Uśmiech Buddy - atomowa droga New Delhi

• broń atomowa
• indie
• _azjanews

W 1946 r. premier Jawaharlal Nehru oświadczył: „Tak długo, jak istnieje świat, każdy kraj będzie musiał opracować i korzystać z najnowszych urządzeń do ochrony swojego bezpieczeństwa. Nie mam wątpliwości, Indie będą rozwijać swoje badania naukowe i mam nadzieję, że indyjscy naukowcy wykorzystają siły atomowe do konstruktywnych celów. Ale jeśli Indie są zagrożone, będą nieuchronnie próbować się bronić wszelkimi możliwymi sposobami”.

Indyjska polityka nuklearna jest czynnikiem świadczącym o braku poczucia bezpieczeństwa w regionie Azji Południowej. Zagrożenia bezpieczeństwa możemy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Wewnętrzne są uwarunkowane przez akty terrorystyczne na terenie Indii, zewnętrzne z powodu: sporu o Kaszmir, rywalizacji na arenie politycznej z Pakistanem oraz rosnących wpływów Chin w regionie [1].

W kwietniu 1946 r. indyjski premier Nehru oświadczył: „Tak długo, jak istnieje świat, każdy kraj będzie musiał opracować i korzystać z najnowszych urządzeń do ochrony swojego bezpieczeństwa. Nie mam wątpliwości, Indie będą rozwijać swoje badania naukowe i mam nadzieję, że indyjscy naukowcy wykorzystają siły atomowe do konstruktywnych celów. Ale jeśli Indie są zagrożone, będą nieuchronnie próbować się bronić wszelkimi możliwymi sposobami”[2].

Początek rozwijania indyjskiego programu nuklearnego rozpoczął się w 1948 r. Wtedy to został wydany dokument Atomic Energy Act [3] oraz została powołana przez rząd indyjski Komisja Energii Atomowej. Komisja odpowiedzialna była bezpośrednio przed premierem rządu, nadzorowała prace nad indyjska energią atomową oraz poszukiwała nowych złóż rud uranu oraz toru [4]. Na mocy umów ze Stanami Zjednoczonymi z lat 1955 i 1956 do Indii dostarczono 40 MW reaktor badawczy (CIRCUS) [5], który uruchomiono w Trombay w 1960r. Dzięki rozwojowi wiedzy na temat bomby jądrowej i zakładom w Trombay zgromadzono pluton, który wystarczył do zbudowania pierwszej bomby atomowej. New Delhi 18 maja 1974 r. przeprowadziło próbne testy na pustyni Thar w Radżastanie z bombą atomową o mocy 12-15 kt TNT, zaś w miejscowości Pokhran zdetonowano ładunek o wartości 8 kt TNT – próba ta została nazwana „Uśmiechem Buddy” [6].

Debata dotycząca indyjskiego programu nuklearnego trwa od lat 90. XX w., a czynnikiem rozstrzygającym jej rozpoczęcie było zakończenie zimnej wojny. Odtąd kwestia nuklearna stała się instrumentem w rękach polityków oraz partii rządzących. Rozwój cywilnych badań nuklearnych spowodował, że debatą prowadzona była przez indyjskie środowisko intelektualistów oraz naukowców, a w mniejszym stopniu przez organy wojskowe. Partie wyborcze chciały wykorzystać fakt testów próbnych broni nuklearnej do pozyskiwania głosów wyborców, jednak indyjska opinia publiczna nie przywiązywała wagi do prób jądrowych, ale do faktu, że Indie staną się państwem nuklearnym, co niesie ze sobą prestiż i dumę. Dlatego w latach 90. debata przybrała charakter emocjonalny i symboliczny.

W końcowych latach XX w. naukowcy indyjscy i sztab strategiczny koncentrowali się na rozwiązaniu problemu, czy zacząć rozwijać testy z bronią jądrowa w praktyce, czy koncentrować się jedynie na praktycznych założeniach i dalej postępować zgodnie z polityką tzw. opóźnionego odstraszania [7]. Indyjską debatę nuklearną można podzielić na kilka etapów:

● pierwszy okres: 1989-1991
● drugi okres: 1991-1996
● trzeci okres 1997-1998
● czwarty okres 1998-2007

W pierwszym okresie New Delhi nie podjęło znaczących decyzji w sprawie programu jądrowego, gdyż istotniejszą rolę odgrywała debata na temat sytuacji geopolitycznej Indii. Spodziewano się zagrożenia ze strony Chin i Pakistanu, a także Stanów Zjednoczonych oraz innych państw zachodnich, a także naruszenia indyjskiej strefy wpływów w regionie. Poczucie zagrożenia przyczyniło się jednak do rozwoju indyjskiego programu nuklearnego, który miał służyć do ewentualnej samoobrony.

New Delhi dopatruje się zagrożenia szczególnie ze strony Islamabadu. Z kolei pakistański program nuklearny jest odpowiedzią na działania indyjskie. Zulfikar Ali Bhutto, przywódca Pakistanu w latach 1971-1977 powiedział: „Jeśli Indie skonstruują bombę, będziemy jeść trawę i liście, będziemy chodzić głodni, ale zbudujemy naszą” [8]. Pakistan ma w posiadaniu rakiety Ghauri ( Haft 5) o zasięgu 1500km [9]. Ponadto Pakistan dysponuje w swoim arsenale ok. 35 głowicami nuklearnymi oraz rakietami: krótkiego, średniego i dalekiego zasięgu.

W 1995 r. Indie sprzeciwiły się przedłużeniu Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT ) oraz polityki USA wobec nieproliferacji broni jądrowej. Na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ głosowały przeciw wejściu w życie Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową (CTBT). Trzeba zauważyć, że polityka nuklearna Indii w latach 1991-1998 wpisywała się w debatę na temat reżimów nuklearnych na świecie – zastanawiano się, jak na tym tle prezentują się Indie. Krytyczne spojrzenie na indyjską politykę nuklearną sprawiło, że Indie postrzegały powyższe traktaty jako próbę zahamowania jej aspiracji mocarstwowych.

Do 1998 r. Indie nie posiadały wyspecjalizowanych organów wojskowych, które zajmowałyby się opracowaniem strategii nuklearnej. Główne decyzje były podejmowane przez premiera. Główni politycy i badacze skupiali się w służbie cywilnej (Indyjska Komisja ds. Energii Atomowej, Organizacja ds. Badań i Rozwoju w dziedzinie Obronności) [10]. Sytuacja zmieniła się po próbach nuklearnych z 1998 r. W odróżnieniu od poprzednich lat, debata w latach 1998-2005 nie opierała się znacząco na czynniku emocjonalnym i symbolicznym. Postanowiono skonstruować nowa doktrynę strategiczną oraz podejmowano rozmowy w kwestii odstraszania nuklearnego.

Kierując się powyższymi celami, rząd premiera A.B. Vajpayee zaczął wprowadzać w życie reformy dotyczące instytucjonalizacji organów zajmujących się bezpieczeństwem oraz strategia nuklearną. Powołano Narodową Rade Bezpieczeństwa w listopadzie 1998 r. oraz urząd doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego i rady ds. bezpieczeństwa narodowego, którym kierowało 27 przedstawicieli wojska, mediów i naukowców [11].

6 stycznia 2003 r. powstało Dowództwo Sił Nuklearnych (National Command Authority, NCA), które miało kreować politykę nuklearną New Delhi. Głównym zwierzchnikiem NCA jest szef rządu. W skład NCA wchodzi: Rada Polityczna (na czele z premierem; jedyny organ, który może wyrazić zgodę na użycie broni jądrowej) i Rada Wykonawcza (kieruje nią doradca ds. bezpieczeństwa narodowego; wykonuje decyzje i dyrektywy podejmowane przez Radę Polityczna). Za administrację i sprawy taktyczne odpowiada Dowództwo Sił Strategicznych (Strategic Forces Command, SFC).

O wykonywaniu strategicznego planu nuklearnego świadczy przemowa premiera A.B Vajpayee dwa tygodnie po testach nuklearnych (maj 1998 r.). Główne punkty mowy obejmowały: kolejne próby nuklearne, rozważenie ratyfikacji Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową, przyjęcie zasady no first use, zobowiązanie do nieużycia broni jądrowej przeciwko państwom nieposiadającym jej oraz kontrola cywilna zbrojeń jądrowych .
27 sierpnia 1999 r. przedstawiono Projekt doktryny nuklearnej. Został on przygotowany przez radę doradczą ds. bezpieczeństwa narodowego. Założenia Projektu doktryny nuklearnej przedstawiały się następująco:

● Indie powinny dalej kontynuować politykę nuklearną na poziome odstraszania, a także posiadać środki obronne gdyby ta polityka zawiodła
● dążenie do globalnego rozbrojenia
● kontrola cywilna nad siłami nuklearnymi
● dążenie do dalszego rozwoju programu wojskowego (broń jądrowa)
● triada nuklearna (siły nuklearne powinny opierać się na wojskach lądowych, marynarce i lotnictwa)
● opracowanie planu strategicznego, który odzwierciedlałby założenia i cele indyjskiej strategii obronnej

New Delhi postrzega bron jądrową jako czynnik polityczny, a nie jako środek używany podczas operacji militarnych. Główną rolą programu nuklearnego jest odstraszanie. Po odzyskaniu przez Indie niepodległości program nuklearny charakteryzuje się ciągłością. Był systematycznie rozwijany oraz wdrażano nowe programy i powoływano nowe instytucje, które tworzyły ramy programu nuklearnego oraz opracowywały strategie obronności kraju. Obecnie indyjski program jądrowy utrzymują się na granicy pomiędzy poziomem odstraszania a całkowicie zmobilizowanymi siłami jądrowymi. Dzięki temu, że kraje zachodnie oraz Stany Zjednoczone uznały New Delhi za mocarstwo nuklearne, w latach 1998-2003 rząd indyjski zaczął skłaniać się ku dążeniom Rady Bezpieczeństwa ONZ do rozbrojenia i kontroli zbrojeń mocarstw globalnych. Indie, aby zyskać zaufanie na arenie międzynarodowej oraz dalej być postrzegane jako państwo odpowiedzialne i zaufane, będą ostrożnie zajmować się swoim programem nuklearnym. Pod uwagę brane są trzy możliwości rozwojowe indyjskiej potęgi nuklearnej: dalszy rozwój potencjału jądrowego, utrzymanie w rozdrobnieniu komponentów sił nuklearnych oraz stworzenie jednostek taktycznych, które specjalizowałyby się w operacjach nuklearnych.

[1] Rocznik strategiczny 2004/2005, s.329.
[2] www.ias.ac.in/currsci/jan25/articles20.htm
[3] T. Twardowski, Znaczenie konfliktu nuklearnego między Indiami a Pakistanem, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zakończeniu „zimnej wojny”, J. Czaputowicz, Collegium Civitas Press, Warszawa 2005, s.110.
[4] G. Jezierski, Nie ma paliwa tak kosztownego, jak brak paliwa. Atomowe Indie, „Energia-Gigawat”,2004, nr 11.
[5] Canada India Reactor United States.
[6] T. Twardowski, op. cit., s.111.
[7] J. Zajączkowski, Indie w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008, s. 174.
[8] M. Janik, Płomień wiernych, Puls Świata, 2006, nr 5.
[9] Projekt rakiet Ghauri jest oparty na projektach północnokoreańskich rakiet Nodong.
[10] J. Zajączkowski, op. cit., s.179.
[11] Ibidem, s.181.