Tajwan po 1949 roku

• chen shui-bian
• chiny
• kuomintang
• stosunki międzynarodowe
• tajwan
• _azjanews
• _chiny
• _dwschod

Wraz z wybuchem Wojny Koreańskiej w 1950 roku, amerykański prezydent Harry S. Truman wydał Siódmej Flocie rozkaz ochrony Tajwanu przed atakiem chińskich komunistów. Od tego czasu Stany Zjednoczone rozpoczęły dostarczanie Tajwanowi znacznej, zarówno gospodarczej, jak i militarnej pomocy. Wojskowe wsparcie Tajwanu przez amerykanów było kontynuowane w latach 60-tych i 70-tych i uchroniło Tajwan przed chińską aneksją.

Gospodarka: Amerykańska pomoc ekonomiczna była jednym z czynników, które ustabilizowały sytuację wewnętrzną wyspy, (jej infrastruktura i gospodarka znacznie ucierpiały podczas alianckich bombardowań w czasie II wojny światowej), i położyły fundamenty pod przyszły ekonomiczny skok. Dla USA był to element zimnowojennych planów utrzymania strategicznego sojuszu w Azji, przeciwko ekspansji bloku komunistycznego. Wielu amerykańskich doradców przybyłych do Taipei i Tajwańczyków wysłanych na studia zagranicę miało pomóc w odbudowie zrujnowanej gospodarki. Drugim czynnikiem, który wpłynął na rozwój Tajwanu, była przeprowadzona w 1953 roku reforma rolna. Zakończona sukcesem sprawiła, iż do 1959 roku 90% eksportu stanowiła żywność. W latach 50-tych i 60-tych wprowadzono w życie także dwa inne plany, które przyczyniły się do sukcesu gospodarczego w latach 70-tych. Pierwszym z nich była polityka „zastępowania importu” mająca na celu uczynienie z Tajwanu samowystarczalnego producenta niedrogich dóbr konsumpcyjnych. Jednak pod koniec lat 50-tych ze względu na brak rozwoju wprowadzono politykę „promocji eksportu”. Wzorując się na modelu japońskim i wykorzystując amerykańskie podpowiedzi, uboga w surowce wyspa rozpoczęła ekspansję przemysłu lekkiego, utworzyła specjalne strefy zachęcające zamorskich inwestorów i wkrótce stała się cenionym na świecie eksporterem. Pomiędzy rokiem 1962 a 1985 tajwańska gospodarka zanotowała najszybszy w historii wzrost, a jej struktura zmieniła się z zależnej od eksportu artykułów rolniczych i żywności w latach 50-tych, przez eksport towarów przemysłu lekkiego w latach 60 i 70-tych, do eksportu technologii i produktów chemicznych w latach 80 i 90-tych. Do roku 1995 produkty technologiczne stanowiły 46.7% eksportu, a do roku 2001 – już 54.4%. W roku 2001 po ponad 12 latach negocjacji, Tajwan został przyjęty do WTO, co umożliwiło sektorowi przemysłowemu i usługowemu na pełne uczestnictwo w światowej gospodarce na bardziej korzystnych warunkach, a zarazem wystawiła na działanie międzynarodowej konkurencji.

Edukacja: Osiągnięcia ekonomiczne nie byłyby możliwe bez położenia nacisku na wykształcenie społeczeństwa. Od roku 1949 rząd rozpoczął reformę edukacyjną, w wyniku której liczba studentów w ciągu 50 lat wzrosła stukrotnie, tysiące studentów kształciło się w USA, Japonii, Kanadzie, Australii i krajach europejskich, zaś poziom analfabetyzmu spadł z 34.6% populacji do 5.34%.

Polityka wewnętrzna i zagraniczna: Po śmierci Czang Kai-szeka w 1975 roku przez trzy lata stanowisko prezydenta Tajwanu piastował Yan Jia-gan, później zaś na to stanowisko wybrany został syn Czang Kai-szeka, Czang Czing-kuo. Pod jego rządami rozpoczęła się, od zniesienia stanu wojennego w 1987 roku, pełna demokratyzacja wyspy. Rok wcześniej została oficjalnie utworzona Demokratyczna Partia Postępu, co było oznaką początku wielopartyjnej demokracji na Tajwanie. Następca Czang Czing-kuo Lee Teng-hui kontynuował proces reform. Zniesiono wszelkie ograniczenia mediów, nastąpił rozwój ruchów opozycyjnych. Także podczas rządów Lee Teng-hui odbyły się (po raz pierwszy od 1947 roku) wybory do Zgromadzenia Narodowego (1991) i Ustawodawczego Yuanu (1992), a w 1996 roku przeprowadzono pierwsze bezpośrednie wybory głowy państwa. Podczas kolejnych wyborów, w których zwyciężył Czen Szui-bian, doszło do pokojowego przejęcia władzy przez DPP, a tym samym zakończyły się pięćdziesięcioletnie rządy Kuomintangu (KMT). Wraz z początkiem procesu demokratyzacji pojawiły się próby zwiększenia udziału Tajwanu w życiu społeczności międzynarodowej, bowiem w latach 70-tych większość krajów (USA w 1979) cofnęłą dyplomatyczne uznanie Republiki Chińskiej na Tajwanie. Prowadzona przez rząd polityka zakładała rozszerzenie i umocnienie formalnych więzi dyplomatycznych, nową kampanię powrotu do organizacji międzynarodowych (w 1971 r. po przyjęciu Chińskiej Republiki Ludowej do Rady Bezpieczeństwa ONZ Tajwan wystąpił z organizacji) i położenie nacisku na relacje ze Stanami Zjednoczonymi, Japonią (stosunki z „krajem kwitnącej wiśni” Tajwan zerwał w 1972, kiedy to władze w Tokio nawiązały relacje z Pekinem)i Europą. W latach 90-tych nastąpił pewien postęp, lecz nadrzędny cel jakim jest członkostwo w ONZ nadal pozostaje niezrealizowany. Jako że Tajwan rozwijał się gospodarczo, stając się jednym z „Azjatyckich Tygrysów”, otwierał się na świat, przestały istnieć przesłanki dla funkcjonowania prawa stanu wojennego. Dlatego też po zniesieniu tego prawa, w listopadzie 1987 roku rząd Chińskiej Republiki na Tajwanie zezwolił swoim obywatelom na odwiedzenie krewnych w ChRL, co zapoczątkowało zacieśnienie relacji między obydwoma państwami. Wraz ze wzrostem liczby turystów przekraczających Cieśninę Tajwańską, powstaniem Fundacji Wymiany przez Cieśninę i innych stowarzyszeń zwiększyły się inwestycje Tajwańczyków dokonywane za pośrednictwem firm nietajwańskich na lądzie bogatym w surowce i tanią siłę roboczą. Przynoszą one ogromne zyski, jednakże uzależniają ekonomicznie wyspę od chińskiej gospodarki. Tajwan stał się trzecim inwestorem w Chinach, a suma inwestycji w „państwie środka” wzrosła w 1999 roku do 23.9mld USD.

Choć prezydent Tajwanu rezygnuje na razie z ogłoszenia niepodległości, której hasło nadal widnieje w programie jego partii, na wyspie ciągle trwają debaty na temat tożsamości i połączenia z Chinami lub ogłoszenia niepodległości

[Źródła: http://www.cia.gov/cia/publications/factbook; http://www.taiwan.com.au;]