Nikki Haley i jej wizja Stanów Zjednoczonych

• partia republikańska
• prawybory w usa
• stany zjednoczone
• usa
• nikki haley

Nikki Haley po wycofaniu się pozostałych kandydatów, jest ostatnim politykiem mogącym powstrzymać Donalda Trumpa przed zwycięstwem w prawyborach Partii Republikańskiej. Warto przyjrzeć się najważniejszym poglądom byłej ambasador Stanów Zjednoczonych przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, zwłaszcza, że w niektórych kwestiach jej postawa nie jest jednoznaczna.

Sytuacja Haley nie jest zarazem łatwa, biorąc pod uwagę wyniki prawyborów w Iowa i New Hampshire. Trump wyraźnie zwyciężył w obu stanach, dlatego były prezydent w wiadomościach rozesłanych swoim darczyńcom twierdził wręcz, że kampania już się skończyła. Ma za tym przemawiać fakt, że New Hampshire jest stanem, w którym Haley miała największe szanse na dobry wynik, ponieważ jest on uważany za zdominowany przez bardziej umiarkowanych wyborców amerykańskiej prawicy. Kontrkandydatka Trumpa na razie nie zamierza się więc poddawać, chociaż nawet zdaniem liberalnych mediów jej konkurent praktycznie przejął już kontrolę nad Partią Republikańską[1].

Klasa średnia czy „korporacyjna Ameryka”?                                            

Najbardziej prawicowa część Republikanów regularnie oskarża Haley o bycie „kandydatką korporacyjnej Ameryki”. Gubernator Florydy Ron DeSantis, wycofując się z prawyborów i przekazując poparcie Trumpowi, również zaprezentował podobną retorykę. Stwierdził bowiem, że należy uniemożliwić powrót „starej republikańskiej gwardii”, która według DeSantisa poprzez kandydaturę Haley chce, aby Amerykanie „kłaniali się wielkim korporacjom”[2]. Podczas jednego z niedawnych kampanijnych wieców Trumpa na wielkiej planszy za sceną wyświetlano zaś hasło „Nikki Haley jest kochana przez Demokratów, Wall Street i globalistów”[3].

Co ciekawe, podobne opinie na jej temat rozgłasza Partia Demokratyczna. Według niej istnieją dowody na bliskie powiązania byłej gubernator Karoliny Południowej z lobbystami i przedstawicielami wielkiego biznesu, a nawet na otrzymywanie przez nią pieniędzy z zagranicy[4]. Według agencji Bloomberg, w drugim półroczu 2023 roku Haley miała także zebrać na swoją kampanię blisko 50 mln dolarów od spółek notowanych na Wall Street i dyrektorów dużych koncernów, chcących zapobiec zwycięstwu Trumpa w republikańskich prawyborach[5]. W tym celu pod koniec stycznia w Nowym Jorku odbędzie się specjalna zbiórka pieniędzy, którą organizują znani finansiści[6]. W listopadzie ubiegłego roku Haley jako pierwszy kandydat w historii prawyborów uzyskała zaś oficjalne poparcie od organizacji „Americans for Prosperity”, czyli grupy politycznej finansowanej przez jednego z najbogatszych ludzi na świecie, Charlesa Kocha[7].

Sama Haley twierdzi, że jej program ekonomiczny jest skierowany przede wszystkim do klasy średniej, z myślą o niej proponując obniżanie podatków. Stoi w całkowitej opozycji do pomysłów prezydenta Joe Bidena, które mają uzależniać najgorzej zarabiając od pomocy socjalnej, a zarazem pozwalać najbogatszym na dalsze bogacenie się. Poza wspomnianymi niskimi podatkami dla klasy średniej, alternatywą dla „bideonomiki” mają być też ulgi podatkowe dla małych przedsiębiorstw[8].

W trakcie swojej kampanii Haley przypominała o swoim wykształceniu z zakresu rachunkowości, dlatego podkreślała, że Biały Dom obecnie najbardziej potrzebuje księgowego[9]. Według niej w ostatnich latach rząd ponad miarę zwiększył wydatki federalne, za co oprócz Bidena odpowiada również Trump. Była ambasador USA przy ONZ zarzuca swoim republikańskim kongresmenom, że poparli oni zarówno pakiety stymulacyjne podczas pandemii koronawirusa, jak i inne rozwiązania prowadzące do dalszego zwiększania się długu publicznego[10]. Oprócz obcięcia wydatków Haley proponuje też przegląd działalności agencji federalnych, w których ma panować nadmierna biurokracja i tym samym marnotrawienie publicznych pieniędzy[11]. Aktualny deficyt budżetowego wpływa na jej poglądy w innych kwestiach, bo właśnie z powodu jego wysokiego poziomu opowiada się ona za podwyższenia wieku emerytalnego, który powinien być powiązany jednocześnie z rosnącą średnią długością życia[12].

Co z samymi wielkimi korporacjami, które mają jej sprzyjać? Haley wyklucza, aby miały one wpływ na jej politykę. Zarzuty Trumpa i DeSantisa uznaje za przejaw zazdrości, bo nie mogą oni liczyć na wsparcie ze strony dużego biznesu. Przypomniała też, że zrezygnowała z zasiadania w zarządzie Boeinga, sprzeciwiając się dążeniom koncernu lotniczego do otrzymania pomocy ze środków publicznych w czasie pandemii COVID-19[13]. „The Wall Street Journal przypomniał jednak, iż jako gubernator Karoliny Południowej w 2009 roku przyznała Boeingowi 900 mln dolarów, a zaczęła krytykować rządową pomoc dla koncernów, gdy zdecydowała się kandydować w wyborach[14].

Tylko wybrani imigranci

Jednym z głównych tematów kampanii przed republikańskimi prawyborami była kwestia imigracji, która zapewne będzie także dominowała w trakcie wyścigu o urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych. Wszystko za sprawą nasilającego się kryzysu na amerykańsko-meksykańskiej granicy. Partia Republikańska uzależniła zresztą poparcie kolejnego pakietu pomocy wojskowej dla Ukrainy właśnie od skierowania dodatkowych środków na walkę z naporem imigrantów[15].

W sprawie kryzysu ma amerykańsko-meksykańskiej granicy Haley nie różni się od innych polityków prawicy. W trakcie kampanii wprost nawoływała do uniemożliwiania nielegalnym imigrantom przedostawania się na terytorium Stanów Zjednoczonych[16]. Jej zdaniem na południowej granicy USA konieczne jest zaangażowanie nie tylko straży granicznej, ale też wojska. Tylko w ten sposób można bowiem poradzić sobie z działalnością karteli narkotykowych, które poprzez przemyt substancji psychoaktywnych doprowadziły do kryzysu fentanylowego. Zdaniem byłej ambasador Ameryki przy ONZ meksykańskie gangi powinny być traktowane na równi z terrorystami[17].

Poglądy Haley na kryzys imigracyjny są jednoznaczne, natomiast nieco trudniej jest jej się określić w sprawie samej polityki migracyjnej USA. Z jednej strony krytykuje ona otwarcie granic i zapowiada deportację cudzoziemców przebywających nielegalnie, ale z drugiej nie wklucza łagodniejszego traktowania osób od wielu lat mieszkających i pracujących w Stanach[18]. Jej zdaniem republikańska debata na temat polityki imigracyjnej sprawdza się do liczb w postaci proponowanych limitów osiedlania się obcokrajowców, a powinna ona dotyczyć ich wkładu w amerykańską gospodarkę i zapotrzebowania określonych branż na zagranicznych pracowników[19].

Zarazem jest zwolenniczką ograniczenia polityki przyznawania obywatelstw dzieciom nielegalnych imigrantów z racji ich urodzenia na terytorium Stanów Zjednoczonych[20]. Warto przypomnieć, że Haley sama jest potomkinią obcokrajowców, bo jej rodzice urodzili się w Indiach i przyjechali do Stanów Zjednoczonych po wcześniejszym pobycie w Kanadzie. Z tego powodu Trump chętnie rozpowszechnia teorię spiskową, według której jego przeciwniczka nie może sprawować urzędu prezydenta, ponieważ co prawda urodziła się w Karolinie Południowej, ale w momencie narodzin nie była amerykańską obywatelką[21].

Blisko „jastrzębi”

Stany Zjednoczone mierzą się obecnie z szeregiem wyzwań na arenie międzynarodowej. Jeszcze przed wojną w Strefie Gazy głównym tematem kampanii Haley była Chińska Republika Ludowa. Uważa ją więc za „egzystencjalne zagrożenie” dla Ameryki, gdyż Państwo Środka zmierza do stania się największą globalną potęgą gospodarczą i przygotowuje się do rozpoczęcia wojny. USA muszą być tym samym silne, aby „wyrzucić na śmietnik historii” komunistyczne ChRL[22]. Kandydatka w republikańskich prawyborach zapowiedziała walkę o interesy amerykańskich firm, gdy będą one szantażowane przez Chińczyków[23].

Pełniąc funkcję ambasador USA przy ONZ, Haley dała się poznać także jako krytyczka polityki Rosji. Zarzucała na przykład chińsko-rosyjskiemu tandemowi lekceważenie sankcji nałożonych przez społeczność międzynarodową na Korę Północną[24]. W jej opinii wspieranie Ukrainy w walce z Rosją leży w interesie narodowym Stanów Zjednoczonych, a sam konflikt jest „wojną o wolność” przeciwko tyranii prezydenta Rosji Władimira Putina. Porażka Ukrainy wiązałaby się jej zdaniem z „zapoczątkowaniem śmiertelnego konfliktu globalnego”. Tym samym Haley zajmuje w sprawie Rosji jednoznaczne stanowisko, zdecydowanie różniąc się w tej sprawie od Trumpa[25].

Ogółem można stwierdzić, że była gubernator Karoliny Południowej w polityce zagranicznej opowiada się po stronie „jastrzębi”. Swoimi wypowiedziami dała bowiem wyraźnie do zrozumienia, iż Stany Zjednoczone powinny angażować się w konflikty na całym globie, dlatego jednoznacznie opowiada się za wspieraniem Ukrainy, Izraela i Tajwanu przeciwko Rosji, Iranowi oraz Chinom[26]. Krytykuje też wypowiedzi Trumpa, który niejednokrotnie chwalił Xi Jinpinga czy Kim Dzong Una, chociaż należą oni do największych wrogów Ameryki[27].

Konsensus w uciekaniu od tematu

Kampania przed wyborami prezydenckimi, nawet mimo wspomnianego szeregu wyzwań, nie będzie raczej zdominowana przez tematy związane z polityką zagraniczną. Wyborcy będą skupiać się na polityce wewnętrznej, do której Haley stara się podchodzić w sposób dużo bardziej koncyliacyjny od Trumpa. W jej wypowiedziach pojawiają się więc stwierdzenia o konieczności zawarcia „narodowego konsensusu” w kilku polaryzujących kwestiach.  

W ubiegłym roku za sprawą Sądu Najwyższego i uchylenia wyroku w sprawie Roe przeciwko Wade, w USA na nowo rozgorzała debata dotycząca aborcji. Haley w kampanii stara się nie poruszać tego tematu, ale z dotychczasowych deklaracji wynika, że chciałaby pozostawić poszczególnym stanom prawo do decydowania o ustawodawstwie aborcyjnym. Właśnie takie rozwiązanie uznaje bowiem za kompromisowe. Zarazem jest ona zadeklarowanym sojusznikiem ruchów pro-life i nie wyklucza podpisania federalnego prawa antyaborcyjnego, gdyby w Senacie uzyskałoby ono poparcie 60 senatorów, co jej zdaniem jest niewykonalne[28].

Polityka klimatyczna jest kolejnym ważnym tematem, który mocno dzieli Amerykanów. Była ambasador USA przy ONZ jeszcze kilka lat temu podkreślała swoją rolę w wycofaniu się Trumpa z zawartego za kadencji Baracka Obamy paryskiego porozumienia klimatycznego, natomiast niedawno została uznana za najbardziej przyjaznego środowisku kandydata w republikańskich prawyborach[29]. Haley jednocześnie uważa amerykańską ustawę o redukcji gazów cieplarnianych za „komunistyczny manifest” i opowiada się za redukcją emisji dwutlenku węgla[30]. W porównaniu do swoich kontrkandydatów nie zapowiadała, że zezwoli przemysłowi wydobywczemu na zwiększenie eksploatacji złóż i nie neguje samych zmian klimatycznych, co zdaniem komentatorów może świadczyć o jej bardziej kompromisowym usposobieniu[31].

Od pozostałych kandydatów w prawyborach Haley różniła się zwłaszcza w kwestii ubezpieczenia zdrowotnego. Jej zdaniem politycy odżegnujący się od reformy zabezpieczeń społecznych „nie mówią poważnie”, dlatego należy ograniczyć wydatki na programy pokroju Medicaid. Dzięki czemu cieszy się zresztą poparciem choćby ze strony wspomnianej sieci założonej przez braci Koch[32]. Z drugiej strony była ona krytykowana przez część prawicowych polityków, którzy wypominali jej, że pod jej rządami Karolina Południowa zwiększyła wydatki na stanowe ubezpieczenia zdrowotne i de facto stan zaakceptował politykę Obamy[33].

Maurycy Mietelski

fot. Gage Skidmore / Wikimedia Commons

 

[1] E. Bradner, G. Krieg, Trump wins New Hampshire Republican primary, 24.01.2024, https://edition.cnn.com/2024/01/23/politics/trump-new-hampshire-primary/index.html

[2] A. Hagstrom, DeSantis takes parting shot, says Haley represents 'warmed-over corporatism', 22.01.2024, https://www.foxnews.com/politics/desantis-takes-parting-shot-says-haley-represents-warmed-corporatism

[3] N. L. Gonzales, GOP’s short-sighted ostracizing of Haley, 22.01.2024, https://rollcall.com/2024/01/22/gops-short-sighted-ostracization-of-haley/.

[4] NEW: Nikki Haley’s Cozy Relationship with Lobbyists and Big Business Exposed, 06.11.2023, https://democrats.org/news/new-nikki-haleys-cozy-relationship-with-lobbyists-and-big-business-exposed/.

[5] B. Allison, C. Hall, Nikki Haley Super PAC Outraises Trump With Wall Street Help, 25.01.2024, https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-01-25/trump-outraised-by-nikki-haley-super-pac-by-5m-thanks-to-wall-street-donors.

[6] L. Sforza, Wall Street billionaires plan Haley fundraiser after New Hampshire: Report, 21.01.2024, https://thehill.com/homenews/campaign/4420615-wall-street-billionaires-plan-haley-fundraiser-after-new-hampshire-report/.

[7] S. Peoples, Nikki Haley wins backing from powerful Koch network as she aims to take on Trump, 29.11.2023, https://apnews.com/article/nikki-haley-koch-network-endorsement-desantis-trump-938d932aaf2b9b299c32b4d736aaade4.

[8] E. Davis, Nikki Haley unveils economic proposal while slamming both parties over government spending, 22.09.2023, https://edition.cnn.com/2023/09/22/politics/nikki-haley-economic-proposal/index.html.

[9] R. Sollenberger, Nikki Haley’s ‘Accountant’ Boasts Bring Up Her Own Financial Ghosts, 21.09.2023, https://www.thedailybeast.com/nikki-haleys-accountant-boasts-bring-up-her-own-financial-ghosts.

[10] E. Boehm, Nikki Haley Burned Trump and Her Fellow Republicans for Blowing Up the Debt. She's Right, 24.04.2023, https://news.yahoo.com/nikki-haley-burned-trump-her-023047660.html.

[11] P. Gelason, Nikki Haley Says Government’s Problem Is Spending, Data Backs Her Up, 10.01.2024, https://www.forbes.com/sites/patrickgleason/2024/01/10/nikki-haley-says-governments-problem-is-spending-data-backs-her-up/?sh=57bebec62cf3.

[12] Nikki Haley suggests raising retirement age to curb rising US debt, 25.04.2023, https://www.investmentnews.com/industry-news/news/nikki-haley-suggests-raising-retirement-age-to-curb-rising-us-debt-241447.

[13] V. Reklaitis, Nikki Haley says her big corporate supporters won’t affect her policies — and GOP rivals are ‘just jealous’ about them, 06.12.2023, https://www.marketwatch.com/story/nikki-haley-says-her-big-corporate-supporters-wont-affect-her-policies-and-gop-rivals-are-just-jealous-about-them-bcb4545c.

[14] J. McCormick, How Nikki Haley Went From Friend to Foe of Government Aid for Boeing, 03.04.2023, https://www.wsj.com/articles/how-nikki-haley-went-from-friend-to-foe-of-government-aid-for-boeing-ef6c3e9f.

[15] P. Widakuswara, Trump Becoming Biggest Obstacle to Border Deal to Fund Ukraine, Israel, 25.01.2024, https://www.voanews.com/a/trump-becoming-biggest-obstacle-to-border-deal-to-fund-ukraine-israel/7455908.html.

[16] J. Ullola, Haley, Pledging to ‘Close’ the Border, Is Asked: What About Migrants Who Are Already Here?, 04.11.2023, https://www.nytimes.com/2023/11/04/us/politics/nikki-haley-immigration.html.

[17] J. A. Wulfsohn, Nikki Haley doubles down on promise to send special ops to 'eliminate' drug cartels across US-Mexico border, 27.04.2024, https://www.foxnews.com/politics/nikki-haley-doubles-down-promise-send-special-ops-eliminate-drug-cartels-mexico-border.

[18]J. Garsd, Where the Republican presidential candidates stand on immigration, 13.12.2023,  https://www.npr.org/2023/12/13/1218935981/republican-candidates-immigration.

[19] V. Mouradian, Nikki Haley Is Right on Immigration, 17.11.2023, https://www.nationalreview.com/corner/nikki-haley-is-right-on-immigration/

[20] T. Axelrod, Here's where the 2024 presidential candidates stand on immigration, 04.10.2023, https://abcnews.go.com/Politics/2024-presidential-candidates-stand-immigration/story?id=103313097.

[21] A. Fayyad, What the conspiracy theory about Nikki Haley’s citizenship is really about, 21.01.2024, https://www.vox.com/politics/2024/1/21/24044381/trump-attacks-nikki-haley-birthright-citizenship.

[22] R. Chatelain, With focus on freedom, Haley unveils economic agenda, 22.09.2023, https://ny1.com/nyc/all-boroughs/politics/2023/09/22/nikki-haley--presidential-candidate--unveils-economic-agenda.

[23] B. Gillespie, Nikki Haley vows China won't 'threaten or intimidate' American businesses under her administration, 17.11.2023,https://www.foxbusiness.com/politics/nikki-haley-vows-china-threaten-intimidate-american-businesses-under-her-administration.

[24] P. Falk, Haley calls out Russia, China for skirting UN sanctions against North Korea, 17.09.2018, https://www.cbsnews.com/news/haley-calls-out-russia-china-for-skirting-un-sanctions-against-north-korea/.

[25] G. Krieg, E. Bradner, Takeaways from CNN’s town hall with Nikki Haley, 04.06.2023, https://edition.cnn.com/2023/06/04/politics/nikki-haley-cnn-town-hall-takeaways/index.html

[26] A. Prokop, How a Haley presidency would be better — and worse — than Trump, 23.01.2024, https://www.vox.com/2024/1/23/24042899/nikki-haley-trump-foreign-policy-democracy-immigration.

[27] N. Layne, J. Oliphant, G. Slattery, Hawk Talk: Trump, Haley Spar in New Hampshire Over Foreign Wars, 23.01.2024, https://www.usnews.com/news/top-news/articles/2024-01-23/hawk-talk-trump-haley-spar-in-new-hampshire-over-foreign-wars.

[28] M. Fernandez, Haley: Republicans need to be ‘honest’ about abortion, 11.08.2023, https://www.politico.com/news/2023/11/08/haley-abortion-republicans-2024-debate-00126276

[29] P. McKenna, Republican Presidential Candidate Nikki Haley Says Climate Change is Real. Is She Proposing Anything to Stop It?, 22.01.2024, https://insideclimatenews.org/news/22012024/republican-presidential-candidate-nikki-haley-climate-change/

[30] Z. Budryk, Haley takes aim at DeSantis on environment, 12.08.2023, https://thehill.com/policy/energy-environment/4345643-nikki-haley-ron-desantis-environment-2024-gop-primary-battle/

[31] S. Waldman, Haley to enter presidential race with mixed climate record, 14.02.2023, https://www.eenews.net/articles/haley-to-enter-presidential-race-with-mixed-climate-record/

[32] H. D. Parton, Eagerness to Cut Social Security and Medicare Wins Haley Wealthy Donors, 06.12.2023, https://truthout.org/articles/eagerness-to-cut-social-security-and-medicare-wins-haley-wealthy-donors/.

[33] L. Sausser, What would a Nikki Haley presidency look like for health care?, 17.01.2024, https://www.tampabay.com/news/health/2024/01/17/what-would-nikki-haley-presidency-look-like-health-care/.