Vaira Vike-Freiberga
Vaira Vike-Freiberga - od 17 czerwca 1999 roku prezydent Łotwy.
Vaira Vike-Freiberga urodziła się 1 grudnia 1937 roku w Rydze na Łotwie. Jest pierwszą kobietą na stanowisku prezydenta Łotwy.
Jej rodzice opuścili Łotwę jako uchodźcy po drugiej wojnie światowej. Wyjechali w 1945 roku po wkroczeniu Armii Czerwonej i mieszkali kolejno w Niemczech, Maroku i Kanadzie. Późniejsza prezydent studiowała na Uniwersytecie w Toronto i na McGill University. W 1965 roku uzyskała stopień doktora psychologii. Następnie w latach 1965-1998 pracowała jako profesor na Uniwersytecie w Montrealu. Podczas tego okresu była ponadto zastępcą przewodniczącego Kanadyjskiej Rady Naukowej oraz prezesem kilku organizacji działających na płaszczyźnie nauk społecznych (m.in. Kanadyjskiego Towarzystwa Psychologicznego, Federacji Nauk Społecznych Kanady oraz Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Studiów nad Krajami Bałtyckimi).
Była również aktywnym członkiem łotewskiej społeczności w Kanadzie. Pokaźna cześć jej dorobku naukowego jest poświęcona łotewskiej literaturze ludowej.
W 1998 roku Vaira Vike-Freiberga powróciła na Łotwę, by z nominacji premiera przewodniczyć Instytutowi Łotewskiemu – organizacji, której celem jest promocja Łotwy za granicą. Rok później, 17 czerwca 1999 roku, została wybrana przez parlament łotewski na prezydenta. Pierwotnie nie zamierzała ona zgłaszać swojej kandydatury, lecz kiedy parlament (Saeima) nie zdołał wybrać głowy państwa w pierwszej turze, pojawiła się propozycja wystawienia Vike-Freibergi jako kompromisowego kandydata. Tę decyzje motywowano m.in. tym, iż cieszyła się ona wielkim szacunkiem ze strony Łotyszy a także faktem, że nie była powiązana z żadną opcją polityczną w parlamencie. Natomiast na niekorzyść Vike-Freibergi przemawiał fakt, ze mieszkała na Łotwie przez zaledwie 8 lat. Pozytywy związane z jej kandydaturą ostatecznie przeważyły. 20 czerwca 2003 roku parlament przedłużył jej urzędowanie na kolejną czteroletnią kadencję.
W okresie swojej prezydentury Vike-Freiberga nieprzerwanie cieszy się dużą popularnością wśród rodaków. Słupki rankingowe wahają się miedzy 70 a 85 proc. poparcia dla jej działalności. Vaira Vike-Freiberga jest szczególnie aktywna na polu polityki zagranicznej. Prezydent Łotwy dała się poznać zwłaszcza jako gorąca orędowniczka wstąpienia Łotwy do NATO (2004 rok) i akcesji do Unii Europejskiej (także 2004 rok). Wspiera również zdecydowanie politykę Stanów Zjednoczonych w Iraku. Korzystając z różnych okazji, stara się też wymóc na Rosji wyraźne deklaracje związane z przyznaniem się i uznaniem faktu radzieckiej okupacji republik bałtyckich.
Jedną z takich okazji było wystąpienie prezydent Łotwy 7 czerwca 2006 roku na forum Kongresu USA, w którym podziękowała ona Stanom Zjednoczonym za wspieranie przez nie „nowych demokracji” w republikach bałtyckich i Europie Wschodniej. Vike-Freiberga starała się tym samym również podkreślić swoją linię polityczną, m.in. poprzez wskazanie na fakt, że nie może być mowy o pojednaniu i normalizacji stosunków łotewsko-rosyjskich, dopóki zbrodnie komunizmu nie zostaną przez Rosję w pełni uznane i potępione.
Na Vike-Freibergę spadają czasem głosy krytyki za jej relatywnie małe zaangażowanie w politykę krajową. Jednakże ograniczone przez konstytucję kompetencje prezydenta Łotwy sprawiają, ze oskarżenia te są raczej bezpodstawne.
Prezydent Łotwy jest również wymieniana w gronie potencjalnych kandydatów do objęcia stanowiska Sekretarza Generalnego ONZ. Jej szanse są stosunkowo małe ze względu na niechętne stanowisko Rosji – stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ, która nie poprze raczej żadnego z kandydatów pochodzących z Europy Wschodniej. Niewiele łotewskiej prezydent może więc pomóc to, że cieszy się ona przychylnością ze strony Stanów Zjednoczonych z prezydentem G. W. Bushem i sekretarz stanu Condoleezzą Rice na czele.
W 1999 roku Vike-Freiberga została wybrana na członka Łotewskiej Akademii Nauk. Zasiada również w Radzie Kobiet – Liderów Światowych. W 2003 roku została odznaczona polskim Orderem Orła Białego.
Jej mężem od 1960 roku jest Imants Freibergs, profesor informatyki na Uniwersytecie Quebecu w Montrealu (UQAM), który prezesuje Łotewskiemu Związkowi Informatyki i Technologii Komunikacji (LIKTA). Mają dwoje dorosłych dzieci: syna Karlisa (mieszka na Łotwie od 1989 roku) i córkę Indrę (pracuje w Łotewskiej Agencji Rozwoju).
Na podstawie www.ludzie.wprost.pl, www.old.euro.pap.pl, http://encyklopedia.interia.pl
http://www.president.lv, www.en.wikipedia.com, www.wikipedia.pl.
Zdjęcie [na] : http://www.riika.net
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
