Kuomintang

• kuomintang
• stosunki międzynarodowe
• tajwan

Kuomintang (Partia Narodowa) – jest konserwatywną partią polityczną aktualnie działającą na Tajwanie. Razem z Pierwszą Partią Ludową tworzy tzw. "niebieską koalicję", która jest mniej wrogo nastawiona do idei unifikacji z Chinami niż tzw. "zielona koalicja" dążąca do pełnej niepodległości Tajwanu.

Kuomintang został utworzony w Chinach w 1912 r. przez Song Jiaoren. Pierwotny program nawoływał do parlamentarnej demokracji i umiarkowanego socjalizmu. W 1913 r. prezydent Chin Yuan Shih-kai zakazał działalności partii chociaż zdobyła ona najwięcej mandatów w pierwszym Narodowym Zgromadzeniu. Pod przewodnictwem Sun Yat-sena Kuomintang utworzył nie uznane przez władze rządy rewolucyjne w Guangzhou w 1918 i 1921 r. i nawet wysłał delegację na Konferencję Pokojową w Wersalu. Sun przyjmował pomoc od Związku Radzieckiego i po 1922 r. wiele agentów Kominternu pomogło Partii Narodowej przeorganizować swoje struktury.

Na kongresie partii w 1924 r. w Guangzhou koalicja, w skład której wchodzili również komuniści przyjęła wysuwane przez Suna tzw. Trzy Ludowe Zasady – mianowicie nacjonalizm, demokrację i środki do życia dla ludu.

Po śmierci Sun Yat-sena lider Kuomintangu, Chiang Kai-shek, zerwał współpracę z komunistami W 1926 r. Kuomintang pod dowództwem Chianga rozpoczął operację Północna Ekspedycja przesuwając się na północ w celu obalenia rządu w Pekinie. Po tymczasowym wstrzymaniu operacji w 1927 r., kiedy to nastąpiły czystki w obozie komunistów i kiedy rozpoczęła się wojna domowa między dwiema frakcjami, siły Kuomintangu ostatecznie zajęły Pekin w 1928 r. Nowy rząd uzyskał dyplomatyczne uznanie w 1928 r. i rozpoczął swój okres panowania zwalczając obóz komunistów i propagując wśród ludności idee demokratyczne. W l. 1934-35 po kilku kampaniach militarnych przeprowadzonych przez Kuomintang komuniści zostali zmuszeni do wycofania się z ich baz w centralnej i południowej części Chin i ulokowali swoje fortece na północnym wschodzie. Kuomintang prowadził aktywnie operacje wojskowe przeciw komunistom aż do 1937 r. kiedy Japonia zaatakowała północne Chiny. Później w trakcie wojny chińsko-japońskiej (1937-45) napór Kuomintangu na komunistów znacznie osłabł.

Pomimo biurokratycznej nieefektywności i korupcji Partia Narodowa sprawowała pełną władzę nad krajem aż do 1947 r. Wówczas częściowo dopuszczono do udziału w rządzeniu mniejsze liberalne partie jednakże sprawowały one kontrolę jedynie na szczeblu lokalnym i prowincji. Lata 1945-49 charakteryzował okres wojny domowej na dużą skalę, dodatkowo pogarszanej przez wysoką inflację. Chiang Kai-shek nakazał oddziałom Kuomintangu bronić miasta gdzie znajdowali się przemysłowcy i sponsorzy partii. Pozwalało to komunistom przemieszczać się swobodnie po całym kraju. Siła Kuomintangu stopniowo spadała i do końca 1949 r. komuniści opanowali niemal cały kraj.

Kuomintang został wyparty z lądu i przeniósł się na Tajwan wraz z 2 milionami uchodźców i znacznymi zasobami chińskich bogactw. Najpierw partia była kierowana przez Chiang Kai-sheka, który rezydując od 1950 r. w Tajpej wstrzymał procesy demokratyczne do czas aż wyspa wyzwoliłaby się w pełni od wpływów komunistów. Chiang wprowadził również „Biały Terror” – represje wobec przeciwników Kuomintangu. Po śmierci Chianga od 1975 r. partia kierowana była przez Cziang Czing-Kuo.

Dopiero w latach 80-tych Kuomintang zaczął przeobrażać jednopartyjny system polityczny w model demokracji wielopartyjnej. Od 1988 r. partia była kierowana przez pierwszego rodowitego Tajwańczyka - Lee Teng-Hui, który dążył do demokratycznych przemian na Tajwanie włączając w to wybory prezydenckie.

Za czasów rządów Kuomintangu na Tajwanie powstało ogromne imperium banków, funduszy inwestycyjnych, przedsiębiorstw petrochemicznych oraz stacji radiowych i telewizyjnych. W 2000 r. oszacowano majątek partii na 6.5 mld dolarów czyniąc to ugrupowanie najbogatszą partią polityczną na świecie. Jednakże ze strony oponentów politycznych co rusz pojawiają się głosy o nielegalne źródła aktywów Kuomintangu.

W wyborach prezydenckich w 1996 r. Lee, który był przeciwnikiem zwierzchnictwa Pekinu, odniósł przygniatające zwycięstwo. W 2000 r. w kolejnych wyborach prezydentem został Chen Shui-bian - przedstawiciel rywalizującej Demokratycznej Partii Postępu. Zaraz po tym Lee Teng-Hui zrezygnował z funkcji przewodniczącego partii. Rok później Lee został wydalony z Kuomintangu po oskarżeniu wobec kierownictwa partii o zbytniej uległości w stosunku do Pekinu. W kolejnych wyborach w 2004 zjednoczone frakcje sprzeciwiające się reelekcji Chena nie odniosły sukcesu i dotychczasowy prezydent wygrał wybory.

Źródła:

R. Sławiński, Historia Chin i Tajwanu, Askon, Warszawa, 2002

The Columbia Encyclopedia, Columbia University Press, 2005

www.wikipedia.org