Somalia - opis konfliktu

• somalia

I. Początek konfliktu: 1991 rok

II. Strony konfliktu

STRONA RZĄDOWA:
Tymczasowy Rząd Narodowy (Transitional National Government, TNG), powołany w 2000 roku w wyniku rozmów pokojowych toczących się pod auspicjami ugrupowania regionalnego Międzyrządowej Władzy ds. Rozwoju (Intergovernmental Authority on Developement, IGAD) Najważniejszą frakcją akceptującą TNG jest Somalijski Demokratyczny Front Ocalenia (Somali Salvation Democratic Front, SSDF)

REBELIANCI
Kongres Zjednoczonej Somalii (The United Somali Congress, USC) wchodzący obecnie w skład Somali Reconciliation and Restoration Council (SRRC) zrzeszającego około 19 ugrupowań zbrojnych

REBELIANCI 2
Somalijski Ruch Narodowy (Somali National Movement, SNM), który w 1991 roku ogłosił niepodległość Somalilandu, obejmującego północno-zachodnie prowincje kraju

Wszystkie frakcje oparte są na bazie klanów, choć władza tradycyjnych przywódców rzadko jest najsilniejsza

III. Status walk

Powołanemu w sierpniu 2000 roku rządowi tymczasowemu, TNG, nie udało mu się objąć kontroli nawet nad stolicą kraju Mogadiszem. W 2002 roku pod presją międzynarodową podpisano zawieszenie broni, które jednak jest nieustannie łamane. Wszystkie te porozumienia są bojkotowane przez władze Somalilandu, który od 1991 roku próbuje zdobyć na świecie uznanie swojej jednostronnej deklaracji niepodległości.

IV. Liczba ofiar

Szacuje się, że w latach 1991-2002 w wyniku działań zbrojnych zginęło ponad 350 tysięcy osób, około 400 tysięcy znalazło się poza granicami kraju, kolejne kilka tysięcy było uchodźcami wewnętrznymi.
Według badań przeprowadzonych przez MKCK na grupie 1000 Soamlijczyków w 1999 roku 65% z nich przyznało się do śmierci w bliskiej rodzinie w wyniku działań wojennych, co prawie dwukrotnie przewyższa dane dla innych krajów w których przeprowadzono badanie, m. in. w Afganistanie, Bośni-Hercegowinie, Kambodży czy Izraelu.

V. Historia konfliktu

Przesłanki wybuchu i przedłużania się konfliktu
Somalia jest krajem prawie jednorodnym etnicznie, zamieszkałym w około 98% przez Somalijczyków, których pomimo wewnętrznych różnic łączy przekonanie o wspólnym pochodzeniu. Dzielą się na 6 zespołów rodowych czy też klanów: Dir, Darod, Issak, Hawija, Digil i Rahanwejn, z których pierwsze cztery klany to pasterska grupa Samaale, pozostałe zaś dwa tworzą rolnicy Saab. W przeszłości, wspólnie z braćmi zamieszkującymi obecnie Dżibuti, kenijskie Północne Obrzeża i etiopski Ogaden, wszystkie one tworzyły rodzaj luźnej konfederacji. Pomimo tych więzi w okresie przedkolonialnym charakterystyczną cechą społeczeństwa somalijskiego była rywalizacja między rodami a nawet rodzinami o pastwiska, źródła wody i bydło.
Panujący od 1970 roku w Somalii dyktator gen. Mohammada Siad Barre starał się wyeliminować tradycyjne silną władzę przywódców klanowych. Wraz z pogłębiającym się kryzysem ekonomicznym, będącym konsekwencją centralistycznej polityki gospodarczej państwa, zbrojna opozycja - USC, SSDF i SNM przejmowało od połowy lat osiemdziesiątych coraz większą kontrolę nad państwem.

Proces rozpadu państwa
W grudniu 1989 oddziały USC głównej siły opozycyjnej weszły do Mogadiszu, szybko przejmując kontrolę nad większą częścią miasta. W styczniu 1990 roku Siad Barre ratował się ucieczką z kraju, a część ugrupowań opozycyjnych powołało nowego tymczasowego prezydenta Ali Mahdi Mohammada. Z powodu braku konsensu w sprawie wspólnych władz państwa w 1991 roku między klanami i rodami rozgorzała walka o władzę i terytorium. Zamieszkujący pólnocno-zachodnią część kraju członkowie SNM, należący do zespołu rodów Issak, ogłosili w maju 1991 roku niepodległość nowego państwa o nazwie Somaliland. Głównym regionem walk była stolica kraju, Mogadiszu, w której okolicach pod koniec 1992 roku działało około 30 różnych ugrupowań zbrojnych. Od początku wojny domowej kluczową postacią był przywódca USC, Mohammed Farah Aidid.

Interwencja międzynarodowa
W połowie 1992 roku w wyniku działań zbrojnych i klęski suszy przeszło połowa z 7 milionów mieszkańców Somalii znalazła się na granicy śmierci głodowej. W kwietniu 1992 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ podjęła decyzję o wysłaniu do regionu misji UNOSOM, która miała zapewnić ochronę konwojom z pomocą humanitarną. Oddziały pakistańskie wylądowały w Mogadiszu dopiero we wrześniu i napotkały zdecydowany opór ugrupowań kontrolujących miasto. W grudniu Rada Bezpieczeństwa autoryzowała interwencję humanitarną sił Unified Task Force (UNITAF), dowodzonych przez Stany Zjednoczone, którym do udało się ograniczyć rozmiary klęski głodowej. W marcu 1993 roku UNITAF zastąpiła misją UNOSOM II podlegającą Sekretarzowi Generalnemu ONZ. W czerwcu z rąk bojówek USC zginęło 24 żołnierzy pakistańskich biorących udział w operacji. Próby uchwycenia przywódcy ugrupowania Mohammeda Aidida, zakończyły się w październiku śmiercią 18 żołnierzy amerykańskich. W wyniku tych wydarzeń kontyngent Stanów Zjednoczonych wycofał się z Somalii do marca 1994 roku. Cała misja UNOSOM II została zakończona roku później.

Niekończący się proces pokojowy
Po wycofaniu sił międzynarodowych kraj ponownie pogrążył się w chaosie. W 1996 roku zginął Mohammed Farah Aidid, a jego miejsce zajął syn Hussein. W 1998 roku w północno-wschodniej części kraju powołano do życia Puntland, jako jeden ze stanów Somalii nie roszczący sobie praw do niepodległości. Jego władze wyraziły jednak roszczenia do terytoriów najbardziej stabilnego regionu kraju, Somalilandu.
W połowie 2003 roku wygasł mandat powołanego w 2000 roku TNG, jednak w styczniu 2004 roku przywódcy somalijscy zgodzili się na powołanie tymczasowego zgromadzenia narodowego.

VI. Dostarczanie broni

W 1992 roku Somalia została obłożona przez ONZ embargiem na dostawy broni. Mimo to w 2002 roku kraje sąsiednie regularnie, choć w niewielkich ilościach dozbrajały ugrupowania somalijskie. Dla Etiopii była to część jej polityki w regionie, zaś Erytrea dostarczała broń dla bojówek walczących ze stronnikami Addis Abeby. Przerzutem broni zajmowali się też przedsiębiorcy z Jemenu, próbując na podstawie certyfikatów końcowego użytkownika wystawionych na Dżibutti i Jemen, szmuglować broń z Bułgarii.

VII. Czynniki ekonomiczne

Walka w Mogadiszu toczy się w dużej mierze o kontrolę nad portem i związaną z tym możliwością handlu bananami z zagranicą. Jednak najważniejszym bogactwem Somalii jest bydło. Przesłanki ekonomiczne leżą u podstaw powołania Puntlandu, którego port w Berberze umożliwia handel z Półwyspem Arabskim. Również Somliland zawdzięcza dużą część swojego sukcesu gospodarczego bliskiej współpracy z Etiopią, która po uzyskaniu niepodległości przez Erytreę, musiała szukać innej drogi eksportu swoich towarów poza region.