O korporacjach bez korporacji

• prawo
• _polska

W piątek (17 kwietnia) reaktywowała się Komisja Studiów Prawniczych Parlamentu Studentów RP. W ramach inauguracyjnej konferencji młodzi prawnicy wspólnie z Ministrem Sprawiedliwości, Rzecznikiem Praw Obywatelskich i przedstawicielami organizacji pozarządowych debatowali o otwarciu zawodów prawniczych. Niestety na konferencji nie pojawili się zaproszeni przedstawiciele notariatu i adwokatury.

„Jednym z celów Komisji Studiów Prawniczych jest otwieranie dostępu do zawodów prawniczych w Polsce. O prawie wykonywania zawodu powinny decydować wyłącznie kompetencje kandydatów, a nie znajomości, czy więzy rodzinne.” – powiedział otwierając konferencję Kamil Jabłoński, przewodniczący Komisji. Jabłoński wyraził nadzieję, że obecne władze będą kontynuowały proces otwierania dostępu do zawodów takich jak adwokat, radca prawny, czy notariusz.

Pierwszy z zaproszonych gości głos zabrał Minister Sprawiedliwości Andrzej Czuma. „Społeczeństwo nie rozwinie się dobrze, jeśli nie będzie większego dostępu do usług prawnych w rozsądnej cenie” – powiedział. Według danych przytoczonych przez Ministra, w Stanach Zjednoczonych jeden prawnik, będący odpowiednikiem polskiego adwokata lub radcy prawnego, przypada na 300 obywateli. W Polsce na 1440 osób. Zdaniem Ministra, te liczby muszą się zmienić.

Od lewej: Grzegorz Maj, Janusz Kochanowski, Andrzej Czuma (fot. P.Kępiński)

Jako priorytety swoich działań Czuma wymienił: zwiększenie liczby adwokatów i radców prawnych, reformę prokuratury oraz lepszą organizację pracy sędziów. W dalszych wypowiedziach Minister skupił się na pierwszym priorytecie. „25 marca br. parlament przyjął zmiany, które czynią bardziej przejrzystymi nabór na aplikację adwokacką i radcowską oraz kształcenie na aplikacjach” – stwierdził Czuma. Spośród najważniejszych zmian wymienił: zmniejszenie wpływu korporacji na egzaminy wstępne, które dotychczas cechowały się dużą uznaniowością, skrócenie aplikacji do 3 lat, zmniejszenie liczby pytań testowych, precyzyjne określenie aktów prawnych obowiązujących na egzaminie.

Minister przedstawił uczestnikom konferencji kulisy głosowania parlamentu w sprawie wprowadzonych zmian. „Byliśmy zmuszeni wprowadzić dyscyplinę partyjną w czasie głosowania, bowiem nawet w szeregach PO solidarność korporacyjna zaczęła zwyciężać z solidarnością partyjną”. Minister odniósł się w ten sposób do działań części polityków partii rządzącej będących prawnikami, którzy  w Senacie i Sejmie starali się bronić rozwiązań korzystnych dla korporacji prawniczych.

Czuma zapowiedział dalsze prace legislacyjne nad otwarciem zawodów prawniczych, a także połączenie zawodów radcy prawnego i adwokata. Istniejący podział uznał za sztuczny i niepotrzebny.

Kolejnym prelegentem był Rzecznik Praw Obywatelskich dr Janusz Kochanowski. „Obrona dostępu do zawodów prawniczych przez korporacje to monopolizacja i patologia” – powiedział Rzecznik -„Dlatego 12 stycznia tego roku złożyłem do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją obowiązku przynależności do korporacji.” – dodał. Według Kochanowskiego, art. 17 Konstytucji nie daje podstaw do utrzymywania w Polsce przymusu korporacyjnego. Co więcej, obecny stan rzeczy wydaje się być sprzeczny z art. 20 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który stanowi, że nikogo nie można zmuszać do przynależności do jakiegoś zrzeszenia.

Swój krok Rzecznik nazwał „ciosem w splot słoneczny korporacji”.  Jeśli Trybunał podzieli opinię Rzecznika, zrewolucjonizuje to rynek usług prawnych w Polsce. Każdy będzie miał wybór, czy chce należeć do obecnie istniejącej korporacji, czy też założy zupełnie nową, albo nie będzie należał do żadnej.

Jako ostatni przemówił Grzegorz Maj, prezes Stowarzyszenia „Fair Play”, które lobbuje za otwieraniem zawodów prawniczych. „W Polsce jest 1800 notariuszy, więcej jest nawet w Afganistanie” – stwierdził.  Według Maja dobrym rozwiązaniem byłoby uchwalenie ustawy o doradcach prawnych, którzy mogliby stworzyć trzecią, konkurencyjną wobec radców prawnych i adwokatów korporację.

Maj opowiedział się także za zmianami w istniejących już korporacjach. „Należy wyjąć sądownictwo dyscyplinarne spod władzy korporacyjnej, ponieważ obecnie ono nie funkcjonuje” – stwierdził. Opowiedział się także za dalszym zmniejszaniem wpływu korporacji na dostęp do zawodów. „Sytuacja z Białegostoku, gdzie 100% osób przyjętych na aplikację adwokacką stanowiły dzieci adwokatów nie może się powtórzyć” – zaznaczył.

Po swoich wystąpieniach prelegenci odpowiadali na pytania z sali.  Publiczność pytała o przyczyny obecnych patologii, oraz o szanse powodzenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Minister Sprawiedliwości odpowiadał na pytania o tempo zapowiadanych prac legislacyjnych i o to, czy będzie konsultował wprowadzane zmiany z Komisją Studiów Prawniczych. Niestety na oba pytania zabrakło jasnych odpowiedzi. Z kolei zapytany o to, czy będzie obniżał opłaty za aplikację Minister przyznał, że nie wie ile obecnie taka opłata wynosi.

Niestety mimo wcześniejszych deklaracji na konferencji nie pojawili się przedstawiciele korporacji notarialnej i adwokackiej. Debata wyglądałaby dużo ciekawiej z ich udziałem.