Hugo Chavez
- Radosław Stolarczyk
Hugo Chavez Frias – urodził się 28 lipca 1954 roku w miejscowości Sabaneta, w prowincji Barinas (Wenezuela), gdzie oboje jego rodzice pracowali jako nauczyciele w miejscowej szkole. W lutym 1992 roku przeprowadził nieudany zamach stanu, zaś w grudniu 1998 roku wygrał wybory prezydenckie w Wenezueli.
Wychował się w bardzo patriotycznej rodzinie. Pradziadek jego ojca to legendarny pułkownik Pedro Perez, który razem z Ezequielem Zamorą w latach 40-tych XIX wieku, walczył przeciwko wielkim posiadaczom ziemskim o prawdo do użytkowania ziemi. Jego syn z kolei – generał Pedro Perez Perez, znany jako Maisanta, na początku XX wieku przelewał krew przeciwko dyktaturze generała Juana Vicente Gómeza. Za sprawą babki Rosy, córki Maisanty, w rodzinie Chaveza pamięć o przodkach była bardzo żywa. Chavez wielokrotnie podkreślał jak wielką rolę w kształtowaniu jego charakteru oraz tożsamości narodowej odegrały opowieści o ich bohaterstwie.
W wieku 17 lat wyjechał do Caracas, gdzie zaciągnął się do Akademii Wojskowej, którą ukończył 4 lata później w stopniu podporucznika. W międzyczasie stał się gwiazdą wojskowej ligi baseballowej (jest to narodowy sport Wenezuelczyków) i jako wyróżniający się student pojechał w 1974 roku wraz z delegacją z Akademii do Peru na obchody 150 rocznicy zwycięstwa w bitwie pod Ayacucho, które zagwarantowało wolność krajom Ameryki Łacińskiej. Spotkał się tam z rządzącym wówczas w Peru generałem Juanem Velasco Alvarado, który od zamachu stanu w 1968 roku sprawował władzę przy użyciu armii oraz sił lewicowych. Połączenie to wydało się Chavezowi bardzo atrakcyjne i później wielokrotnie korzystał z peruwiańskich doświadczeń z tego okresu.
Po otrzymaniu szlifów oficerskich, w 1975 roku, został wysłany do rodzinnego Barinas, a po dwóch latach przeniesiono go do Cumany. Lata 70-te to okres, gdy w Wenezueli działało wiele drobnych partyzantek, które starały się walczyć z rządem centralnym w Caracas i to właśnie do walki z nimi został skierowany batalion Chaveza.
W latach 1980 – 1985 służył w garnizonie w Caracas, gdzie był wykładowcą nauk politycznych oraz historii na tej samej Akademii Wojskowej, której był absolwentem. To właśnie z doświadczenia profesorskiego bierze się u niego łatwość mówienia i znajomość retoryki, które wykorzystywał później w działalności politycznej. Wtedy też ukształtowały się w pełni jego rewolucyjne poglądy. W 1983 roku, wraz z najbliższymi przyjaciółmi, wśród których byli Jesus Urdaneta, Francisco Cardenas oraz Joel Acosta Chirinos, założył tajną organizację opozycyjną nazwaną Ruchem na rzecz Rewolucji Boliwariańskiej – 200 (MBR – 200; założona w 200 rocznicę urodzin El Libertadora, Simona Bolivara), która miała stanowić początek nowego ruchu rewolucyjnego. Mimo chęci działania Chavez nie mógł jeszcze podjąć swojej walki, ciągle był jeszcze tylko mało znaczącym wykładowcą – oficerem. Sytuacja zmieniła się, gdy w sierpniu 1991 roku został dowódcą spadochroniarzy w Maracay.
Nieudaną próbę zamachu stanu pułkownik Chavez przeprowadził 4 lutego 1992 roku. Celem miało być aresztowanie dowódców sił zbrojnych oraz prezydenta Pereza i zmuszenie go do oddania władzy sformowanej juncie wojskowej z Chavezam na czele. Chavez wiedział, że może liczyć na poparcie części oficerów, którzy razem z nim tworzyli MBR – 200 i miał nadzieje, że to poparcie wystarczy. Luty 1992 roku był okresem, kiedy niechęć do urzędującego w tym czasie prezydenta Pereza była bardzo duża, co dawało nadzieję na powodzenie całej akcji. Wprowadzane przez niego reformy opierające się na Washington Consensus, wywoływały szereg protestów powodujących chaos i anarchię w kraju. W takiej sytuacji wojsko miało jawić się jako gwarant spokoju i bezpieczeństwa. Planów Chaveza nie udało się jednak utrzymać w tajemnicy i poinformowany przez swoich wiernych oficerów o planowanym zamachu, prezydent Perez odpowiednio przygotował się i zamachowców, włącznie z Chavezem, aresztował.
Nauczony doświadczeniem, po wyjściu z więzienia w którym spędził dwa lata, zaczął prowadzić normalną i legalną działalność polityczną. Pierwszym jego krokiem ku prezydenturze było przekształcenie MBR – 200 w normalną partię polityczną. W wyborach w 1993 roku zwycięstwo odniósł Rafael Caldera, który pełnił urząd już wcześniej, w latach 1969-74. Następne wybory miały odbyć się dopiero w grudniu 1998 roku, i do tego czasu Chavez chciał zbudował swoje polityczne i społeczne poparcie, które pomóc mu miał w zwycięstwie. Przez 5 lat zjeździł całą Wenezuelę wzdłuż i wszerz odwiedzając prawie każdą wioskę i miasteczko. Efektem tego było zaskakujące opinię międzynarodową zwycięstwo w wyborach z grudnia 1998 roku, w których uzyskał 56 proc. poparcia.
Przez 7 lat swoich rządów zmienił konstytucję, wygrał ponownie wybory oraz referendum odwoławcze a także przetrwał zamach stanu zorganizowany przez opozycję przy udziale Stanów Zjednocznych (kwiecień 2004). Spolaryzował przy tym jednocześnie scenę polityczną i społeczeństwo. Jego silnie antyamerykańska retoryka sprawiła, że poprawne stosunki Caracas z Waszyngtonem za poprzednich prezydentów, za rządów Chaveza drastycznie się pogorszyły. Na kontynencie nie widzi miejsca dla Stanów Zjednoczonych, swój cel zaś, którym jest przeprowadzenie Rewolucji Boliwariańskiej, chce realizować w ścisłym sojuszu z Kubą oraz Boliwią prezydenta Moralesa.
Prowadząc swoją politykę zagraniczną Chavez opiera się na dochodach z ropy naftowej, której Wenezuela jest 5 na świecie eksporterem. Oprócz Castro i Moralesa za swoich głównych sojuszników uznaje Lulę w Brazylii, Łukaszenkę na Białorusi, Ahmedineżada w Iranie oraz prezydenta – elekta Ekwadoru, Rafaela Correę.
Od 1999 roku Wenezuela oficjalnie przyjęła nazwę Boliwariańskiej Republiki Wenezueli.
Zdjęcie: www.mre.gov.ve