Przyszłość Kaszmiru - możliwe scenariusze

• indie
• kaszmir
• pakistan
• _dwschod
• _indie

Spór o Kaszmir trwa między Indiami a Pakistanem od ponad 50 lat. Kaszmir to górzysta prowincja, w skład której wchodzi pięć najważniejszych regionów: Dżammu, Ladakh, Baltistan, Gilgit i Dolina Kaszmirska. Każdy z tych regionów zamieszkały jest przez różne grupy etniczne i wyznawców różnych religii. Część pakistańską zamieszkują głównie Muzułmanie (99%) - indyjska jest bardziej różnorodna. Tak np. w Dolinie Kaszmirskiej 95% to Muzułmanie, w Dżammu 66% stanowią Hindusi (Muzułmanie – 30%), a w Ladkh to Buddyści stanowią większość 50% (Muzułmanie 46%).

Terytorium Kaszmiru podzielone jest granicą tymczasową, którą chciałyby zalegalizować Indie, ale Pakistan i organizacje paramilitarne działające w regionie na to się nie godzą, gdyż oznaczałoby to utratę ich władzy na tym terytorium.

Zob. mapę w powiększeniu.

Rozwiązanie 1.

Po wojnie w 1947-48 dzięki mediacji ONZ została ustalona granica („linia rozejmowa") między Indiami a Pakistanem. Pozostawiła ona jedną trzecią terytorium we władaniu Pakistanu – część północna Kaszmiru (w tym także dawne królestwa Hunza i Nagar) regiony zwane przez Pakistan Azad Dżammu i Kaszmir (Wolny Dżammu i Kaszmir) – i dwie trzecie Dżammu, Ladakh i Doliny Kaszmirskiej we władaniu Indii.

W 1972 roku linię nazwano Linią Kontroli, po ustaleniach, jakie niosło ze sobą tzw. porozumienie z Simli.

Mimo, iż Indie traktują całe terytorium Kaszmiru jako należne sobie, są gotowe przyjąć Linię Kontroli za granicę dzielącą je z Pakistanem, oczywiście po pewnych modyfikacjach. Stany Zjednoczone, tak jak Wielka Brytania, popierały taki podział Kaszmiru, ale Pakistan odmawia zaakceptowania Linii Kontroli jako oficjalnej granicy międzynarodowej, szczególnie, że po stronie Indii zostałaby zamieszkana w większości przez Muzułmanów Dolina Kaszmirska.

 

Rozwiązanie 2.

Utworzenie granicy wzdłuż rzeki Czenab przyniosłoby oczywiste zwycięstwo Pakistanowi i tym, którzy od lat walczą o wolność od indyjskiej kontroli. Większość terytorium Kaszmiru, wraz z większością Muzułmanów zamieszkujących ten region, znalazłaby się w Pakistanie, a Indiom pozostałoby terytorium o powierzchni ok. 7680 km2 ze wszystkich 215 tys.

Propozycja, która powstała w latach sześćdziesiątych, nie bierze jednak pod uwagę ludności niechętnej przyłączeniu Kaszmiru do Pakistanu, która, po przesunięciu granicy, znalazłaby się po pakistańskiej stronie (ludności, która pragnie pozostać w Indiach, lub opowiada się za niepodległością regionu). Trudno też znaleźć jakieś namacalne korzyści w tym rozwiązaniu dla Indii.

 

Rozwiązanie 3.

Innym możliwym rozwiązaniem jest przyznanie całego terytorium Kaszmiru Pakistanowi, co oczywiście spotyka się z głęboką aprobatą Islamabadu. Niestety taki podział doprowadziłby do powstania mniejszości religijnych na terytorium przyłączonym do Pakistanu (Hindusów z Dżammu i Buddystów z Ladakh), które prawdopodobnie nie byłyby zadowolone z takiego rozwoju sytuacji.

W 1947 roku Pakistan zgodził się na plebiscyt w regionach Dżammu i Kaszmirze, choć teraz jest mało prawdopodobne, żeby do niego doszło. Mieszkańcom daje się również wybór wyłącznie przynależności albo do jednego, albo do drugiego kraju. Niepodległość nie jest możliwą opcją, z punktu widzenia Islamabadu i Delhi.

Indie od dawna odrzucają plebiscyt jako formę rozstrzygnięcia sporu o Kaszmir. Zamiast tego rząd tłumaczy, że swoją wolę mieszkańcy regionu mogą wyrazić poprzez uczestnictwo w wyborach władz indyjskich.

Plebiscyt jest jednak jednym z możliwych sposobów rozwiązania konfliktu aprobowanym przez Radę Bezpieczeństwa ONZ.

{mospagebreak}

Rozwiązanie 4.

Rozwiązanie mające na celu przyłączenie całego spornego terytorium Indiom nie przywróci stabilności w regionie, ponieważ zamieszkujący go Muzułmanie nigdy nie wyrażali chęci przynależności do Indii.

W 1947 roku Maharadża Dżammu i Kaszmiru zgodził się, aby region znalazł się pod władaniem Indii, choć niektórzy kwestionują dobrowolność tej decyzji. Później Indie i Pakistan ustaliły, że to plebiscyt rozwiąże spór o terytorium Kaszmiru. Indie wierzyły, że większość mieszkańców opowie się za przynależeniem do Indii, z ich świecką konstytucją. Gdyby tak się stało, Pakistan musiałby oddać kontrolę nad okupowanymi przez niego militarnie w latach 1947-48 terytoriami północnymi.

 

Rozwiązanie 5.

Niepodległość Kaszmiru. Ten scenariusz jest bardzo trudny do wprowadzenia, głównie z powodu sprzeciwu Indii i Pakistanu, co do utraty terytorium. Jakikolwiek wynik plebiscytu lub referendum, który wprowadzałby niepodległość, spotkałby się ze zdecydowanym wetem zarówno z Delhi i Islamabadu, jak i z mieszkańcami, którzy są zadowoleni z obecnego status quo.

Ponadto, niepodległe Dżammu i Kaszmir mogłyby doprowadzić do dążeń niepodległościowych w innych częściach obu krajów i do zwiększenia niestabilności regionu. Ten argument sprawia, że pomysł niepodległości Kaszmiru nie ma wielu zwolenników w innych krajach.

W latach sześćdziesiątych, podczas dyskusji między Indiami a Pakistanem na ten temat, pewna grupa mieszkańców Kaszmiru żądała niepodległości dla całego regionu, tak jak to było przed 1947. Grupa ta ogranicza się głównie do mieszkańców Doliny Kaszmirskiej, którzy pragnęliby wycofania się sił pakistańskich i indyjskich z całego kraju. Jednym z powodów, na których ta grupa opiera swoje dążenia, jest fakt, że Kaszmir jest większy terytorialnie niż 68 państw członkowskich ONZ i zamieszkuje go ludność liczniejsza niż 90 z nich.

 

Rozwiązanie 6.

Niepodległy Kaszmir mógłby być mniejszy i obejmować Dolinę Kaszmirską i wąski pas terytorium wokół niej (obecnie części Azad Dżammu i Kaszmiru). Wymagałoby to referendum na tym terytorium, w którym większość jego mieszkańców opowiedziałaby się za takim rozwiązaniem. Podjęciu dyskusji na ten temat są jednak niechętne oba zwaśnione kraje.

To rozwiązanie oznaczałoby pozostawienie większości muzułmańskiej zamieszkującej północną część Kaszmiru w Pakistanie, a buddyjskiej zamieszkującej Ladakh i Hindusów z Dżammu w Indiach. Możliwe byłoby przyłączenie do niepodległego państwa kilku muzułmańskich dystryktów Dżammu, których mieszkańcy za tym by się opowiedzieli.

Pakistan korzysta z ujęć wody w „Dżammu i Kaszmirze" i nieprędko pogodziłby się z utratą kontroli nad tymi terytoriami. Mimo to oficjalnie opowiada się za wolnością dla Doliny Kaszmirskiej, na co na pewno nie zgodzą się Indie.

{mospagebreak}

Rozwiązanie 7.

Najlepszym rozwiązaniem, według niektórych, byłoby wprowadzenie niepodległej Doliny Kaszmiru. Z tego regionu dochodzą najczęstsze głosy mówiące o niepodległości, zwłaszcza po powstaniu, które rozpoczęło się w 1989 roku. Ewentualne referendum, które przewidywałoby opcję niepodległości w Dolinie, bardzo prawdopodobnie zakończyłoby się takim właśnie wynikiem.

Krytycy uważają jednak, że kraj powstały z tego terytorium nie byłby niezależny ekonomicznie, co wymagało by pomocy zewnętrznej. Powierzchnia Doliny Kaszmirskiej przekracza 4000 km2, ale mimo to jest ona bardzo zależna od otaczających ją regionów, szczególnie w zimie. Musiałby utrzymywać dobre stosunki z otaczającymi go regionami, co mogłoby być trudne.

Możliwym rozwiązaniem jest również utworzenie autonomii obejmującej ten sam obszar.

Źródło: BBC