Przemysł gazowy na świecie
Całkowite potwierdzone zasoby gazu naturalnego ziemnego* szacuje się obecnie na 185 bilionów metrów sześciennych. Przy dzisiejszej cenie ok. 200 dolarów za tysiąc metrów sześciennych wartość zalegającego w ziemi błękitnego paliwa to w przybliżeniu 37 bilionów dolarów. To trzykrotnie więcej niż PKB Stanów Zjednoczonych w 2008 roku.
Gdzie znajduje się to bogactwo? Kto kontroluje rynki wydobycia gazu ziemnego?
Największe złoża gazu ziemnego
Całkowite potwierdzone zasoby gazu naturalnego ziemnego* szacuje się obecnie na 185 bilionów metrów sześciennych. Największe złoża, 41 procent światowych zasobów, skoncentrowane są w rejonie Bliskiego Wschodu. 34 procent zasobów gazu znajduje się w Europie i Euroazji, z czego aż 23,4 procent na terenie Rosji. Pozostałe rejony świata dysponują niewielkimi złożami gazu, łącznie 25 procentami, w tym 8,3 procent w rejonie Azji i Pacyfiku, 7,9 procent w Afryce, 4,8 procent w Ameryce Północnej, a 4,0 procent w Ameryce Południowej.
Zasoby gazu ziemnego są wysoce skoncentrowane. Jeszcze większa koncentracja pokładów gazu ziemnego występuje w alokacji zasobów na mapie politycznej. Ponad połowa światowych zasobów surowca (53 procent) leży na obszarze trzech państw – Rosji, Iranu i Kataru. Szacunkowe zasoby potwierdzone w bilionach metrów sześciennych oraz udział w całkowitych złożach światowych prezentuje poniższa tabela (kliknij na państwo by dowiedzieć się więcej o jego przemyśle gazowym):
Państwo Biliony metrów sześciennych Procent światowych rezerw
Rosja 43,3 23,4%
Iran 29,6 16,0%
Katar 25,4 13,8%
Turkmenistan 7,5 4,3%
Arabia Saudyjska 7,6 4,1%
USA 6,7 3,6%
Źródło: BP Statistical Review 2009
Całkowite rozpoznane zasoby gazu ziemnego systematycznie rosną. Jeszcze na początku lat osiemdziesiątych szacowano je na 81 bilionów metrów sześciennych, czyli dwa razy mniej niż obecnie. Największy w ostatnim ćwierćwieczu skok w ilości rozpoznanych zasobów gazu zimnego nastąpił w 1989 roku w ZSRR, gdy do szacunków dodano ponad osiem bilionów metrów sześciennych, czyli ponad 12 procent światowych zasobów. W pozostałym okresie światowe rozpoznane zasoby gazu wzrastają z wahaniami w średnim tempie ok. 2,9 procent na rok.
*Zasoby potwierdzone – zasoby gazu, dla których, na podstawie dostępnych informacji, istnieje rzeczywista pewność, że są technicznie i ekonomicznie opłacalne do wydobycia.
Najwięksi producenci gazu naturalnego (2008)
Państwo Miliardy metrów sześc. Procent światowego wydobycia
Rosja 601,7 19,6%
USA 582,2 19,3%
Kanada 175,2 5,7%
Iran 116,3 3,6%
Norwegia 99,2 3,2%
Algieria 86,5 2,8%
Arabia Saudyjska 78,1 2,5%
Katar 76,6 2,5%
Źródło: BP Statistical Review 2009
Produkcja naturalnego gazu zdominowana jest przez klika państw, w tym Rosję, która zaopatruje głównie odbiorców europejskich oraz USA, które konsumują gaz na własne potrzeby. Jednak ze względu na fakt, iż przy obecnym poziomie wydobycia gazu w USA jego rezerwy wyczerpią się za 11 lat, przyszłość wydobycia gazu leży w Rosji (ponad 70 lat wydobycia przy obecnych warunkach) oraz, przede wszystkim, w Iranie i Katarze, które dysponują bardzo dużymi rezerwami i jednocześnie dynamicznie podnoszą zdolności produkcyjne (w ciągu ostatnich 20 lat wydobycie w Iranie wzrosło o 130 procent, a w Katarze o prawie 400 procent.) Jednocześnie Katar rozwinął flotę tankowców do transportu LNG (ciekłego gazu naturalnego), uniezależniając się od przesyłu gazu tradycyjnymi gazociągami oraz uzyskując możliwości eksportu gazu do odbiorców praktycznie na całym świecie.
Największe przedsiębiorstwa przemysłu gazowego
Przemysł gazowy ma za sobą długą historię przekształceń własnościowych. Obecnie największymi światowymi przedsiębiorstwami zajmującymi się wydobyciem, przetwórstwem i transportem gazu są przedsiębiorstwa państwowe z Rosji i Bliskiego Wschodu.
1. Gazprom (Rosja)
2. National Iranian Oil Company (NIOC) (Iran)
3. Qatar Petroleum (Katar)
4. Saudi Aramco (Arabia Saudyjska)
Ponadto do największych graczy na rynku gazu należą globalne koncerny energetyczne prowadzące własną eksploracje złóż oraz produkcję i dystrybucję, takie jak Exxon Mobil, BP, czy Royal Dutch Shell.
Ceny gazu
Rynek gazu naturalnego w odróżnieniu od np. ropy naftowej jest mocno zróżnicowany geograficznie. Należałoby raczej mówić o kilku regionalnych rynkach i w związku z tym o różnych cenach na nich kształtowanych.
Cena gazu w USA kształtuje się obecnie na około 200 dolarów za tysiąc metrów sześciennych. Przy czym przez długi okres od lat trzydziestych do połowy lat siedemdziesiątych cena oscylowała wokół 50 dolarów za 1 tysiąc metrów sześciennych. Po raz pierwszy zbliżyła się do 200 dolarów w połowie lat osiemdziesiątych, by spaść na całe lata dziewięćdziesiąte do około 100 dolarów.
Ceny gazu w Europie są generalnie wyższe od cen w Ameryce Północnej. Wyjątek stanowi Rosja, gdzie podaż gazu jest co prawda w rękach monopolisty, ale na wewnętrznym rynku gaz jest sprzedawany po zaniżonych cenach. Ten sam gaz sprzedawany w państwach Unii Europejskiej w 2008 r. kosztował już ok. 500 euro za tysiąc metrów sześciennych. Z kolei w 2004 roku średnia cena gazu dostarczanego gazociągami wynosiła 156 dolarów za tysiąc metrów sześciennych.
Czytaj więcej o rynku gazu w:
Najważniejsze wydarzenia 2012 roku na świecie
