Siły Zbrojne Kanady

Pod wieloma względami, armia Kanady nie powinna mieć większych kompleksów na arenie międzynarodowej, choć liczebność jej regularnych sił wynosi ok. 68 tysięcy (47. miejsce w rankingu światowym). Biorąc jednak pod uwagę zaangażowanie militarne w licznych operacjach wojskowych, jest to na pewno państwo, z którym trzeba się liczyć i – żeby zbalansować całą wypowiedź – na którym można polegać.

Droga do współczesności

O Kanadzie jako państwie a mari usque ad mare (łac. ,,od morza do morza”) możemy mówić dopiero od 1999 roku, kiedy zakończył się proces inkorporacji kolejnych terytoriów i prowincji rozpoczęty w 1867 r. aktem Konfederacji Kanady. Początkowo w skład nowego tworu wchodziły Ontario, Quebec, Nowy Brunszwik i Nowa Szkocja. Systematycznie powiększano jego zasięg terytorialny, nadal jednak utrzymując go pod wpływami brytyjskimi. Stopniowe uniezależnienie się Kanady od parlamentu Wielkiej Brytanii zakończyło się w 1982 roku, blisko 120 lat po uchwaleniu aktu Konfederacji.  Wówczas królowa Elżbieta II proklamowała uchwaloną tamże konstytucję nazwaną Aktem Kanady.

Rozwój sił zbrojnych oraz potencjału militarnego Kanady przez większość historii państwowości przebiegał pod kontrolą Wielkiej Brytanii. Podczas I wojny światowej w armii Ententy służyło przeszło 600 tysięcy ochotników. Już wtedy Kanadyjczyków uznawano za waleczny naród zdolny do wychowania bitnego żołnierza. W 1917 roku wprowadzono powszechny obowiązek służby wojskowej, wbrew protestom wzniesionym przez francuskojęzyczną część populacji Quebecu. Uwzględnienie Kanady w Lidze Narodów (1919), a później w Statucie Westminsterskim (1931) stopniowo urzeczywistniało coraz większą jej niezależność od dominanta brytyjskiego. Stery nad polityką zagraniczną wciąż jednak były w rękach monarchii Windsorów. Gdy więc 3 września 1939 roku Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę III Rzeszy, Kanada automatycznie została wciągnięta do tego konfliktu. Podobnie jak 20 lat wcześniej, dostarczyła swym sojusznikom bardzo dobrego rekruta i wzięła udział w najważniejszych operacjach wojskowych (inwazja na półwysep Apeniński, lądowanie w Normandii czy wyzwalanie Beneluksu).

Podobnie jak jej południowi sąsiedzi, Kanada wyszła z II wojny światowej jako państwo z dużą armią i silną gospodarką. Dobra koniunktura w połączeniu z liberalną polityką kolejnych rządów przyczyniła się do pojawienia się nieznanej dotąd tożsamości narodowej. Ta zaś doprowadziła w 1965 roku do ustanowienia nowego projektu flagi państwowej, w której już nie uwzględniono pozycji Wielkiej Brytanii jako dominanta. Czerwony liść klonu szybko stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli narodowych..

Struktura sił zbrojnych

W 1968 roku dokonano unifikacji sił zbrojnych Kanady. Pierwotne ciało Canadian Forces zostało podzielone na:
• Canadian Army (Siły Lądowe)
• Royal Canadian Air Force (Siły Powietrzne)
• Royal Canadian Navy (Marynarka Wojenna)
• Canada Command (Dowództwo Kanadyjskie)

Drugie co do wielkości państwo na świeci pozostaje monarchią konstytucyjną, którą w imieniu Jej Królewskiej Mości zarządza gubernator generalny. Od 2010 jest nim David Lloyd Johnson. W sprawach wojskowych pełni funkcję zwierzchnika, odwiedzając bazy militarne na terenie Kanady, witając żołnierzy powracających do ojczyzny oraz wykonując inne obowiązki ceremonialne.

Szefem rządu jest Stephen Harper z Konserwatywnej Partii Kanady i to on formalnie pełni funkcję dowódcy Sił Zbrojnych (Canadian Forces).

Czynna służba wojskowa ma charakter ochotniczy. Kanadyjczycy (zarówno chłopcy jak i dziewczęta), którzy ukończyli 17 rok życia, mogą ją rozpocząć wyłącznie za zgodą rodziców – ta nie jest wymagana po osiągnięciu pełnoletności (18 lat). Do rezerwy przyjmowane są kandydatury osób, które albo ukończyły 16 wiosen, albo zostały przyjęte do Szkoły Wojskowej. Wspólnym wymogiem jest posiadanie obywatelstwa kanadyjskiego lub dokumetu świadczącego o stałym pobycie. Długość służby waha się od 3 do 9 lat (aktualizacja z 2012 roku).

Spośród przeszło 35 mln obywateli, nieco ponad 13 mln jest zdolnych do czynnej służby wojskowej. Co roku wiek rekrutacyjny osiąga ok. 424 tysięcy osób.

Rola i organizacja Canadian Army

Siły Zbrojne Kanady posiadają stały personel frontowy liczący 68 tysięcy ludzi, z czego nieco ponad połowa składa się na Canadian Army. Z tej liczby 19,5 tysięcy to zawodowi żołnierze tworzący regularne oddziały. W rezerwie znajduje się 47 tysięcy osób, w tym 16 tysięcy członków Sił Lądowych. Do tego dochodzi przeszło 4 000 pracowników cywilnych.

Armia lądowa jest odpowiedzialna za obronę obywateli jak i całego terytorium Kanady. To nadrzędne zadanie wykonuje poprzez:
• obronę terytorium kraju oraz wspomaganie utrzymania jego suwerenności, zapewniając nadzór gruntu oraz sił gotowych do czynnej walki zbrojnej
• biorąc udział w zbiorowych siłach obronnych Ameryki Północnej
• zapewnianie zbrojnej i nieuzbrojonej pomocy cywilnym władzom, jeśli zachodzi potrzeba utrzymania porządku publicznego i bezpieczeństwa
• udzielanie pomocy władzom danej prowincji lub innym organom podczas klęsk żywiołowych, takich jak trzęsienia ziemi, powodzie, burze, pożary lasów oraz kryzysów innej natury
• wspieranie zagranicznego interesu Kanady (udział jej wojsk w siłach ONZ, NATO czy w operacjach pokojowych i akcjach humanitarnych

Regularna część Sił Lądowych jest podzielona na trzy grupy brygad zmechanizowanych utworzonych z jednostek stacjonujących w prowincjiach: Kanada Zachodnia, Ontario, Quebec i Kanada Atlantycka. Każda z nich składa się z:
• trzech batalionów piechoty (dwie zmechanizowane i jedna lekka)
• pułk pancerny
• pułk artyleryjski
• pułk inżynieryjny
• dywizjon rozpoznawczy
• odpowiednie jednostki wsparcia bojowego, komunikacyjnego, medycznego i służbowego

Ponadto w każdej grupie znajduje się pułk wsparcia inżynieryjnego, obrony przeciwlotniczej i zespół specjalistów od wojny elektronicznej.

Rezerwa tworzona jest przez dziesięć brygadowych grup bojowych rozlokowanych w 100 ośrodkach na terenie całego kraju. Jej łączna siła obejmuje:
• 51 batalionów piechoty
• 19 jednostek logistycznych
• 17 dywizjonów rozpoznawczych
• 17 pułków artyleryjskich
• 12 pułków inżynieryjnych
• cztery oddziały żandarmerii
• cztery jednostki wywiadu

Do sił rezerwowych należy jeszcze dodać ochotniczą formację wojskową znaną pod nazwą Canadian Rangers. Tworzą ją ponad 164 jednostki partolujące północne połacie kontynentu.

Wyposażenie

Siły Lądowe mają do dyspozycji możliwie najnowocześniejszy arsenał. W ubiegłym roku rząd kanadyjski zdecydował się na zakup 616 ulepszonych lekkich pojazdów opancerzonych (Light Armoured Vehicle, LAV) LAV III. Ponadto formacje pancerne wyposażono w Leopardy 2A6M, a pułki artyleryjskie od niedawna mają w swym arsenale nowoczesne haubice M777.

W ostatnich tygodniach zakończono również testy oraz zbieranie opinii użytkowników dotyczących nowych, wzmocnionych mundurów bojowych dla kanadyjskich żołnierzy. Ulepszenia dotyczą około 20 poprawek, które podniosą komfort, wytrzymałość i lepsze współdziałanie z osobistym sprzętem ochronnym, pozwalając walczącym w bardziej efektywny sposób wypełniać swoje zadania na poligonie czy w warunkach wojennych. Jest to zarazem najdalej idąca reforma umundurowania armii Kanady od lat 70tych XX wieku.

Dane opublikowane przez globalsecurity.org wyrażają się następująco:
Czołgi: Leopard C-1/C-2 (121 sztuk*), Leopard 2A6M (40)
Pojazdy opancerzone: LAV II Coyote (201), LAV Bison (175), LAV Cougar WFSV (78), LAV Grizzly AVGP (269***), Bobcat APC (1142*). Łączna liczba wszystkich opancerzonych pojazdów bojowych (wg. portalu globalfirepower.com): 2648 szt.
Artyleria: haubice M101 (153), haubice holowane LG1 Mark II (28), haubice samobieżne M-109A4 (58**), haubice M777 (18*), moździeże 81 mm (124),
Przeciwpancerne pociski kierowane: TOW (Tube-launched Optically tracked, Wire guided) (171), Eryx (425**)
Wyrzutnie rakietowe: wyrzutnia niekierowanych rakiet przeciwpancernych M-72 LAW (nieznana ilość), działo bezodrzutowe 84 mm ,,Carl Gustaf” (1075), działo bezodrzutowe 106 mm (111***)
Działa przeciwlotnicze: samobieżne działo przeciwlotnicze 35 mm Oerlikon GDF-005 (33**), działo przeciwlotnicze 40 mm Bofors L40/60 (57)
Rakiety typu ,,ziemia-powietrze”: ADATS (Air Defence, Anti Tank System) (33*), przenośny przeciwlotniczy zestawy rakietowe typu ,,Javelin” oraz ,,Starburst” (96***)

*- dane z 2005 roku
**- dane z 2000 roku
***-  dane z 1995 roku

Rola i organizacja Royal Canadian Air Force

Roczny budżet operacyjny kanadyjskich Sił Powietrznych wynosi około 2,5 mld USD. W porównaniu z innymi członkami NATO jest on relatywnie niski, a jednak zapewnia pełną ochronę krajowym, jak i zagranicznym operacjom. Wspomniana kwota jest przeznaczona do utrzymania stałej floty ponad 333 samolotów, które tworzą 13 skrzydeł rozmieszczonych po całym kraju. Liczba wszystkich statków powietrznych wynosi 416, nie licząc 146 śmigłowców (głównie wielozadaniowych CH-146 Griffon). 

Royal Canadian Air Force jest również odpowiedzialna za obronę suwerenności Kanady przed każdym podmiotem, który mógłby wykorzystać rozległość jej terytorium i długość linii brzegowej, by podjąć przeciw niej nielegalne bądź szkodliwe działania. Wspólnie z marynarką wojenną patroluje również wody terytorialne oraz wyłączną strefę terytorialną (200 mil morskich od linii brzegowej). Nadzór głębin wodnych i kontrola możliwości kierowania interwencjami łodzi podwodnych spoczywa na załogach osiemnastu samolotów Aurora CP-140, których bazy znajdują się w Comox w prowincji Kolumbia Brytyjska (wybrzeże Pacyfiku) oraz Greenwood w Nowej Szkocji (nad Oceanem Atlantyckim).

Kanada wspólnie ze Stanami Zjednoczonymi stworzyła tzw. Północnoamerykańskie Dowództwo Obrony Przestrzeni Powietrznej (The North American Aerospace Defence Command, NORAD). Jest to organizacja, dzięki której funkcjonuje dwustronny obowiązek ostrzegania przed zagrożeniami oraz obrony przestrzeni powietrznej kontynentu, jak również monitorowania odpowiednich regionów morskich. NORAD jest jedynym tego typu parnterstwem na świecie, które funkcjonuje od ponad 50 lat i nieustannie odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa obu krajom.

Obecny stan osobowy regularnej części personelu Sił Powietrznych wynosi około 20 tysięcy ludzi. W rezerwie pozostają niespełna 3 tysiące. Poza wcześniej wymienionymi samolotami Aurora CP-140, Kanada ma do dyspozycji m.in:
• CC-144 Challenger (głównie dla VIP-ów) – 6 sztuk
• CC-115 Buffalo (ratowniczy) – 6 szt.
• CC-177 Globemaster (transportowiec) – 4 szt.
• CT-155 Hawk (myśliwiec szkoleniowy) – 16 szt.
• CC-130 Hercules (transportowiec) – 23 szt.
• CC-130J Hercules (transportowiec) – 17 szt. (planowana wielkość dostawy)
• CF-188 Hornet (myśliwiec bojowy) – 77 szt.

Rola i organizacja Royal Canadian Navy

Stan osobowy kanadyjskiej floty wynosi około 8,5 tysiąca regularnych i 5000 rezerwowych marynarzy, jak również ponad 5 tysięcy pracowników cywilnych. Siłę Royal Canadian Navy stanowią 33 okręty bojowe, podwodne i statki floty przybrzeżnej. Całość rodzielono mniej więcej po równo do patrolowania wybrzeży Atlantyku oraz Oceanu Spokojnego.

Flota odgrywa istotną rolę zarówno na arenie krajowej jak i międzynarodowej. Poza oczywistym zadaniem obrony własnej linii brzegowej, Kanada musi być zdolna do uczestniczenia w zagranicznych misjach, jeśli istnieje jakiś podmiot zagrażający interesowi narodowemu.

Z ogólnej liczby 33 okrętów składających się na Royal Canadian Navy wyróżnia się m.in:
• trzy niszczyciele klasy Iroquois
• dwanaście fregat klasy Halifax
• cztery okręty podwodne klasy Victoria
• dwanaście statków floty przybrzeżnej klasy Kingston

Rząd kanadyjski stale dąży do unowocześniania i powiększania swojej floty wojennej. Jednym z głównych celów jest osiągnięcie możliwie jak największych możliwości samodzielnego transportu sprzętu wojskowego i żołnierzy. W 2008 roku zdecydowano się na rozpoczęcie projektu, który przewiduje modernizację wszystkich obecnych jednostek w ciągu najbliższych 20 lat. 

Podsumowanie i prognozy

Na dzień dzisiejszy około 3000 kanadyjskich żołnierzy Sił Lądowych, Powietrznych i Morskich uczestniczy w różnego rodzaju misjach zagranicznych, m.in. w Afganistanie, czy od niedawna w Mali. Jednak dla rządu Stephena Harpera ważne jest również stałe zacieśnianie stosunków z USA. Wizja przyszłości dla tego regionu opiera się na trzech powiązanych ze sobą filarach: utrzymaniu bezpieczeństwa na zachodniej półkuli, wspomaganiu rozwoju społecznego i ochronie oraz wzmacnianiu demokratycznych idei.

Wydatki na armię opiewają na sumę ponad 23 mld USD. Dane przedstawione przez oficjalną stronę Banku Światowego (worldbank.org) mówią o 1,4% udziale tej sumy w PKB (na 2011 rok). To daje Kanadzie 13. miejsce w rankingu światowym, stworzonym przez portal globalfirepower.com.

W przyszłości, o ile dotychczasowe doktryny zostaną utrzymane i Kanada sukcesywnie będzie się rozwijała u boku Stanów Zjednoczony, można się spodziewać wzmocnienia jej potencjału militarnego. Mimo to, zapewne przez co najmniej kilkanaście następnych lat pozostanie ona światowym ,,średniakiem”, angażującym się co prawda w operacje ,,niosące demokrację” oraz różne misje pokojowe, ale niezdolnym jeszcze do bycia najsilniejszym sojusznikiem USA.

--- 

Źródła:

forces.gc.ca (strona rządowa kanadyjskiego Ministerstwa Obrony Narodowej)
international.gc.ca (strona rządowa kanadyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych)
globalsecurity.org (strona pozarządowa będącą swoistą bazą informacji natury polityczno-wojskowych z całego świata)
globalfirepower.com (portal zawierający dane dotyczące siły militarnej 68 państw)
worldbank.org (oficjalna strona Banku Światowego)