Indie - Pakistan / Kaszmir: Proces pokojowy 2004
Sprawa Kaszmiru jest nierozerwalnie powiązana ze stanem stosunków indyjsko-pakistańskich. Polepszenie stosunków można wiązać z większymi nadziejami na rozwiązanie problemu spornej prowincji i vice versa. Rok 2004 można uważać za dość wyjątkowy w stosunkach między Indiami a Pakistanem i dla sprawy Kaszmiru. Co prawda, historia zna już przypadki czasowego spokoju i prób zażegnania konfliktu, które zawsze kończyły się niepowodzeniem. Póki co, można mówić o sporej liczbie przyjaznych gestów, ale też o znikomych konsekwencjach mających praktyczny wymiar.
Po zawieszeniu broni, wstępnych rozmowach i wspólnej zgodzie na uruchomienie połączeń lotniczych między dwoma państwami w 2003 roku, przywódcom tych krajów przyszło robić kolejne kroki na drodze ku pokojowi.
W styczniu doszło nie tylko do rozmów na regionalnym szczycie w Islamabadzie, ale również do spotkania prezydenta Musharrafa z premierem Vajpayee, które co prawda trwało tylko godzinę, ale było pierwszym spotkaniem obu przywódców od blisko 3 lat. 21 Stycznia odbyło się pierwsze w historii spotkanie między władzami indyjskimi a przedstawicielami umiarkowanych grup separatystycznych Kaszmiru, na którym obie strony opowiedziały się za zakończeniem stosowania przemocy w regionie.
Luty zaowocował dalszymi rozmowami. W połowie miesiąca po raz pierwszy od prawie 3 lat, Indie i Pakistan dyskutowały na oficjalnym spotkaniu sprawy sporne z dużym naciskiem na kwestię Kaszmiru.
W kwietniu naszedł czas zmiany rządu w New Delhi – według niektórych przegrana w wyborach dotychczasowego gabinetu to cena, jaką musiał on zapłacić za politykę zbyt przychylną Pakistanowi. Jednak, nowy premier Manmohan Singh zapowiedział nawiązanie przyjaznych stosunków z Pakistanem i przywódcami kaszmirskimi.
W czerwcu oba kraje wprowadziły obustronny zakaz prób nuklearnych i ustanowiły „gorącą linię”, aby zminimalizować zagrożenie użycia broni atomowej.
W sierpniu w Delhi doszło do spotkania ministrów spraw zagranicznych obu sąsiednich państw – pierwsze od 3 lat oficjalne spotkanie na tak wysokim szczeblu. Obie strony przyznały, że poczyniono duże kroki, ale rezultaty wydają się dość nieznaczne. Rozwiązanie konfliktu o Kaszmir wydaje się tak odległe jak zawsze.
Prezydent Musharraf i Premier Manmohan Singh spotykają się w Nowym Jorku, przy okazji sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Dwaj przywódcy (spotykając się po raz pierwszy w historii) rozważali różne opcje rozwiązania konfliktu. Naszkicowano plany obustronnego wycofania sił z lodowca Siachen (Sjaczen), przy granicy Chińskiej, gdzie oddziały stacjonują w bardzo trudnych warunkach klimatycznych.
W Październiku prezydent Musharraf ujawnił swoje propozycje rozwiązania sporu o Kaszmir. Jedną z nich była demilitaryzacja całego terytorium Kaszmiru i wspólne nadzorowanie sytuacji w regionie. Padła także propozycja wycofania przez Pakistan postulatu przeprowadzenia plebiscytu na spornych terytoriach. Indie pozostają mało entuzjastyczne odnośnie tych propozycji i proszą Pakistan o prowadzenie dyskusji na temat Kaszmiru przez oficjalne kanały dyplomatyczne. Ponad to, propozycje prezydenta Pakistanu spotykają się z dużym zaskoczeniem i sprzeciwem po obu stronach granicy i w samym Kaszmirze.
W listopadzie Indie wycofały pierwsze oddziały żołnierzy z Kaszmiru. Około 1000 żołnierzy wyjechało z miasteczka Anantnag (z 180-350 tys. wszystkich przebywających w regionie). W tym zamym czasie premier Singh rozpoczął swoją pierwszą wizytę w Kaszmirze. Przy tej okazji, tak jak później, nie padła konkretna liczba żołnierzy, których Indie planują wycofać, ani żadna specyficzna data. Premier Singh uzależnił to od rozwoju sytuacji i poprawy bezpieczeństwa w Kaszmirze.
Strona pakistańska zachowała dystans w tej sprawie. Nieufnie podeszła do tego zagrania New Delhi i postanawia poczekać na dalszy rozwój sytuacji. Islamabad jest zdania, że docelowa liczba indyjskich żołnierzy, których Delhi planuje wycofać, sięga tylko połowy wszystkich sił stacjonujących w regionie i tylko 5% całej armii indyjskiej. Według niego to za mało, a i ta liczba nie jest pewna.
Pod koniec listopada Indie odwiedził nowy premier Pakistanu Shaukat Aziz. Podczas spotkania z Manmohanem Singhem dyskutował on o wspólnych dla Indii i Pakistanu sprawach, w tym o Kaszmirze. Tak jak wcześniej, nie udało się ustalić żadnych konkretnych rozwiązań. Podjęto jednak kolejne kroki ulepszenia komunikacji między obiema częściami Kaszmiru. Dyskutowano nad połączeniem między pakistańskim Muzaffarabad a miastem Srinagar leżącym w Indyjskiej części regionu.
W grudniu odbyły się dwudniowe rozmowy sekretarzy spraw zagranicznych Indii i Pakistanu, które nie przyniosły żadnych rozwiązań w sprawie Kaszmiru. Oba państwa mają wciąż skrajnie odmienne plany odnośnie spornej prowincji. Postanowiono jednak kontynuować rozmowy na ten i inne tematy.
Zgoda zapadła w sprawie podania informacji na temat więźniów przetrzymywanych przez obie strony. Po sprawdzeniu tożsamości i obywatelstwa, ma nastąpić stopniowe zwalnianie przetrzymywanych.
Relacje Rosja - państwa bałtyckie w kontekście konfliktu na Ukrainie
