Vaclav Havel
Vaclav Havel urodził się 5 listopada 1936 roku w Pradze, w dobrze znanej, bogatej rodzinie, ściśle związanej z władzami wolnej Czechosłowacji z okresu międzywojennego. Pochodzenie przeszkodziło mu w edukacji: komuniści w latach 50. zabronili mu studiowania na jakimkolwiek kierunku humanistycznym. Zmuszony był rozpocząć studia ekonomiczne na Praskiej Politechnice, jednakże po 2 latach z nich zrezygnował.
Inteligencka tradycja rodzinna predestynowała go do podtrzymywania humanistycznych wartości będących częścią czeskiej kultury, które w latach 50. znajdowały się pod ostrym ostrzałem władz totalitarnych. Po odbyciu dwuletniej służby wojskowej rozpoczął pracę w teatrze, a w latach 1962-1966 studiował korespondencyjnie dramaturgię na kierunku teatralnym Akademii Muzycznej.
W 1956 roku poznał Olgę Splichalovą, z którą 8 lat później się ożenił. Żona była dla Havla niezwykle ważną osobą, zwłaszcza w najtrudniejszych chwilach, których oboje mieli sporo doświadczyć.
Mając jedynie 20 lat rozpoczął publikowanie artykułów w różnych literackich i teatralnych periodykach. W 1963 roku po raz pierwszy w teatrze ‘Na zabradli’, wystawiono jego sztukę „Zahradni Slavnost” („Piknik”). Stała się ważnym przedstawieniem dla czeskiego pokolenia, które było autorem ‘praskiej wiosny’. Później Havel kontynuował swą karierę literacką pisząc kolejne sztuki teatralne. Efektem jego pracy było wybranie go na przewodniczącego Klubu Niezależnych Pisarzy. Od 1965 roku pracował także w antymarksistowskim miesięczniku Tvar.
Po wydarzeniach praskiej wiosny Havel intensywnie protestował przeciwko tzw. ‘normalizacji’, jaka była wówczas głoszona przez komunistyczne władze. W 1975 roku napisał otwarty list do prezydenta Husaka, w którym ostrzegł przed kumulującymi się antagonizmami w czeskim społeczeństwie. Punktem kulminacyjnym jego działań opozycyjnych była Karta 77.
Opublikowana w styczniu 1977 roku Karta 77 uosabiała charakter antykomunistycznego ruchu, któremu dała swą nazwę. Havel był jednym z współtwórców tej inicjatywy. W kwietniu 1979 roku Havel został współzałożycielem Komitetu Obrony Niesłusznie Skazanych, co kosztowało go utratę wolności. Za swe poglądy trzykrotnie trafiał do więzienia, a za kratkami spędził prawie 5 lat. W tym czasie władze czechosłowackie zabroniły publikacji jego dzieł, niemniej jednak i tak dotarły one do wielu czytelników, dzięki publikacjom w Niemczech.
Druga połowa lat 80. była okresem rosnącego niezadowolenia społecznego w Czechosłowacji. Wybuch rewolucyjnych nastrojów sprowokowały komunistyczne władze, próbując rozpędzić demonstrację studencką 17 listopada 1989 roku. W obronie studentów stanęły inne środowiska inteligenckie, a w państwie wybuchła fala strajków. 19 listopada założone zostało Forum Obywatelskie, którego wiodącą postacią był Havel. 29 grudnia 1989 Zgromadzenie Narodowe zdecydowało o wybraniu Havla na stanowisko prezydenta Federacji Czechosłowackiej. W swym inauguracyjnym przemówieniu Havel obiecał doprowadzić do wolnych wyborów. Tę obietnicę udało mu się spełnić już w czerwcu 1990 roku. 5 lipca 1990 Zgromadzenie Narodowe ponownie wybrało go na prezydenta.
W czerwcu 1992 roku, kiedy w toku były rozmowy na temat podziału Czechosłowacji na dwa państwa, Havel zrezygnował z funkcji prezydenta i na pewien czas wycofał się z polityki. Jednakże już w listopadzie 1992 zgłosił swą kandydaturę na prezydenta Czech, a 26 stycznia 1993 roku stał się pierwszym prezydentem Republiki Czeskiej.
W 1996 roku Havel przeszedł prawdopodobnie jeden z najtrudniejszych okresów w swym życiu. Zmarła jego żona Olga, a on sam przeszedł bardzo ciężki kryzys zdrowotny. Krótko po wyjściu ze szpitala w styczniu 1997 roku Havel ożenił się ponownie, z Dagmarą Veskrnovą. 20 stycznia 1998 obie izby parlamentu zdecydowały o pozostaniu Havla na stanowisku prezydenta Czech na kolejne 5 lat.
Vaclav Havel został w swym życiu uhonorowany bardzo wieloma krajowymi i międzynarodowymi nagrodami. Po zakończeniu kadencji prezydenckiej w 2003 roku jest zapraszany jako honorowy gość na wiele konferencji i wykładów odbywających się na całym świecie. Havel ciągle jest zatwardziałym obrońcą praw człowieka. W marcu 2005 roku wraz z innymi ludźmi kultury w Czechach ubrany w więzienny pasiak protestował przeciwko represjonowaniu kubańskich opozycjonistów przez reżim Fidela Castro dając się na godzinę zamknąć w klatce ustawionej na placu Wacława w Pradze.
/www.vaclavhavel.cz/
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
