Aleksandra Gutowska: W ślady ojca... - Raila Odinga (wice)prezydentem Kenii?

• daniel moi
• jomo kenyatta
• kanu
• kenia
• kikuju
• luo
• mwai kibaki
• oginga odinga
• raila odinga
• wybory prezydenckie w kenii

Ci, którzy kochają Railę, kochają go zbyt mocno co prowadzi do Railamanii, a Ci którzy są podejrzliwi wobec Raili, nie ufają mu do ekstremum doprowadzając do Railafobii.

Raila Odinga (ur. 07.01.1945) jest jednym z trzech głównych kandydatów, (obok Mwai Kibakiego – obecnego prezydenta oraz Kalonzo Musyoki – swego niegdysiejszego sprzymierzeńca) w grudniowych wyborach prezydenckich w Kenii. Ten pochodzący z grupy etnicznej Luo (druga co do wielkości w kraju), dobrze wykształcony polityk już po raz kolejny spróbuje swych sił w walce o „top Job” (określenie użyte w jednym z afrykańskich magazynów o tematyce społeczno-politycznej). Czy za kilka miesięcy zasiądzie na prezydenckim fotelu?

Syn wielkiego Ojca

Raila jest synem jednego z ojców kenijskiej niepodległości - Ogingi Odingi. Odinga senior był jednym z liderów KANU (Kenya African National Union, pierwsza partia polityczna w Kenii) a także przez krótki okres wiceprezydentem Kenii. Był on także jednym z najważniejszych intelektualistów afrykańskich, który zdobył wykształcenie na Uniwersytecie Makarere w Ugandzie (najstarszy Uniwersytet w Afryce), a później został wykładowcą na Uniwersytecie Maseno (nieopodal Kisumu).

Pomimo wykształcenia typu zachodniego, Oginga Odinga dbał o zachowanie i przekaz tradycji Luo – grupy etnicznej z której pochodził. Na cześć legendarnego przodka Luo – Ramogi nadano mu przydomek Jaramogi. Dla swoich dzieci Oginga wybrał imiona afrykańskie. Jak na ironię jedynym duchownym, który zgodził się ochrzcić pierwsze jego dziecko był misjonarz – Europejczyk.

Raila dostał imię, które oznacza „pieczenie pokrzywy”, po swoim pradziadku. Według legendy przekazywanej z pokolenia na pokolenie Raila był bardzo biednym człowiekiem lecz dzięki swej ciężkiej pracy i wytrwałości zdobył majątek i uznanie społeczne.

Po ukończeniu szkoły średniej Raila dostał stypendium we Niemczech Wschodnich. Początkowo chciał studiować historię, lecz decyzja ta spotkała się z ostrym sprzeciwem ze strony ojca młodzieńca. Raila zdecydował się więc na inżynierię lądową, którą ukończył w 1969 roku.

Po powrocie do Kenii Raila zaczął wykładać w Uniwersytecie w Nairobi. Początkowo nie chciał angażować się w politykę, lecz wydarzenia, których był świadkiem oraz jego osobiste predyspozycje zadecydowały o tym, iż został jednym z głównych aktorów sceny politycznej Kenii.

Ciemna strona polityki

Raila Odinga w swojej karierze politycznej przeżywał także trudne okresy. W latach osiemdziesiątych w czasach autorytarnych rządów prezydenta Moi wielu czołowych działaczy opozycji, w tym Raila było internowanych. Po raz pierwszy aresztowano go w sierpniu 1982 roku po nieudanym zamachu stanu, w związku z podejrzeniami (uzasadnionymi) o aktywny udział w spisku. Z więzienia wyszedł dopiero w lutym 1988 roku.

Najtrudniejsze chwile miały jednak dopiero nadejść. W sierpniu tego samego roku Raila został ponownie zatrzymany. Trafił wówczas do słynnego Nyayo House, miejsca w którym bestialsko torturowano więźniów. Według jego relacji:  Spędziłem dziesięć dni stojąc w wodzie. W takich sytuacjach, człowiek zdaje sobie sprawę z tego jak długa jest noc… Potem strażnicy zawiązali mi oczy i zaprowadzili na dwudzieste czwarte piętro do pokoju przesłuchań. Kiedy zdjęli mi przepaskę z oczu, znalazłem się przed pięcioma lub sześcioma porządnie ubranymi mężczyznami siedzącymi w rzędzie, na podwyższeniu… Wówczas zaczęło się najgorsze.

W czerwcu 1991 roku po wielu interwencjach Raila został uwolniony, ale za namową bliskich uciekł w przebraniu zagranicę. Dostał azyl polityczny w Norwegii.

Paradoksalnie lata spędzone w więzieniu przyczyniły się do tego, że jego kariera polityczna nabrała rozpędu. Raila stał się symbolem odważnego Luo, który jest gotów poświęcić życie w imię wyznawanych wartości i posiadanych zasad.

Etniczne granice

W Afryce, gdzie “narody” zamieszkują jedno państwo, największe grupy, które mogłyby samodzielnie egzystować próbują stworzyć państwo narodowe na swój własny wizerunek, żeby służyło ono ich partykularnym interesom. Doszło do sytuacji, w której przywódcy tych poszczególnych grup podporządkowali interesy państwowe “narodowym”.

Kenia to kilkudziesięciomilionowy kraj w którym żyją przedstawiciele 42 grup etnicznych. Do największych i najbardziej znaczących zaliczymy Kikuju, Luo, Luhiya oraz Kamba. Spory między nimi powstawały lub zaostrzały się z powodu nierozważnej polityki prowadzonej przez kolonizatorów. Według wielu historyków Kenii źródeł konfliktu między Luo i Kikuju należy dopatrywać się w latach pięćdziesiątych, kiedy Brytyjczycy z powodu powstania Mau Mau zaczęli wysiedlać Kikujów z Nairobi. Na ich miejsce pojawili się Luo, którzy wkrótce przejęli większość miejsc pracy oraz zaczęli inicjować drobną działalność gospodarczą.

Po odzyskaniu niepodległości przynależność etniczna nabrała znaczenia także w życiu politycznym Kenii, a kilkudziesięcioletnia koabitacja tych grup nadal nie jest pozbawiona konfliktów.

Początkową współpracę Jomo Kenyatty (prezydent – Kikuju) z Ogingą Odingą (wiceprezydent – Luo) zakończył krwawy incydent, który miał miejsce w październiku 1969 roku w Kisumu. Kenyatta miał przyjechać aby otworzyć nowo wybudowaną klinikę w tym mieście. Według relacji świadków wydarzenia, Jaramogi oczekiwał gościa w wejściu do szpitala. Prezydent stał w poruszającym się pojeździe i pozdrawiał wiwatujące tłumy. Gdy zebrani ludzie zaczęli wykrzykiwać hasła na cześć opozycyjnej wobec KANU partii politycznej na rozkaz prezydenta eskortujący go policjanci otworzyli ogień do zebranych na ulicach ludzi. Kilkanaście minut później Kenyatta wygłosił przemówienie, w którym obarczył winą za całe wydarzenie Ogingę Odingę. Był to koniec współpracy pomiędzy tymi dwoma politykami, a zarazem początek rywalizacji pomiędzy Kikuju i Luo na scenie politycznej.

Kolorowe koalicje

W Afryce nadszedł czas koalicji. Stworzenie monolitu nie jest gwarancją jedności.
(Oginga Odinga)

Początek lat dziewięćdziesiątych to okres zmian w życiu politycznym Kenii i kresu jednopartyjnych, autorytarnych rządów prezydenta Moi. Większość partii opozycyjnych stworzyła koalicję FORD (Forum for the Restoration of Democracy). Partykularyzmy okazały się jednak silniejsze. Na kilka miesięcy przed wyborami w 1992 roku doszło do podziału na FORD-Kenya, której liderem był Jaramogi Oginga Odinga oraz FORD-People, której przewodniczył Kenneth Matiba. Opozycja poniosła porażkę w wyborach.

Raila po powrocie do kraju po pobycie w Norwegii przyłączył się do swego ojca, lecz po jego śmierci w 1994 roku postanowił założyć własną partię National Development Party. Po porażce w kolejnych wyborach Raila zdecydował się na koalicję z rządem prezydenta Moi, tworząc tzw. New-KANU. Decyzja ta spotkała się z ostrym sprzeciwem ze strony najbliższych Raili, którzy pamiętali okrucieństwa których ten dostąpił ze strony swego koalicjanta. Ten tłumaczył swoje posunięcie, które nazywał „jedność po porażce” w następujący sposób. Brak porozumienia w szeregach opozycji pozwolił KANU odnieść zwycięstwo w wyborach. Opozycja musi teraz znosić ten wstyd porażki, ponieważ usunięcie Moi z pałacu prezydenckiego będzie niemożliwe.

Ustępujacy Moi zdecydował się w 2002 roku poprzeć w wyborach prezydenckich syna Jomo Kenyatty, Uhuru Muigai Kenyattę. Wówczas Raila Odinga wraz z Kalonzo Musyoką, George’m Saitoti oraz Josephem Kamontho stworzył tęczową koalicję. Wspólnym kandydatem nowopowstałej organizacji – NARC (The National Rainbow Coalition) został Mwai Kibaki. Tym razem opozycja odniosła sukces, lecz już wkrótce pojawiły się nieporozumienia co do struktury rządu oraz konstytucyjnego podziału władzy, których efektem był rozpad koalicji.

Raila nie szczędził gorzkich słów nowemu przywódcy: Kiedy poparłem prezydenta Kibakiego w 2002 roku, ludzie mówili, że wykopałem sobie grób ponieważ żaden Luo nie zagłosuje na Kikuju…. Lecz 98 procent Luo zagłosowało na Kibakiego… Jeździłem po całym kraju prowadząc kampanię na rzecz prezydenta w 2002 roku, gdy on jeździł na wózku inwalidzkim, ale kiedy wygrał wybory, zdradził mnie. 

Pomimo tych doświadczeń w lipcu 2005 roku Raila stał się inicjatorem utworzenia kolejnej koalicji. Utworzony wówczas, ODM (Orange Democratic Movement) skupia przedstawicieli LDP (Liberal Democratic Party), KANU (Kenya African National Union), FORD-People (Forum for the Restoration of Democracy-People) oraz FORD-Kenya (Forum for the Restoration of Democracy – Kenya). Już wiemy, że twór ten nie dotrwał do wyborów i na kilka miesięcy przed wyborami (planowanymi na grudzień tego roku) podzielił się na dwie frakcje: ODM – Raili Odingi oraz ODM-Kenya – Kalonzo Musyoki.

Raila “come in”?

Według opinii swoich zwolenników, Raila Odinga jest człowiekiem inteligentnym, hojnym i niezwykle odważnym. Jest rewolucjonistą popierającym radykalne zmiany. Jednocześnie nosi na sobie bagaż swego pochodzenia oraz doświadczeń przeszłości. Po pierwsze Raila jest synem Ogingi Odingi, postaci charyzmatycznej, lecz zarazem człowieka o radykalnych, a czasami kontrowersyjnych poglądach. Po drugie lata spędzone w więzieniu i okropności, które tam przeżył budują głównie jego polityczny wizerunek. Po trzecie Raila ma wielu rywali, którzy zazdroszczą mu szacunku jakim cieszy się wśród wszystkich Kenijczyków.

Kandydat na prezydenta by wygrać wybory musi zdobyć większość głosów oraz przynajmniej 25% w pięciu z ośmiu prowincji. Obecnie w Kenii jest ponad 200 partii politycznych. Większość z nich nie opiera się na podstawie ideologicznej lecz są one tworzone przez bogate osobistości życia społeczno-politycznego. Wielu obserwatorów uważa, że jeśli opozycja pozostanie podzielona prezydent Kibaki z łatwością wygra wybory, a Raila pójdzie w ślady swojego ojca i jeśli wejdzie w koalicję z nowym przywódcą co najwyżej zostanie wiceprezydentem Kenii.

Bibliografia:

Oginga Odinga – Not Yet Uhuru, East African Educational Publishers, 1967.

Babafemi A. Badejo – Raila Odinga, An Enigma in Kenyan  politics, Yintab Books, 2006

Neil Ford – Waiting for results, New African, lipiec 2007.

Chrles Wachira – Divided they stand, Africa Today, sierpień 2007.

Dismas Mokua – To your tents, Kenyans, Africa Today, wrzesień 2007.

Josphat Makori – An Orange in Segments, BBC Focus on Africa, październik – grudzień 2007.

www.raila07.com