"Jak cię widzą, tak cię piszą"- czyli Savoir-Vivre w ubiorze
-
Maciej Konarski
Swym wyglądem zewnętrznym budujemy nie tylko autorytet osobisty, lecz także instytucji, którą reprezentujemy. Ubiór stał się więc siłą rzeczy istotnym elementem savoir vivre’u.
Uwagi ogólne:
„Nie szata zdobi człowieka” mówi stare porzekadło. I choć wiele osób zapewne werbalnie zgodziłoby się z tą opinią to nie da się ukryć, że świat polityki, biznesu czy dyplomacji traktuje kwestię ubioru bardzo pryncypialnie. Czy tego chcemy czy nie ubiór stanowi swoistą wizytówkę naszego statusu społecznego, powagi reprezentowanej instytucji i szacunku dla zawodowych partnerów. Dobre maniery, których oczekuje świat biznesu, polityki i dyplomacji nie uznają nonszalancji w sposobie bycia, a w ubiorze ekstrawagancji. W biurze czy na oficjalnych spotkaniach należy zawsze być zadbanym, schludnym, eleganckim, pamiętając, że swym wyglądem zewnętrznym budujemy nie tylko autorytet osobisty, lecz także instytucji, którą reprezentujemy. Ubiór stał się więc siłą rzeczy istotnym elementem savoir vivre’u.
Zobacz inne artykuły na ten temat
Wedle najbardziej klasycznej definicji wyznacznikami elegancji w ubiorze są:
- Umiar i prostota
Wyróżnianie się swym ubiorem jest niemile widziane, a więc nie może on być ekstrawagancki ani szokujący otoczenie. Elegancja w stroju to bowiem dobry smak, wygoda i pewien indywidualizm wynikający z osobowości. Strój powinien być odpowiednio dobrany kolorystycznie i raczej stonowany. Co prawda niektóre zawody, szczególnie związane z kręgiem filmu, teatru, reklamy czy w pewnym stopniu – dziennikarstwa, dopuszczają dużą swobodę w doborze ubioru, lecz w świecie polityki, biznesu czy dyplomacji zasady są tu o wiele bardziej konserwatywne.
Należy też wyraźnie odróżnić elegancję od ostentacyjnej zamożności w ubiorze. Brak umiarkowania może dać efekt odwrotny do zamierzonego i narazić na śmieszność.
- Staranność w ubiorze
Bezwzględnie powinniśmy dbać o estetyczny wygląd, co w przypadku stroju przekłada się na szczególne zwracanie uwagi na jego stan. Kostium czy garnitur powinien być zawsze odprasowany i wyglądający świeżo. Koszula zawsze czysta, na wieczór obowiązkowo zmieniana. Buty obowiązkowo wypastowane. Staranność w ubiorze nie sprowadza się jednak wyłącznie do dbania o stan w jakim znajdują się nasze ubrania. Strój powinien też harmonizować z dodatkami takimi jak: krawat, obuwie, rękawiczki, torebka, parasolka czy nakrycie głowy.
- Szykowność
Nabywa się ją dbałością o wyprostowaną sylwetkę, sposobem chodzenia i wypracowaniem gestów, które pozwalają ubraniu dobrze leżeć na ciele, a noszącemu je czuć się naturalnie.
- Dostosowanie ubrania do okoliczności
Rodzaje ubiorów:
Jak wspomniałem już wcześniej, ubiór zawsze powinien być dopasowany okoliczności w jakich chcemy w nim wystąpić. Stroje (nie mówię oczywiście o tych noszonych w sytuacjach czysto prywatnych, domowych) dzielimy z grubsza na trzy kategorie:
- Strój nieformalny
- Strój formalny
- Strój koktajlowy
Strój nieformalny (ang, business dress, informal wears, fr. tenue de ville) to jak wskazuje jego inna nazwa strój wyjściowy. Nosimy go do godziny 20:00. Strojem nieformalnym jest:
- dla mężczyzny garnitur i krawat
- dla kobiety krótka sukienka (sięgająca do kolan) czy kostium ze spódnicą lub ze spodniami.
Dla kobiety strój nieformalny może wymagać w przypadku przyjęć ogrodowych kapelusza (ale tylko jeżeli przyjęcie ma miejsce przed godziną 17:00) i rękawiczek.
W kulturze anglosaskiej istnieje specjalna klasyfikacja strojów biznesowych, które można z pewnym uproszczeniem zaliczyć do rodziny strojów nieformalnych. Anglosasi wyróżniają więc:
- Business dress (w zasadzie jest on tożsamy z klasycznym strojem nieformalnym, czyli dla mężczyzny garnitur i krawat, a dla kobiety krótka sukienka (sięgająca do kolan) czy kostium ze spódnicą lub ze spodniami);
- Business casual (łączy wygodę i swobodę – przydatną w pracy – z koniecznością zachowania dobrego wizerunku firmy i wiarygodności jej przedstawiciela. Nie jest to ubiór odpowiedni na przyjęcia ani na najważniejsze spotkania biznesowe. Można go natomiast założyć na spotkanie z szefem, lub podróż służbową. Najbardziej charakterystyczną cechą Business casual jest brak wymogu noszenia krawata. Styl ten wymaga natomiast starannego doboru kolorowej marynarki i koszuli. Dopuszczalne jest np. noszenie swetra – narzucanego na ramiona – a nawet koszulki polo. Stanowczo nie można natomiast ubierać spodni typu jeans);
- Casual (oznacza strój „przypadkowy”, choć naprawdę oznacza to swobodę a nie niestaranność. Jest to strój weekendowy, który możemy założyć na piknik, firmową imprezę integracyjną, przyjęcie ogrodowe w domu. Przykładem stylu casual może być ubranie spodni typu jeans i koszulki polo).
Strój koktajlowy (ang. semi-formal wears, fr. tenue d’ aprés) to strój pośredni pomiędzy strojem formalnym a nieformalnym. Strojem koktajlowym jest:
- Dla mężczyzny ciemny garnitur, który wymaga białej koszuli i stonowanego krawata;
- Dla kobiety krótka sukienka koktajlowa, którą może również zastąpić kostium ze spódnicą lub spodniami. Kostium koktajlowy równi się od noszonego w ciągu dnia wykonaniem z delikatniejszej tkaniny, bardziej intensywnym kolorem i innym krojem (np. dużym dekoltem, szerszymi spodniami)
Strój formalny (ang. formal wears, fr. tenue de ville) to jak wskazuje jego inna nazwa strój wieczorowy bądź wizytowy. Noszony jest on jedynie na specjalne, szczególnie ważne i uroczyste okazje i w zasadzie po godzinie 20:00 (chodź jak się zaraz przekonamy od tej zasady są wyjątki).
W przypadku uroczystości wymagającej stroju formalnego w ciągu przedpołudnia jest nim dla mężczyzny żakiet (jaskółka), a w przypadku kobiet kostium lub krótka sukienka koktajlowa.
Jaskółka składa się z zapinanego na jeden guzik jednorzędowego żakietu o wydłużonych, zaokrąglonych połach sięgających z tyłu do kolan oraz spodni w czarno-szare paski, zwanych sztuczkowymi. Stroju dopełnia szara lub czarna dwurzędowa kamizelka, biała koszula ze zwykłym kołnierzem, srebrny jedwabny krawat (nigdy muszka!), czarne skarpetki i buty. Jeżeli ceremonia jest przewidziana na świeżym powietrzu wymagany jest również szary lub czarny cylinder oraz szare bawełniane rękawiczki.
Kobiecym odpowiednikiem żakietu jest zazwyczaj kostium z krótką spódnicą, rzadziej spodniami. Im bardziej uroczysta ceremonia tym bardziej polecane jest stosowanie ciemniejszych kolorów. Jeżeli ceremonia jest przewidziana na świeżym powietrzu, kobieta powinna uzupełnić garderobę o kapelusz i rękawiczki. Podczas przyjęć ogrodowych odradzane są natomiast buty na wysokich obcasach.
Jak już wspomniałem jaskółka ubierana jest z okazji uroczystości wymagającej stroju formalnego w ciągu przedpołudnia. Można też ją ubierać z okazji szczególnie podniosłych uroczystości rodzinnych (np. ślub).
Strojem wieczorowym dla mężczyzny jest w zależności od rangi uroczystości smoking albo frak. Towarzysząca mu kobieta założy natomiast krótką suknię, suknię koktajlową albo wieczorową, kostium wieczorowy albo długą suknię wieczorową (balową).
Smoking jest noszony jedynie po godzinie 20:00, w sytuacji gdy na zaproszeniu zaznaczono black tie.
Smoking składa się z jedno- lub dwurzędowej czarnej marynarki o klapach wykładanych czarnym atłasem i czarnych spodni z atłasowymi lampasami. Do tego dodajemy białą koszulę, która może mieć wysoki kołnierz ew. plisowany przód i zakryte guziki lub czarne spinki z kością do zapięcia. Stroju dopełniają: ręcznie zawiązana jedwabna czarna muszka, białe szelki, czarne skarpetki i czarne lakierki. Jeżeli smoking składa się z marynarki jednorzędowej to uzupełniamy go szerokim czarnym jedwabnym pasem (zwanym hiszpańskim) lub jedwabną kamizelką.
W krajach o klimacie tropikalnym popularny jest również smoking z białą marynarką (na zaproszeniu pisze się wtedy summer diner jacket lub cravate noire d’été). W tradycji brytyjskiej, sięgającej jeszcze czasów kolonialnych dopuszcza jeszcze noszenie w krajach szczególnie gorących smokingu bez marynarki (na zaproszeniu pisze się wtedy read sea rig).
Kobieta towarzysząca mężczyźnie ubranemu w smoking ma zasadniczo swobodę wyboru sukni o ile na zaproszeniu nie zalecono długiej sukni, która pasuje zresztą w każdej sytuacji. O wyborze stroju powinno więc zadecydować wyczucie rangi uroczystości. Kobieta może więc założyć suknię krótką lub koktajlową. Ta druga może mieć bardziej wyraziste kolory, można też do niej dobierać bardziej ozdobne i okazalsze dodatki oraz biżuterię.
Frak jest noszony zasadniczo po godzinie 20:00, w sytuacji gdy na zaproszeniu zaznaczono white tie. W szczególnych okolicznościach (uroczystości z udziałem papieża, szczególnie uroczyste ceremonie dworskie) można go jednak nosić przed godziną 20:00.
Frak składa się z dwurzędowej niezapinanej marynarki wysoko wciętej z przodu, której wydłużone poły sięgają od tyłu do kolan. Klapy marynarki frakowej wykładane są atłasem lub jedwabiem, a czarne spodnie zdobią jedwabne lampasy. Do fraka nosi się białą lub srebrną kamizelkę, koszulę ze sztywnym gorsem i wysokim kołnierzem zapinaną na spinki – najlepiej perłowe. Stroju dopełniają: biała pikowana jedwabna muszka i czarne lakierki.
Frak jest jedynym cywilnym ubraniem męskim, do którego nosi się odznaczenia (o ile jest to wskazane w zaproszeniu).
Kobieta towarzysząca mężczyźnie ubranemu w frak powinna założyć długą suknię wieczorową (balową). Jest to najpełniejszy kobiecy strój wieczorowy. Suknia balowa jest zazwyczaj wykonana na miarę, z tkanin wysokiej jakości. Powinna być uzupełniona narzuconym na ramiona koronkowym szalem lub futrzaną etolą, której używanie obecnie należy jednak odradzać. Suknia balowa wymaga poza tym jedwabnych rękawiczek, krótkich – przy długim rękawie sukni, lub do łokci (nie można ich pod żadnym pozorem zdejmować). Odpowiednim dodatkiem do sukni balowej jest malutka torebka, która – podobnie jak buty – może być złota lub srebrna.
Dodatki:
W kwestii doboru dodatków kobiety mają niewątpliwie większe pole do popisu niż mężczyźni. Dodatkiem do kobiecego stroju mogą być bowiem m.in. chusty i szale zarzucone na ramiona, chusteczki i fulary wiązane wokół szyi, biżuteria, obuwie, rękawiczki, nakrycie głowy, parasolki, torebki, paski. Ważnym kobiecym dodatkiem do stroju są również makijaż i perfumy. Obowiązują generalnie dwie zasady:
- Strój powinien harmonizować z dodatkami, zwłaszcza kolorystycznie;
- Dodatki, w tym makijaż i perfumy, powinny być dyskretne przed południem, a bardziej wyraziste, ozdobniejsze i cięższe porą wieczorową.
Zasady doboru dodatków przez mężczyzn są już znacznie bardziej restrykcyjne. Często mówi się w tym kontekście o „zasadzie trzech S”. Mężczyźnie zdaniem niektórych wypada bowiem jako dodatek stosować jedynie:
- Spinki (wyłącznie do mankietów);
- Szelki (nie prezentowane ostentacyjnie, lecz ukryte pod marynarką lub kamizelką);
- Skarpetki (mogą być jednobarwne lub wzorzyste, lecz muszą być dobrane kolorystycznie do spodni lub butów. Nigdy nie mogą być na tyle krótkie by nie zasłaniać łydek).
Bardzo dużej wstrzemięźliwości wymaga noszenie przez mężczyznę biżuterii. Odradza się noszenia złotych łańcuchów na nadgarstku lub na szyi oraz ozdób na rękach, z wyjątkiem symbolicznych pamiątek (obrączka zaręczynowa lub ślubna, sygnet rodowy itp).
„Zasada trzech S” pomija jednak milczeniem najlepszy i najpopularniejszy dodatek do męskiego stroju, czyli krawat. Nazywany jest on często klejnotem męskiego ubioru stąd warto zwrócić uwagę na najważniejsze związane z nim reguły.
- Powinno się wybierać krawaty z tkanin naturalnych, gł. jedwabiu (ale nie nazbyt cienkiego, gdyż taki krawat szybko się deformuje);
- Odradza się noszenie krawata o niewyrazistym kolorze lub zdobionego dużym wzorem w formie kolorystycznej plamy czy jednej figury pośrodku. Zawsze stosowniejszy jest ornament mały i dyskretny – zarówno roślinny, figuralny jak i geometryczny;
- Kolor krawata musi być ciemniejszy od koszuli i bardziej intensywny od marynarki;
- Spodnie czyli węższa część krawata musi być zawsze wyraźnie krótsza od górnej. Natomiast górna, która wyznacza jednocześnie długość całego zawiązanego krawata musi kategorycznie przekraczać linię paska;
- Absolutnie niewłaściwe jest używanie do krawata dekoracyjnych szpil lub szpilek.
A na sam koniec…
Najczęściej popełniane błędy przy ubiorze:- Noszenie przez mężczyznę zbyt krótkich skarpetek;
- Noszenie przez mężczyznę koszuli z krótkim rękawem pod marynarką;
- Noszenie przez mężczyznę muszki lub krawata z węzłem fabrycznie związanym;
- Używanie spinki do krawata;
- Noszenie w kieszonce garnituru chusteczki identycznej z krawatem;
- Ubieranie przez kobietę prześwitującej bluzki;
- Brak dostosowania długości spódnicy do figury i sytuacji;
- Noszenie sandałów do garnituru;
- Noszenie skarpetek do sandałów;
- Noszenie przez mężczyznę szarych lub siwych butów;
- Ubieranie przez kobietę złotych lub srebrnych butów do stroju innego niż wieczorowy;
- Używanie przez mężczyznę torebki na dokumenty;
- Kolorowy smoking;
- Niedoprasowane spodnie i niewypastowane buty;
- Noszenie obuwia sportowego do garnituru, marynarki lub spódnicy;
- Noszenie lakierek do spodni typu jeans.
Na podstawie:
Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał & Etykieta, Warszawa 2005
Ikanowicz C., Piekarski J., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje,
wyd. V, Warszawa 2004
Zasada precedencji - czyli kto przed kim, a kto za kim
