Brytyjskie siły zbrojne

• nato
• wielka brytania

Podstawy konstytucyjne

Brak konstytucji w formie jednolitego dokumentu powoduje, że w Wielkiej Brytanii o rozdziale władzy nad siłami zbrojnymi decyduje kształtowany przez lata zwyczaj. Oficjalna nazwa, Royal Armed Forces, czyli Królewskie Siły Zbrojne, świadczy o tym, iż urzędujący monarcha formalnie pozostaje ich naczelnym dowódcą. W praktyce jednak jego obowiązki ograniczają się do symbolicznej pozycji zwierzchnika. Królowa uczestniczy w centralnych ceremoniach wojskowych, wręcza medale i odznaczenia. Wierność monarsze przysięgają wszyscy nowi rekruci. Konwencja konstytucyjna mówi także o tym, iż urzędujący monarcha stoi na straży konstytucyjnego użycia sił zbrojnych. Jednak od 1689 r. przyzwolenie na funkcjonowanie armii wydaje parlament. Dziś jest to tylko rokrocznie powtarzana formalność, gdyż wraz z umacnianiem się pozycji władzy wykonawczej na przestrzeni ostatnich dwustu lat kierownictwo nad siłami zbrojnymi przejął premier, a na co dzień Ministerstwo Obrony (Ministry of Defence).

Rodzaje sił zbrojnych i specyfika

Brytyjskie siły zbrojne składają się z trzech komponentów – marynarki (Naval Service i jej zasadnicza część – Royal Navy) armii lądowej (British Army, której mimo nazwy nie należy w żadnym wypadku mylić z całością sił zbrojnych) oraz sił powietrznych (Royal Air Force – RAF).

Z racji wyspiarskiego położenia największym prestiżem cieszy się oczywiście marynarka. Royal Navy jest najstarszą częścią armii i z tego tytułu przysługuje jej nazwa „Senior Service”. Obecnie flota ma w dyspozycji m. in. trzy lotniskowce, sześć niszczycieli typu 45 oraz 42 Batch 2 i 3, 16 niszczycieli min oraz 17 fregat eskortowych typu 23 oraz 22 Batch 3. Do flotylli należą m.in. cztery łodzie podwodne klasy Vanguard, na pokładach których znajdują się pociski nuklearne Trident. W skład floty wchodzi także grupa statków pomocniczych składająca się z tankowców, statków remontowych i szkoleniowych, Flotę pomocniczą na zasadzie kontraktu zawiadują instytucje pozapaństwowe. Poza Royal Navy w skład Naval Service wchodzi także Królewska Piechota Morska, Royal Marines.  

Struktura armii lądowej – Britsh Army opiera się wciąż na regimentach wprowadzonych pod koniec XIX wieku i ze względu na to, iż historycznie poszczególne regimenty były własnością prywatną cała armia nie ma w nazwie przymiotnika „królewska”. Operacyjnie armia podzielona jest na sześć dywizji, jedną zbrojną i pięć piechoty. Obecnie większość British Army zaangażowana jest w misję Afganistanie.

Najmłodszą strukturą wśród sił zbrojnych są Królewskie Siły Powietrzne. Na ich wyposażeniu znajdują się samoloty m. in. typu Harrier i Tornado, które wkrótce zostaną zastąpione przez nowej samoloty klasy Joint Strike Fighter prawdopodobnie już w 2012 r. Do podniebnej flotylli dołączyły też niedawno maszyny typu Typhoon (Eurofighter).

Brytyjskie siły zbrojne są w całości zawodowe. Poza wojskiem służbę rezerwową we wszystkich rodzajach sił zbrojnych pełnią ochotnicy. Dla wojsk morskich rezerwę stanowią Royal Naval Reserve i Royal Marines Reserve, dla sił lądowych Territorial Army, a dla sił powietrznych Royal Auxiliary Air Force.

Liczebność i budżet sił zbrojnych

Obecnie w brytyjskich mundurach służy 177 840 żołnierzy. Z czego 35 500 w Royal Navy, 102 200 w British Army i 40 140 w Royal Air Force. Kobiety stanowią 9.6 proc. żołnierzy regularnej armii, a mniejszości etniczne 6.6 proc. (wszystkie dane wg stanu z 1 kwietnia 2010).

Ponadto siły zbrojne dysponują zapleczem rezerwistów składającym się z ochotników (ok. 43 tys.), z których blisko 40 tys. służy w Armii Terytorialnej oraz byłych żołnierzy (ok. 53 tys.). Mogą oni na określony czas wstąpić do regularnego wojska, jako Full-Time Reserve Service (FTRS). Obecnie na tych zasadach służy 1290 osób (stan z 1 kwietnia 2010).

Budżet brytyjskiego Ministerstwa Obrony w roku 2009/10 wynosi 35,2 miliarda funtów, co oznacza, że tylko Amerykanie wydają na obronę więcej. Kwoty te nie uwzględniają wydatków na operacje w Iraku i Afganistanem, które finansowane są z rezerwy Ministerstwa Finansów. Od 2001 r. z tego źródła przeznaczono na misje blisko 10 miliardów funtów. W porównaniu z rokiem ubiegłym budżet brytyjski zwiększył się o prawie półtora biliona funtów. Wzrost podobnych rozmiarów planowany jest na rok przyszły, jednak zależy to od decyzji nowego rządu i w związku z kryzysem gospodarczym stoi pod znakiem zapytania.

Militarna rola państwa w regionie

W związku z toczącym się konfliktem w Irlandii Północnej brytyjscy żołnierze zaangażowani byli w orację przywracania prawa i porządku w prowincji nieprzerwanie od 1969 r. na zasadzie Standing Military Task. Był to jeden z najkrwawszych konfliktów na terytorium Zjednoczonego Królestwa, w którym życie straciło 509 brytyjskich żołnierzy (w tym Armii Terytorialnej). Pomimo porozumienia pokojowego dopiero w 2005 r. zaczęto systematycznie zmniejszać liczbę żołnierzy w prowincji. W chwili obecnej stacjonują tam wyłącznie jednostki podlegające dowództwu Armii Brytyjskiej w Irlandii Północnej (jedna z trzech głównych struktur dowodzenia British Army). Na podobnej zasadzie oddziały British Army stacjonują na Falklandach i Gibraltarze, stanowiących formalnie cześć Zjednoczonego Królestwa.

Udział w operacjach na świecie

Wielka Brytania zarówno z powodu swojej imperialnej przeszłości, jak i zgodnie z doktryną obronną podtrzymywaną konsekwentnie przez rządy Labour Party i Konserwatystów aktywnie bierze udział w operacjach militarnych na całym świecie. Brytyjskie siły zbrojne aktywnie uczestniczą w działaniach Paktu, ale także w misjach ONZ oraz samodzielnie lub w porozumieniu z innymi państwami Unii Europejskiej.

Po zakończeniu, 30 kwietnia 2009 r., misji w Iraku największą misją zagraniczną z udziałem wojsk brytyjskich pozostała operacja afgańska, przeprowadzana pod pseudonimem Herrick. Siły brytyjskie są częścią natowskiej misji ISAF, a deklarowanym celem operacji jest dostarczenie wsparcia dla rządu afgańskiego w celu przejęciu kontroli nad całym krajem, wspomaganie rozwoju i odbudowy oraz poprawa bezpieczeństwa. Większość wojsk brytyjskich stacjonuje na południu Afganistanu w prowincji Helmand. Dowództwo w tej części od 10 kwietnia 2010 r. przejęła 4 Brygada Zmechanizowana z Catterick, jednak po podziale dowództwa, 1 czerwca 2010 r., 8 tys. brytyjskich żołnierzy zaczęło podlegać amerykańskiemu generałowi Richardowi Millsowi. Brytyjski gen. Nick Carter odpowiada obecnie za prowincję Kandahar. Cześć sił brytyjskich stacjonuje również w Kabulu, gdzie podlega dowództwu amerykańskiemu. W sumie kontyngent brytyjski liczy obecnie blisko 10 tys. żołnierzy i jest drugim, co do wielkości w tej misji. Brytyjczycy są też jednymi z najczęstszych ofiar tej wojny – do czerwca 2010 r. zginęło 289 brytyjskich żołnierzy.

Poza operacją w Afganistanie Brytyjczycy biorą także aktywny udział w misjach w innych częściach świata. Biorą udział w misji w Kosowie, w ONZ-etowskich siłach utrzymywania i wspomagania pokoju na Cyprze, w Nepalu, Liberii, Sierra Leone i Sudanie, operacji MONUC w Demokratycznej Republice Konga, EUROFOR w Czadzie, a także uczestniczą w trenowaniu lokalnej policji i wojsk w Iraku, Arabii Saudyjskiej, Kuwejcie i Belize. Od czasu zakończenia drugiej wojny światowej wojska brytyjskie stacjonują także w Niemczech, jednak ich obecność ma wymiar coraz bardziej symboliczny.  

Przyszłość

Choć w wyborach parlamentarnych z maja 2010 r. doszło do utworzenia pierwszej koalicji od czasów wojny, wprowadzenie do rządu Partii Liberalnej nie będzie miało większego wpływu na przyszłość brytyjskiej armii. Obie rządzące partie, Konserwatyści i Liberałowie, poparły udział w misji w Afganistanie i zamierzają ją przeprowadzić do końca. Jednak ze względu na kryzys gospodarczy armia musi przygotować się na zmniejszenie planowanych wydatków. Jednocześnie jednak obie partie zadeklarowały konieczność ulepszenia wyposażenia żołnierzy na misjach. Praktyczne rozwiązanie obu tych problemów poznamy po opublikowaniu zapowiedzianego jeszcze przed wyborami Strategic Defense Review.

Bibliografia

Ministry of Defence: www.mod.gov.co.uk
•     “UK armed forces quarterly manning report at 1 April 2010”.
•     “UK Defence Statistics”
•     “Defence Plan 2010-2014”
•    “Adaptability and Partnership: Issues for the Strategic Defence Review”
British Army: http://www.army.mod.uk/
Royal Navy: http://www.royalnavy.mod.uk/
Royal Armed Forces: http://www.raf.mod.uk/