Siły zbrojne Polski

• bezpieczeństwo
• mon
• nato
• wojsko polskie

Polska jest krajem gdzie siły zbrojne odgrywały i nadal odgrywają szczególną rolę. Z faktu położenia na granicy Zachodu i Wschodu wynikały liczne konflikty zbrojne, w które przez ponad tysiąc lat swojej historii angażowała się Polska – czasami prowadząc działania zaczepne, częściej jednak broniąc się i walcząc o swoją niepodległość. Motyw żołnierza – patrioty był i jest obecny w polskiej świadomości narodowej. Armia cieszy się w Polsce znaczącym prestiżem i wysokim poziomem społecznego zaufania.

Siły zbrojne RP, według aktualnych danych, zawartych na stronie serwisu internetowego Ministerstwa Obrony Narodowej liczą niewiele ponad 100 000 żołnierzy, w tym: ok. 22 700 oficerów, ok. 41 700 podoficerów i ok. 33 300 szeregowych, a także ok. 2500 kandydatów do zawodowej służby wojskowej (podchorążych, słuchaczy szkół wojskowych). Osiągnięcie pułapu 100 tysięcy żołnierzy było jednym z założeń realizowanego obecnie programu profesjonalizacji polskich sił zbrojnych. Armia z poboru została zastąpiona armią zawodową, gdzie do służby przyjmowani są tylko ochotnicy, a pobór został zastąpiony tzw. kwalifikacją wojskową. Ostatni żołnierze z poboru opuścili wojsko w 2009 roku. Oprócz żołnierzy zawodowych, program profesjonalizacji zakłada także utworzenie Narodowych Sił Rezerwy, które docelowo mają liczyć 20 tysięcy żołnierzy – nabór do NSR ma się zacząć jeszcze w tym roku.

Podstawę prawną dla sił zbrojnych w Polsce stanowi Konstytucja RP z 1997 roku. Pośrednio odnosi się do tej kwestii art. 5, w którym czytamy: „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium (…)”, zaś bezpośrednio do sił zbrojnych odnosi się artykuł 26: „1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. 2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.” O obowiązku obrony RP jako obowiązku każdego obywatela mówi z kolei art. 85 Ustawy Zasadniczej. Konstytucja wskazuje też zwierzchnika sił zbrojnych (wg art. 126 jest nim prezydent RP), a także określa rolę Rady Bezpieczeństwa Narodowego (art. 135) i Rady Ministrów (art. 146). Planowaniem wojskowym i dowodzeniem zajmuje się Sztab Generalny WP na czele którego stoi Szef Sztabu Generalnego.

W Wojsku Polskim wyróżniamy cztery rodzaje sił zbrojnych. Do trzech podstawowych rodzajów: Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej w 2007 roku dołączył czwarty rodzaj sił zbrojnych – Wojska Specjalne.

Wojska Lądowe są najliczniejsze i dysponują największym potencjałem bojowym. Trzonem WL są wojska Pancerne i Zmechanizowane, zgrupowane w dywizje i brygady pancerne i zmechanizowane. Bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lądowych podporządkowane są brygady artylerii, saperów oraz 6 Brygada Desantowo-Szturmowa i 25 Brygada Kawalerii Powietrznej (te dwie ostatnie jednostki są trzonem Wojsk Aeromobilnych). Coraz większe znaczenie mają Wojska Łączności i Informatyki. Polska ma także bardzo dobrze rozwinięte pododdziały wojsk chemicznych i pododdziały wojsk rozpoznania i walki radioelektronicznej. Podstawowym uzbrojeniem wojsk pancernych są czołgi – najnowocześniejsze z nich to czołgi typu Leopard A4 (otrzymane z rezerw Bundeswehry wraz z zapleczem logistycznym i technicznym); na wyposażeniu Wojsk Lądowych są także czołgi T-72 i PT-91 (zmodernizowane T-72). Wojska Lądowe przechodzą cały czas proces modernizacji – do służby wprowadzane są transportery opancerzone Rosomak, modernizowany jest także sprzęt artyleryjski (wyrzutnie rakietowe WR-40 Langusta, pociski przeciwpancerne Spike; wkrótce do służby mają wejść także armatohaubice 155 mm Krab). Wojska Aeromobilne używają śmigłowców transportowych typu W-3 Sokół i Mi-8/17 oraz szturmowych Mi-24.

Do podstawowych zadań Sił Powietrznych należy obrona przestrzeni powietrznej kraju oraz wsparcie innych rodzajów sił zbrojnych. Podstawową siłę uderzeniową Sił Powietrznych stanowią samoloty wielozadaniowe F-16 (48 sztuk), samoloty myśliwskie MiG-29 oraz myśliwsko – bombowe Su-22. W związku z zaangażowaniem Wojska Polskiego w misje poza granicami kraju na znaczeniu zyskało lotnictwo transportowe: zakupiono średnie samoloty transportowe typu Casa C-295M, w ramach pomocy wojskowej Polska otrzymała także z USA samoloty typu C-130 Hercules (jak dotąd do Polski dotarły dwie z pięciu tych maszyn). Do zadań Sił Powietrznych należy także obrona przeciwlotnicza – obecnie wykorzystywane są głównie zestawy przeciwlotnicze produkcji radzieckiej S-200, Krug i Newa. W związku z planami ulokowania w Polsce elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej (prawdopodobnie rakiet typu SM-3), planowany jest zakup amerykańskich zestawów przeciwlotniczych typu Patriot.

Marynarka Wojenna (MW) ma za zadanie chronić Polskę przed zagrożeniami pojawiającymi się od strony morza, a także realizować na morzu zadania wynikające z polskiej racji stanu (zapewnienie swobody transportu morskiego, utrzymanie bezpieczeństwa żeglugi na szlakach komunikacyjnych, demonstrowanie bandery). Zadania te realizowane są przede wszystkim przy pomocy okrętów znajdujących się na wyposażeniu MW. Są to m.in.: fregaty rakietowe ORP „Tadeusz Kościuszko” i ORP „Kazimierz Pułaski” (otrzymane w ramach pomocy wojskowej z USA), korwety rakietowe klasy „Tarantul” (2 sztuki), okręty rakietowe klasy „Orkan” (3), okręty podwodne klasy „Kobben” (4) i „Kilo” (1). Lotnictwo MW używa samolotów patrolowych typu Bryza oraz śmigłowców różnych typów (m.in. W-3 Anakonda, Mi-14, SH-2) do zadań patrolowo – ratowniczych oraz do zwalczania okrętów podwodnych.

Najmłodszym (powstały w 2007 roku) i najmniejszym rodzajem sił zbrojnych są Wojska Specjalne. Dowództwu Wojsk Specjalnych podlegają jednostki specjalne: 1 Pułk Specjalny „Komandosów” z Lublińca, Jednostka Specjalna GROM, Morska Jednostka Działań Specjalnych Formoza. Wojska specjalne, pomimo swojej niewielkiej liczebności pełnią ważną rolę w Siłach Zbrojnych RP, zwłaszcza w zakresie walki z terroryzmem i angażują się w większość operacji poza granicami kraju.

Wojsko Polskie od lat aktywnie angażuje się w misje poza granicami Polski. Są to głównie operacje humanitarne i pokojowe prowadzone pod flagą ONZ lub NATO. W latach 90. XX wieku głównym obszarem polskiego zaangażowania były Bałkany. Polscy żołnierze brali udział w misjach IFOR i SFOR w Bośni i Hercegowinie oraz w misji KFOR w Kosowie (polskie kontyngenty do dzisiaj realizują zadania w ramach misji KFOR oraz misji Unii Europejskiej EUFOR w Bośni). Polscy żołnierze wzięli udział także w operacjach pod flagą UE w Afryce: w Kongo oraz w Czadzie. Obecnie realizowana jest także (po raz trzeci przez Polskę) misja Air Policing, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa przestrzeni powietrznej państw bałtyckich, które nie posiadają własnego lotnictwa (PKW Orlik).  

W 2003 roku Polska stała się częścią kierowanej przez USA międzynarodowej koalicji, której celem było obalenie irackiego dyktatora Saddama Husseina. Polscy komandosi z jednostki GROM wzięli udział w pierwszej fazie tego konfliktu (m.in. opanowali platformę wiertniczą i terminal przeładunku ropy naftowej na wodach Zatoki Perskiej). W drugiej fazie działań, mającej na celu stabilizację sytuacji w Iraku, Polska otrzymała za zadanie administrowanie jedną ze stref, na jakie został podzielony Irak – dwa i pół tysiąca polskich żołnierzy stało się częścią Wielonarodowej Dywizji Centrum – Południe, grupującej żołnierzy z kilkunastu państw. Misję tą Wojsko Polskie realizowało przez 5 lat, do 2008 roku (obecnie w Iraku Polacy służą w ramach niewielkiej misji szkoleniowej NATO). Obecnie, głównym obszarem zaangażowania WP jest Afganistan. Polscy żołnierze są tam obecni od 2002 roku, jednak znaczące zwiększenie liczebności kontyngentu miało miejsce na początku 2007 roku (1600 żołnierzy – obecnie liczba ta wzrosła do ponad 2500). Obecnie w Afganistanie służy VII zmiana Polskiego Kontyngentu Wojskowego. Polacy odpowiadają za bezpieczeństwo w prowincji Ghazni – odpowiedzialność za tą prowincję Polska przejęła w 2008 roku. Działania polegają na realizowaniu patroli i operacji skierowanych przeciwko talibom oraz na szkoleniu afgańskich sił bezpieczeństwa (armii i policji).

Znaczenie posiadania sprawnej i wyposażonej w nowoczesny sprzęt armii jest dla Polski tym większe, że nasz kraj jest jednym z najbardziej wysuniętych na wschód krajów NATO. Poza możliwymi zagrożeniami stwarza to także warunki do współpracy. Współpraca taka jest realizowana np. z Ukrainą w ramach wspólnego Polsko – Ukraińskiego Batalionu, który bierze udział m.in. w misji w Kosowie. Członkostwo w Pakcie Północnoatlantyckim stanowi podstawę polskiego bezpieczeństwa. Polska angażuje się także we współpracę wojskową w ramach Unii Europejskiej (Polska, Niemcy i Francja mają utworzyć tzw. Weimarską Grupę Bojową). Dla bezpieczeństwa Polski jest ważny także sojusz wojskowy z USA.

Na podstawie: mon.gov.pl, do.wp.mil.pl, army.mil.pl, sp.mil.pl, mw.mil.pl, wojsko-polskie.pl