Wybory parlamentarne na Słowacji - podsumowanie

• fico
• parlament
• słowacja
• smer
• wybory

Tegoroczne wybory parlamentarne na Słowacji poprzedzone były wieloma wydarzeniami, takimi jak masowe protesty, afery korupcyjne, czy głośne procesy sądowe. Wybory wygrała socjaldemokratyczna partia SMER. Jej wynik jest na tyle wysoki, że może ona samodzielnie podejmować najważniejsze decyzje, bez konieczności tworzenia koalicji.

Słowacja jest republiką  o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów, w której władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament, czyli Rada Narodowa. Narodowa Rada Republiki Słowackiej (zwana dalej „Narodowa Rada") jest jedynym konstytucyjnym i legislacyjnych organem Republiki Słowackiej, reprezentującym suwerenność państwa i narodu. Spełnia ważną rolę w budowaniu nowoczesnego i demokratycznego państwa oraz wprowadzeniu społecznej i ekologicznie zorientowanej gospodarki rynkowej. Członkowie Rady Narodowej są wybierani w powszechnych wyborach, w głosowaniu tajnym równym i bezpośrednim. Do Rady Narodowej wybieranych jest 150 członków, których kadencja trwa  cztery lata. 

Rada Narodowa dyskutuje nad i przyjmuje konstytucję, ustawy konstytucyjne, oraz inne ustawy i kontroluje ich przestrzeganie. Rada Narodowa pełni funkcję kontrolną wobec organów, które powołuje. Monitoruje ona także działania rządu, kontroluje wykonanie budżetu oraz udziela wotum zaufania członkom rządu. Weryfikuje też raporty Najwyższej Izby Kontroli Republiki Słowackiej o wynikach działań inspekcyjnych dotyczących administracji państwowej a także nadzoruje wyniki działalności Narodowego Banku Słowacji. Rada Narodowa ma prawo do tworzenia własnych instytucji, agencji rządowych i pracy nad stworzeniem innych organów państwowych. Rada Narodowa wykonuje swoje kompetencje w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej (m.in. zmiana granic, umowy międzynarodowe).

Tegoroczne wybory parlamentarne

W tegorocznych, przedterminowych wyborach startowało dwadzieścia sześć ugrupowań, reprezentujących szeroką gamę poglądów politycznych. Sondaże przedwyborcze wskazywały, iż siedem ugrupowań ma szanse na przekroczenie 5-procentowego progu wyborczego. Z powodu ujawnionych afer korupcyjnych, które osłabiły szanse prawicy na zwycięstwo w wyborach, za faworyta uważana była socjaldemokratyczna partia SMER-SD (Sociálna Demokracia, Kierunek – Socjalna Demokracja). Jej liderem jest były premier Robert Fico. Na drugim miejscu w sondażach plasowała się chrześcijańsko-demokratyczna partia KDH (Kresťanskodemokratické hnutie, Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny), której liderem jest Ján Figeľ. Inne partie, które uzyskiwały wysokie wyniki w sondażach, to centroprawicowa partia mniejszości węgierskiej MOST-HID(Most), której liderem jest Béla Bugár; liberalno – konserwatywna SDKU-DS (Slovenská demokratická a kresťanská únia – Demokratická strana, Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna) pod wodzą Mikuláš Dzurinda oraz centoprawicowa SaS (Sloboda a Solidarita, Wolność i Solidarność), której liderem jest Richard Sulík. Sondaże wskazywały, iż do parlamentu może wejść także partia konserwatywna OĽaNO (Obyčajní Ľudia a nezávislé osobnosti, Zwykli Ludzie i Niezależne Jednostki) Igora Matovicza i Ruch 99%- Głos Obywatelski, pod wodzą Aleny Dušatkovej, Pavola Pavlíka i Petera Vačoka. Partie, które pojawiają się w sondażach a które mają niewielkie szanse na miejsca w parlamencie, to Partia Koalicji Węgierskiej SMK, Słowacka Partia Narodowa SNS oraz  Strana Slobodné Slovo – Nory Mojsejovej (Partia Wolności Słowa Nory Mojsejovej).

W Słowackich mediach pojawiły się obawy co do frekwencji wyborczej. Tuż przed wyborami, 9 marca w Bratysławie zorganizowano protest Gorila 6 w wyniku informacji ujawnionych przez kanadyjsko – słowackiego dziennikarza śledczego Toma Nicholsona. Protesty dotyczyły transkrypcji nagrań z podsłuchów służb specjalnych, mających potwierdzać korumpowanie polityków prawicy i lewicy przez czesko-słowacką firmę Penta. Na piątkowym, kolejnym już proteście organizowanym w czasie wyborów, pojawiło się ponad tysiąc demonstrantów. W miastach słowackich nastał "Dzień D" - Słowacy wyszli na ulice, aby powiedzieć „nie” sytuacji istniejącej w kraju. W Nitrze wrzucono do rzeki podobizny twarzy polityków, protestowano także w Trnawie. Przedstawiciele partii politycznych chcieli rozmawiać ze zgromadzeniem, ale wściekły tłum zaczął gwizdać i krzyczeć: "nie chcemy kampanii" jak tylko pojawił się pierwszy przedstawiciel polityków, poseł i kandydat z partii SaS Poliačik Martin. Jak podaje portal webnoviny.sk, polityk ten o mały włos nie został trafiony skórkami po bananach. Przed protestantami pojawili się także przedstawiciele partii KSS i 99% - Głos Obywatelski.

W centrum zainteresowania i powodem niedawnych protestów jest plik znany jako "Goryl" - rzekomo przygotowany przez słowacką agencję szpiegowską - który pojawił się w Internecie w grudniu sugerując, że grupa finansowa Penta przekupiła większość partii w centroprawicowych w latach 1998-2006, podczas rządów ówczesnego premiera Mikulasza Dzurindy (BBC).

Cele polityczne w kampanii

Partia Fico, SMER, popiera wyższe podatki dla bogatych, związane z polityką poprzedniego rządu  co do ograniczania deficytu. Lider partii powiedział, że jego ugrupowanie chce realizować program państwa socjalnego. Celem partii  OĽaNO jest budowa demokratycznego i konkurencyjnego krajobrazu, wykształconego społeczeństwa, dbałość o kulturę i środowisko naturalne. Do celów partii Most-Hid należą: dbanie o interesy jednostki w demokratycznym państwie, europejska współpraca i dobrosąsiedzkie stosunki między państwami sąsiadujących, poprawa słowacko - węgierskich stosunków, esparcie młodych obywateli oraz równość Kobie i mężczyzn. Partia KDH w kampanii wspominała o wsparciu dla małych i średnich przedsiębiorców, promowanie skutecznych polityk sektorowych oraz zwiększenie zatrudnienia.

Międzynarodowe znaczenie wyborów

Istotne jest, iż poprzedni rząd  Ivety Radičovej nie uzyskał wotum zaufania po tym, jak parlament odrzucił ratyfikację reformy Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF), funduszu ratunkowego krajów strefy euro. Słowacja, jako drugie najbiedniejsze państwo strefy euro, nie chciała wspierać pogrążonej w kryzysie Grecji. Partia SaS zbojkotowała głosowanie, co doprowadziło do upadku gabinetu. Lider  partii SMER-SD, która była faworytem wyborów,wyraził poparcie wobec wsparcia funduszu. Partia zapowiada ponadto, iż będzie dążyć do umacniania relacji z największymi krajami Unii Europejskiej i Rosją. Osłabieniu może ulec ich zaangażowanie w Grupę Wyszehradzką i w dialog z Węgrami.

Oficjalne wyniki wyborów

Wyniki wyborów pokazały, iż obywatele Słowacji brali czynny udział w wyborach. Słowacki Urząd Statystyczny (SUSR) poinformował, że w wyborach wzięło udział ponad 59 procent uprawnionych, czyli więcej niż w wyborach z 2010 roku.

Na podstawie wstępnych oficjalnych wyników wyborów przeliczonych z prawie stu procent obwodów, zwycięzcą jest partia SMER-SD, która zyskała 44,41% głosów. W parlamencie będzie zasiadać 83 socjaldemokratów. Drugi wynik uzyskała partia KDH z 8,82%, co oznacza 16 członków w parlamencie. Trzecie miejsce zajęła partia OĽaNO, z 8,55% głosów. Taki wynik także oznacza 16 miejsc dla tej partii w Radzie Narodowej. Most-Hid jest na czwartym miejscu z 6,89% poparciem, które oznacza 13 miejsc w parlamencie. SDKÚ w głosowaniu zyskała 6,09% i 11 mandatów. Do Parlamentu wejdzie także SaS z 5,88% głosów, co oznacza 11 członków. Szósta z partii to SNS, która zyskała 4,55 %, podczas gdy SMK zyskała 4,28%. Partie te nie przekroczyły progu 5%, który pozwala na uzyskanie miejsc w Radzie Narodowej.

Słowaccy liderzy

Przewodniczący SMERmer-SD, Robert Fico, otrzymał największą liczbę głosów - 762 360. Robert Fico to prawnik, który w latach 1994–2000 reprezentował rząd Słowacji przed Europejskim Trybunałem Prawa Człowieka i Europejską Komisją Praw Człowieka. W 1992 po raz pierwszy uzyskał mandat posła do Rady Narodowej. W latach 1994–1996 stał na czele Klubu Parlamentarnego Partii Lewicy Demokratycznej (SDL). W 1999 założył własną partię o charakterze lewicowo-populistycznym SMER. 4 lipca 2006 został premierem Słowacji, natomiast w 2010 jego partia ponownie wygrała wybory parlamentarne na Słowacji, jednak nie zdobyła większości miejsc w parlamencie i Fico nie udało się utworzyć rządu, co doprowadziło do jego dymisji.

Robert Kaliňák ze SMER zdobył drugi wynik – 485 594. Trzeci wynik uzsykał członek zwycięskiej partii SMER-SD, Pavol Paska, który otrzymał 273 540. Igor Matovic, lider OĽaNO, otrzymał popracie 150 242 ludzi. Jest on przedsiębiorcą, który po raz pierwszy zdobył mandat posła do Rady narodowej w wyborach w 2010 roku. Przewodniczący Most-Hid, Bela Bugár, zdobył 121 414 głosów. Bugár  jest inżynierem węgierskiego pochodzenia oraz jednym z liderów mniejszości węgierskiej na Słowacji. Jest posłem nieprzerwanie od 1990 roku, zasiadał początkowo w Czechosłowackim Zgromadzeniu Federalnym (1990–1992), następnie w Słowackiej Radzie Narodowej. W 2009 stanął na czele nowo utworzonego ugrupowania politycznego Most–Híd. Lider KDH, Jan Figel, otrzymał 104 002 głosów. Figel był głównym słowackim negocjatorem w czasie negocjacji przedakcesyjnych z UE w latach 2000–2003, a także członkiem Konwentu Europejskiego z ramienia rządu Słowacji Był on komisarzem UE ds. edukacji, szkoleń, kultury i młodzieży w latach 2004–2009; w rządzie Ivety Radičovej zajmował stanowisko wicepremiera oraz ministra transportu, poczty i telekomunikacji. Kolejny wysoki wynik osiągnęła  Lucia Zitnanaska, minister sprawiedliwości, z partii SDKU-DS, która zdobyła 103 517  głosów. Richard Sulik, przewodniczący SaS, został wybrany przez ponad 83 813 wyborców. Jest to słowacki ekonomista, który w latach 2010-2011 stał na czele Rady Narodowej.

Wybory zostały przeprowadzone dwa lata wcześniej niż przwiduje konstytucja. Poprzednie wybory miały miejsce w 2010 roku.Kadencja prawicowego parlamentu trwała dwa (a nie cztery) lata a o wczesniejszych wyborach zadecydowano po tym, jak koalicja rządząca upadła w październiku ubiegłego roku, kiedy jeden z jej koalicjantówodmówił poparcia rozszerzenia funduszu ratunkowego w strefie euro.

Ciekawe materiały:

Oficjalna strona partii SMER: www.strana-smer.sk/
Wyniki wyborów: http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17323455
Oficjalna strona Rady Narodowej: http://www.nrsr.sk/web/
Słowacki portal informacyjny: http://www.webnoviny.sk
Słowacki portal informacyjny: Pravda.sk
Blog Igora Matovica: http://matovic.blog.sme.sk/
Strona partii Most-Hid, nota biograficzna lidera: http://www.most-hid.sk/sk/content/bela-bugar
Nota o Janie Figelu: http://www.prezident.sk/?spravy-tlacoveho-oddelenia&news_id=11667
Informacje o Lucii Zitnanaskiej: http://es.electionsmeter.com/encuestas/lucia-zitnanska
Wyniki oficlane: http://www.topky.sk/gl/134618/1077941/Preferencne-hlasy--Po-Ficovi-ziskal-najviac-Matovic