanie ze stanu okrętów tej samej klasy, co Lake Champlain, budowanych w 1990 roku (kiedy to „Moskwa” została po raz pierwszy skierowana do naprawy), jest planowane na lata 2039-2040[[25]].

"Obronę powietrzną krążownika zapewnia system rakiet przeciwlotniczych S-300F Fort, który jest uzbrojony w 64 pociski załadowane do 8 bębnów. Kompleks ma docelowy zasięg do 75 kilometrów. Skutecznie chroni krążownik przed dowolnymi samolotami, nawet zaawansowanymi, helikopterami, pociskami manewrującymi, bombami naprowadzanymi i dronami".

S-300F „Fort” to morska modyfikacja S-300. "Jest w stanie trafiać w różne cele na wysokościach: od poniżej możliwej wysokości lotu do tych przekraczających pułap wysokości. Pierwszy wielokanałowy system rakiet przeciwlotniczych zdolny do śledzenia do sześciu celów w każdym kompleksie pocisków rakietowych ziemia-powietrze i kierowania na nie do dwunastu pocisków. Po raz pierwszy stworzono system z pełną automatyzacją pracy bojowej. Wszystkie zadania - wykrywanie, śledzenie, rozmieszczenie celu, wyznaczanie celu, namierzanie celu, jego śledzenie, przechwytywanie, śledzenie i naprowadzanie pocisków, ocena wyników ostrzału - system jest w stanie rozwiązać automatycznie za pomocą cyfrowych narzędzi obliczeniowych[26].

Plus dwa przeciwlotnicze zestawy rakietowe „Osa”[27], a także morska armata AK-630[28] „Neptun” – rakieta poddźwiękowa, z prędkością 900 km/h[29]. Ostatni raz okręt flagowy całej rosyjskiej floty zatonął 117 lat temu, w bitwie z Japonią pod Cuszimą, potężną potęga morska[30].

W rzeczywistości S-300, który był zainstalowany na „Moskwie”, nie jest taki zły. W zręcznych rękach w pełni wykonuje swoje zadania. Na przykład w rękach ukraińskiej obrony przeciwlotniczej znakomicie chroni niebo nad Kijowem – skuteczność zestrzelonych pocisków wynosi siedemdziesiąt – osiemdziesiąt procent. Daje sobie radę z radzieckim lotnictwem. Jest więc w stanie oprzeć się Neptunom i ukraińskim siłom powietrznym.

Eksperci wojskowi mówią, że zniszczenie „Moskwy” odbyło się w następujący sposób: Bayraktar zaatakował krążownik i zniszczył radar. Krążownik był praktycznie nieuzbrojony. Z obrony przeciwlotniczej miał tylko dwie przestarzałe Osy i AK-630, sześciolufowe szybkostrzelne działo zdolne do uderzania nisko latających celów, oraz przeciwokrętowe pociski manewrujące. Następnie krążownik został trafiony dwoma pociskami w celu unieszkodliwienia. AK-630 nie zadziałał - oba pociski trafiły w bok, a to trzysta kilogramów materiału wybuchowego z prędkością dziewięćset kilometrów na godzinę.

Krążownik „Moskwa” ze swoim systemem obrony powietrznej, składającym się z 64 pocisków S-300, osłaniał duże okręty desantowe, które przewoziły sprzęt i żołnierzy do Berdiańska. Rosja nie ma już statków zdolnych zapewnić taką osłonę dla przerzutu wojsk Floty Czarnomorskiej.

W morzu jeszcze manewruje „Admirał Essen”, ale z systemów obrony przeciwlotniczej ma tylko „Sztil“[31] i morski odpowiednik „Buka”[32], ale nie ma S-300.

Krążownik „Moskwa” został stworzony do niszczenia lotniskowców. Jego zadaniem było zbliżyć się do grupy lotniskowców z maksymalną prędkością i mieć czas na wykonanie salwy. Całkowita wydajność salwy z głowicami nuklearnymi wynosiła 5,5 megatony. Dla porównania moc eksplozji w Hiroszimie wyniosła 21 kiloton.

Załoga krążownika liczyła 500 osób. To jak grupa batalionowo-taktyczna na lądzie. Na pokładzie znajdowały się 64 pociski S-300. Dywizjon lądowy S-300 składa się z 6 wyrzutni po 4 kontenery. Przekłada się to zatem na trzy dywizjony.

16 pocisków „Wulkan”[33]. Jeżeli przełożymy na ląd - to dywizjon Iskanderów, ale z założeniem, że nie jest on uzbrojony w głowice nuklearne. Jeśli z głowicami – to porównując 260 Hiroszim według potencjału kiloton. Dwie „Osy”, czyli pluton żołnierzy.

Instalacja dwudziałowa o kalibrze 130 mm, czyli faktycznie 2 działa samobieżne. Jedna sześciolufowa armata kalibru 30 mm, czyli 2 plutony BTR-4[34]. 2 pięciorurowe wyrzutnie torped. Wyrzutnia rakiet przeciw okrętom podwodnym na dwanaście luf, co równa się wyrzutni „Grad”. Śmigłowiec, stacja radarowa, stacja Walki Elektronicznej - faktycznie tzw. wysunięte lotnisko.

„Moskwa” była okrętem flagowym Floty Czarnomorskiej. Okręt flagowy - statek, na którym znajduje się dowódca floty lub dowódca formacji, zarząd (dowództwo, służby itp.) oraz flagowe stanowisko dowodzenia, wyposażone w stery. We Flagowym Stanowisku Dowodzenia rozmieszczone są stanowiska sztabowe, oficerowie łączności oddziałujących formacji i jednostek (okrętów) floty (flotylii), sił lądowych i lotnictwa”[35]. W przeliczeniu na ląd jest to kwatera główna frontu.

Wyporność "Moskwy" 11500 ton. To ilość żelaza na 250 czołgów. Cena 250 czołgów – 3 miliardy dolarów. Teraz policzymy, czemu to odpowiada na lądzie.

Jeżeli na lądzie jednocześnie doszłoby do zniszczenia: personelu grupy batalionowo-taktycznej, trzech dywizjonów S-300, dywizjonu Iskanderów, plutonu dział samobieżnych, plutonu obrony przeciwlotniczej, dwóch plutonów transporterów opancerzonych, 1 WWR, śmigłowca, stacji Krasucha-4, stacji radarowej wysuniętego lotniska, 250 czołgów, eszelonu ze zbiornikami oleju napędowego i sztabu frontu, to byłaby katastrofalna porażka. To nie miało miejsca przez całą wojnę. I prawdopodobnie nie będzie mieć. Ale nawet to nie jest najważniejsze. Najważniejsze, że „Moskwa” chroniła przemieszczenie wojsk do Berdiańska i przeprowadziła większość obrony powietrznej Floty Czarnomorskiej, zapewniała osłonę powietrzną dla statków blokujących porty ukraińskie. Krążownik miał przeprowadzić osłonę z powietrza i dowodzić szturmem na Odessę, który Putin zapowiedział jako drugą część „operacji specjalnej”.

Nic już z tego nie będzie. Duże okręty desantowe mogą teraz stać w porcie pod osłoną obrony lądowej, albo będą eskortowane jeden po drugim przez „Admirała Essena”.

Pod znakiem zapytania stoi teraz morska blokada Ukrainy. Operacja w Odessie staje teraz pod wielkim znakiem zapytania. Podobnie przedarcie się do Naddniestrza. To znaczy, że jest to zakłócenie dowództwa operacyjnego frontu.

I to wszystko zostało zniszczone jednym strzałem. Utrata krążownika „Moskwa” prawdopodobnie zmieni pozycję Federacji Rosyjskiej na Morzu Czarnym – takie wnioski brytyjskiego wywiadu opublikowało brytyjskie Ministerstwo Obrony[36].

Ukraina jednym strzałem zmieniła układ sił w całym regionie.

Po 14 kwietnia: zmiana taktyki działania i II część walk o wyspę Wężową

Po zniszczeniu krążownika „Moskwa” Rosja została zmuszona do zmiany taktyki swojej floty, a mianowicie zaczęła odpalać rakiety ze swoich okrętów podwodnych.

W sumie Rosyjska Flota Czarnomorska ma sześć okrętów podwodnych z silnikiem o zapłonie samoczynno-elektryczym z projektu „Warszawianka”: B-261 „Noworosyjsk”, B-237 „Rostów nad Donem”, B-262 „Stary Oskoł”, B-265 „Krasnodar”, B-268 „Nowogród Wielki ” i B-271 „Kołpino”[37].

Flota Czarnomorska obejmuje również okręt podwodny projektu 877 („Pałtus”) B-871 „Alrosa”, ale od maja 2019 r. jest w naprawie w 13. stoczni w Zatoce Kilen w Sewastopolu[38]. Po unieruchomieniu krążownika z pociskami kierowanymi Moskwa z 16 pociskami manewrującymi, całkowita salwa pocisków manewrujących ze statków rosyjskiej Floty Czarnomorskiej na Morzu Czarnym zmniejszyła się z 72 do 56.

Na Morzu Czarnym znajdują się następujące statki rakietowe Floty Czarnomorskiej Federacji Rosyjskiej z pociskami manewrującymi Kalibr:

fregata „Admirał Essen” (8 pocisków)
fregata „Admirał Makarow” (8 pocisków)
korweta „Wyszny Wołoczok” (8 pocisków)
korweta „Inguszetia” (8 pocisków)
korweta „Grajworon” (8 pocisków)
okręt podwodny „Rostów nad Donem” (4 pociski)
okręt podwodny "Stary Oskoł" (4 pociski)
okręt podwodny „Nowogród Wielki” (4 pociski)
okręt podwodny "Kołpino" (4 pociski)[39].

Pomimo faktu, że duże okręty desantowe z flot Bałtyckiej i Północnej przeniosły się na Morze Czarne, w Rosji brakowało okrętów wsparcia ogniowego. Przyczyniła się do tego Turcja zamykając cieśniny Bosfor i Dardanele na wniosek Ukrainy na przełomie lutego i marca.

Stało się to dosłownie w dniu, w którym tureckie MSZ otrzymało wniosek Federacji Rosyjskiej o przeprawę czterech dodatkowych statków rakietowych na Morze Czarne, a mianowicie:

fregaty rakietowej „Admirał Grigorowicz”, (Flota Czarnomorska)
korwety rakietowej „Oriechowo-Zujewo” (Flota Czarnomorska)
rakietowych okrętów podwodnych „Noworosyjsk” i „Krasnodar” (Flota Czarnomorska)

W związku z tym doszło do sytuacji, że w Rosji w lutym i marcu było za dużo okrętów desantowych, a za mało okrętów wsparcia ogniowego. Można też powiedzieć, że decyzja Erdogana o zamknięciu cieśnin była decydująca dla niepowodzenia desantu w Odessie w pierwszym etapie wojny[40], 27 kwietnia 2022 r. Dowództwo Operacyjne „Południe” Sił Zbrojnych Ukrainy zgłosiło udany atak rakietowy na okupowaną wyspę Wężową. Trafiono w punkt kontrolny, zniszczony został także system rakiet przeciwlotniczych „Strieła-10” [[41]].

Drugie uderzenie przeprowadzono 30 kwietnia: „kolejny atak na cele wroga na wyspie Wężowej rozbił trzy działa przeciwlotnicze, system rakiet przeciwlotniczych „Strieła-10”, a także pojazd komunikacyjny - serwer ze sprzętem telekomunikacyjnym".

Niedługo potem opublikowano nagranie wideo stwierdzające, że co najmniej jedna „Strieła-10” i jedna armata przeciwlotnicza ZU-23-2 zostały zniszczone przez bezzałogowy statek powietrzny Bayraktar TB2[42]. O świcie 2 maja 2022 r. dwie łodzie wojskowe projektu 03160 „Raptor”, które badały sytuacje w ujściu Dunaju, zostały zniszczone w pobliżu wyspy przez Bayraktar[43].

6 maja 2022 roku dowództwo operacyjne „Południe” opublikowało nagranie z nalotów i zniszczenia systemu kierowanych rakiet ziemia – powietrze „Tor” na tymczasowo okupowanej wyspie[44]. Następnego dnia dowództwo operacyjne „Południe” opublikowało nowe nagranie z uderzeń Bayraktar TB2 w sąsiedztwie i na samej wyspie[45].

W szczególności pokazano, jak ukraińskie wojsko celowało w rosyjski desantowiec projektu 11770 „Serna” (lub 1176 „Akuła”), podczas gdy Rosjanie rozładowywali z niсh „Tory”.

Następnie dwie łodzie szturmowe „Raptor” zostały zniszczone w pobliżu wyspy przez Bayraktar, a inny „Raptor” został poważnie uszkodzony[46]. Już po uderzeniach w desant, między 6 a 7 maja 2022 r., para ukraińskich Su-27 zbombardowała obiekty na wyspie.

Kilka budynków zostało zniszczonych[47]. Według Sił Powietrznych Ukrainy 7 maja w pobliżu wyspy odbyły się „prawdziwe bitwy powietrzne” z udziałem kilkudziesięciu samolotów[48].

W nocy tego samego dnia (7-8 maja) na wyspę wylądował Mi-8 z rosyjskim desantem. Śmigłowiec został zniszczony przez Bayraktar[49]. Od 13 maja Rosjanie ponownie wzmocnili swój kontyngent na wyspie za pomocą obrony przeciwlotniczej „Tor-M2” i „Pancyr-S1”.

Pływający dźwig podniósł i zabrał ze sobą zatopioną łódź[50]. Według Defence Express na wyspie powstała dość gęsta obrona przeciwlotnicza o zasięgu 15-20 km. A liczba sprzętu prawdopodobnie uniemożliwi wyłączenie ich wszystkich[51].

Pod koniec maja na wyspie rozmieszczono obronę przeciwlotniczą, wiele wyrzutni rakietowych (w tym zmodernizowanych) zdolnych do uderzenia w wybrzeże obwodu Odeskiego[52]. Na początku czerwca na wyspie umieszczono dodatkowy sprzęt przeciwlotniczy, przypuszczalnie „Tor”[53].

Krążownik „Moskwa”, był swoistym „parasolem” dla rosyjskiej grupy morskiej. Dlatego Rosjanie postanowili wykorzystać wyspę Wężową jako nowy „parasol”, rozmieszczając tam systemy obrony przeciwlotniczej.

Problemem Rosjan jest jednak to, że wyspa jest za mała (jej powierzchnia wynosi 0,17 km², 662 metry długości i 560 metrów szerokości). W konsekwencji rozmieszczenie na wyspie poważniejszych systemów obrony przeciwlotniczej, takich jak Buk, a tym bardziej S-300, jest trudne. Ale to nie wszystko. Główny problem polega na tym, że na wyspie nie ma świeżej wody. Dlatego utrzymywanie dużej grupy na wyspie jest po prostu niepraktyczne. A gdy wyspa zostanie wyzwolona, jej szturm nie będzie potrzebny, wystarczy 3-5 dni blokady, a garnizon podda się z pragnienia[54].

Dlatego 17 czerwca 2022 r. Marynarka Wojenna Ukrainy uderzyła na Morzu Czarnym rosyjski holownik wojskowy z przeciwlotniczym systemem rakietowym „Tor”. Holownik Floty Czarnomorskiej „Wasilij Bech” został trafiony podczas transportu amunicji, broni i personelu Floty Czarnomorskiej na Wyspę Wężową. Nawet obecność na pokładzie systemu rakiet przeciwlotniczych „Tor” nie przeszkodziła Ukraińskiej Marynarce Wojennej w demilitaryzacji rosyjskiego statku[55].

Negocjacje zbożowe i potencjalne konwoje morskie

Podczas ostatniej wizyty ministra spraw zagranicznych Rosji Siergieja Ławrowa w Turcji, w rosyjskiej prasie pojawiła się niepotwierdzona nigdzie indziej informacja, że Rosja i Turcja rzekomo uzgodniły korytarze morskie i konwoje w celu eksportu ukraińskiego zboża blokowanego w portach Ukrainy.

Podobno osiągnięto porozumienie w sprawie udziału floty tureckiej w rozminowaniu portów Odessy i Mikołajowa. Tureckie okręty wojenne eskortowałyby statki ze zbożem na wody neutralne, a na wodach neutralnych statki byłyby sprawdzane przez Rosjan pod kątem uzbrojenia, a następnie eskortowane przez nich do Bosforu[56].

Wywołało to odpowiednią reakcję zarówno prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, jak i ministra spraw zagranicznych Ukrainy Dmytra Kułeby. Istotą tych stwierdzeń jest to, że wszelkie porozumienia, które nie uwzględniają interesów Ukrainy, zostaną przez Ukrainę odrzucone[57].

Oczywiście nie można ufać stronie rosyjskiej, która eksportuje ukraińskie zboże skradzione na okupowanych terytoriach do krajów Bliskiego Wschodu. I tutaj to nie Rosja powinna stawiać ultimatum, ale strona ukraińska powinna też zaproponować własne rozwiązania.

Ukraina powinna nalegać na zaangażowanie swoich sojuszników w eskortowanie przewoźników zboża. Oczywiście ani strona rosyjska, ani turecka, ze względu na dążenie tej ostatniej do zachowania neutralności i trudnych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, nie zgodzą się na obecność US Navy na Morzu Czarnym.

Jest jednak szansa na przyciągnięcie Wielkiej Brytanii. Faktem jest, że ostatnio pojawiła się propozycja premiera Wielkiej Brytanii Borisa Johnsona, aby utworzyć stowarzyszenie bałtycko-czarnomorskie, które obejmowałoby Ukrainę, Polskę, kraje bałtyckie i Wielką Brytanię.

Turcja, według Johnsona, również mogłaby później zostać członkiem tego stowarzyszenia[58]. Dla Turcji jest to o wiele bardziej realistyczne niż członkostwo w UE, i obiecuje jej korzyści, w momencie gdy przeżywa poważne trudności gospodarcze.

A w stosunkach brytyjsko-tureckich jest znacznie mniej napięć niż w stosunkach między Turcją a Stanami Zjednoczonymi. Dlatego udział okrętów brytyjskich w konwojach jest znacznie bardziej akceptowalny dla strony tureckiej jako pośrednika.

W każdym razie jest szansa na „targowanie się”, a także możliwe jest również zaangażowanie flot rumuńskich i bułgarskich, które również są członkami NATO. Kolejnym wymogiem strony ukraińskiej powinno być wycofanie się Rosjan z wyspy Wężowej, ponieważ obecność rosyjskiego garnizonu uzbrojonego w WWR BM-30 Smiercz z możliwością ostrzału do 90 km będzie stanowić zagrożenie dla żeglugi.

Przeniesienie rakiet przeciwokrętowych Harpoon na Ukrainę już doprowadziło do tego, że okręty z rosyjskiej eskadry boją się wejść w zasięg tych pocisków.

Podsumowanie

Na morzu stanęli naprzeciw siebie dwaj przeciwnicy, z których jeden praktycznie nie miał floty. Jednak, jak pokazały operacje wojskowe, nawet przy jej braku, ale pod warunkiem posiadania jedynie komponentów lądowego i powietrznego, możliwe jest pokonanie nawodnych zasobów wroga.

Zniszczono największy od czasów II wojny światowej cel na morzu. Rosyjska flota ostatnio straciła swój okręt flagowy podczas wojny rosyjsko-japońskiej (1904-1905).

Z powodu braku okrętu flagowego, który służył jako „parasol” dla rosyjskiej grupy marynarki wojennej, postanowiono rozmieścić systemy obrony powietrznej na wyspie Wężowej. Aby uzupełnić zgrupowanie, zamiast zniszczonych okrętów Rosjanie w warunkach zamkniętych cieśnin Bosfor i Dardanele zmuszeni są przerzucać okręty flotylii kaspijskiej bardzo długim objazdem, co jest bardzo kosztowne.

Zdarzają się przypadki podnoszenia zatopionych statków z dna, do kolejnych napraw i potencjalnie - powrotu do służby.

Jeśli chodzi o tworzenie potencjalnych konwojów zbożowych, oczyszczanie północno-zachodniej części Morza Czarnego komplikuje fakt, że w przeciwieństwie do lądu, na morzu występują prądy, które przenoszą miny, nawet ułożone liniowo w całym morzu.

Nie budzi też zaufania, że statki na wodach neutralnych miałyby być kontrolowane przez rosyjską marynarkę wojenną, tak jak chcieli tego Rosjanie podczas rozmów z Turcją.

Mykyta Drozd

fot. flickr.com (domena publiczna)

Może zainteresuje Cię również: