Macedońska droga do akcesji w cieniu sporu o nazwę i tożsamość

• macedonia

Republika Macedonii otrzymała status państwa kandydującego w roku 2005 r. Nie podjęto z nią jednak negocjacji akcesyjnych. Jednym z istotnych powodów stał się spór z Grecją o brzmienie nazwy państwa Od zmiany stanowiska władz macedońskich w sprawie nazwy kraju strona grecka uzależniła swoją zgodę na rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych FYROM z UE1.

Już od 1996 roku Macedonia uczestniczyła w Programie PHARE. Rok później, w ramach podejścia regionalnego, Rada Unii Europejskiej ustanowiła zasady mające rządzić wzajemnymi stosunkami. Szczyt w Feira w czerwcu 2000 roku przyniósł potwierdzenie,  że wszystkie państwa Procesu Stabilizacji i Stowarzyszenia są potencjalnie państwami członkowskimi Unii Europejskiej. 9 kwietnia 2001 roku podpisany został z Macedonią Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu, a 1 lipca weszło w życie Porozumienie Tymczasowe. Podczas szczytu w Salonikach w czerwcu 2003 roku potwierdzono, że Proces Stabilizacji i Stowarzyszenia

22 marca 2004 roku Stroba macedońska przedłożyła wniosek o akcesję do Unii Europejskiej. 1 kwietnia weszło w życie Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu  17 maja Rada zwróciła się do Komisji o wyrażenie opinii w sprawie wniosku akcesyjnego. 14 września doszło do pierwszego posiedzenia Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia między Unią Europejską i Macedonią.

14 lutego 2005 roku strona macedońska przedłożyła Komisji Europejskiej odpowiedzi na kwestionariusz. 9 listopada Komisja wydała opinię (avis) dotyczącą macedońskiego wniosku akcesyjnego2. 16 grudnia Rada Europejska zdecydowała o przyznaniu Macedonii statusu państwa kandydującego3. 30 stycznia 2006 roku przyjęte zostało Partnerstwo Europejskie.

12 listopada 2007 roku Parlament Europejski przyjął Raport dotyczący postępów byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii. Wynikało z niego, że poprawiła się sytuacjamniejszości etnicznych. Coraz silniej podkreślany był wieloetniczny charakter państwa, przyjęto ustawodawstwo korzystne dla mniejszości, rosły kwoty przeznaczane na wspieranie kultury grup etnicznych oraz liczba przedstawicieli mniejszości zatrudnianych w administracji państwowej. W dziedzinie gospodarki wskazywano m.in. na utrzymanie stabilności makroekonomicznej, wzmocnienie polityki fiskalnej, polepszenie polityki podatkowej. Znacznie poprawiły się warunki dla przedsiębiorstw. Zmniejszono m. in. bariery dla osób, które chcą rozpocząć własną działalność gospodarczą.

1 stycznia 2008 roku weszły w życie porozumienie o ułatwieniach wizowych i porozumienie o readmisji. 18 lutego  Rada przyjęła Partnerstwo dla Członkostwa. W marcu Komisja Europejska przyjęła komunikat, w którym wskazała państwom Bałkanów Zachodnich cele, które miały one osiągnąć przed rozpoczęciem kolejnego etapu starań o akcesję, a w maju przedstawiła „mapę drogową” w zakresie ułatwień wizowych. 23 czerwca 2008 roku, w efekcie szczytu Rady Europejskiej, jako warunek wstępny akcesji Macedonii do Unii Europejskiej przyjęto uregulowanie sporu o nazwę4. 14 października 2009 roku Komisja Europejska zarekomendowała rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych.

W raporcie Komisji z października 2009 r. stwierdzono, iż była Jugosłowiańska Republika Macedonii poczyniła wyraźne postępy i w znacznym stopniu zrealizowała najważniejsze priorytety określone w Partnerstwie dla członkostwa. Zdaniem Komisji, państwo to w wystarczającym stopniu spełnia kryteria polityczne ustalone przez Radę Europejską na szczycie w Kopenhadze w 1993 r. oraz warunki procesu stabilizacji i stowarzyszenia, w związku z czym podjęła ona decyzję o wydaniu zalecenia w sprawie otwarcia negocjacji akcesyjnych5.

W grudniu 2009 roku w deklaracji szefów dyplomacji państw członkowskich UE napisano, że sprawa ta zostanie ponownie poruszona podczas hiszpańskiego przewodnictwa w UE, które rozpocznie się 1 stycznia6.

Strona macedońska miała nadzieję, że po tym jak Komisja Europejska zgodziła się na ten krok,  szefowie państw i rządów UE określą datę rozpoczęcia negocjacji podczas szczytu w tym tygodniu. Integracji Macedonii z Unią Europejską sprzeciwiają się, ze względu na nazwę tego państwa, władze greckie. Macedonia to bowiem nazwa jednej z greckich prowincji leżącej na granicy z byłą Jugosławią i strona grecka uważa używanie tej samej nazwy za atak na suwerenność Grecji7.

„Rada stwierdza, że Komisja zaleca podjęcie negocjacji akcesyjnych z byłą Jugosłowiańska Republiką Macedonia, i powróci do tej sprawy podczas kolejnego przewodnictwa”, wyjaśnili ministrowie w oświadczeniu8.

Anonimowy unijny dyplomata stwierdził, że władze greckie nie zamierzają znieść blokady negocjacji z Macedonią przed greckimi wyborami w marcu 2010. Francuski minister ds. europejskich Pierre Lellouche powiedział w poniedziałek, że ministrowie nie byli jednomyślni w tej sprawie. Jedni popierali sprzeciw Grecji w kwestii wyznaczania terminu podjęcia negocjacji a inni chcieli rozpocząć rozmowy możliwie najwcześniej9.

P. Lellouche stwierdził, że Francja, która chciałaby, by kolejne rozszerzenia unii odbyły się po spodziewanym terminie wejścia do UE Chorwacji i Islandii w roku 2012, na znak solidarności popiera Grecję, nawet wbrew interesom UE, która chciałaby możliwie szybko rozpocząć negocjacje10.

W oświadczeniu ministrowie z zadowoleniem przyjęli postęp poczyniony w procesie reform w Macedonii, a zwłaszcza w walce z korupcją. Ministrowie wezwali Macedonię do zagwarantowania niezależności wymiaru sprawiedliwości. Macedonia w ostatnich miesiącach zintensyfikowała kontakty z UE a Unia 19  grudnia zniosła obowiązek wizowy dla obywateli tego państwa11.

20 stycznia 2010 roku premier sprawującej prezydencję Hiszpanii, José Luis Rodríguez Zapatero wyraził nadzieję na ostateczne uregulowanie sporu macedońsko-greckiego, co miałoby przyczynić się do postępu na drodze Macedonii do członkostwa
w Unii, a także wiarę, że rząd grecki będzie w pełni współpracował w tej kwestii. Za godną uwagi uznał także grecką inicjatywę integracji Bałkanów Zachodnich z Unią Europejską do 2014 roku12.

Przypisy:

1 FYROM na drodze do UE, http://www.euractiv.com.
2 Communication from the Commission - Commission Opinion on the application from the former Yugoslav Republic of Macedonia for membership of the European Union, COM/2005/0562 final.
3 Presidency Conlusions, Brussels European Council 15/16 December 2005, 15914/1/05 REV 1.

4 Szerzej: Macedonia 'Name' Solution Before EU Talks, http://www.balkaninsight.com; Macedonia PM in Greek outburst after EU summit, http://www.euractiv.com.
5 Krytyka i pochwały w raporcie na temat unijnych kandydatów, http://www.euractiv.pl .
6 Decyzja o podjęciu negocjacji akcesyjnych z Macedonią przesunięta na 2010 r., http://www.euractiv.pl.

7 Ibidem.
8 Ibidem.
9 Ibidem.
10 Ibidem.
11 Ibidem.
12 Spain Hopes For Quick Macedonia “Name” Solution, http://www.balkaninsight.com.