Analiza polskiego eksportu na Ukrainę w latach 2005-2009

• eksport
• gospodarka
• handel
• pkb
• polska
• ukraina
• współpraca gospodarcza
• _wschod24

  Współpraca krajów sąsiadujących ze sobą o zbliżonej strukturze gospodarczej oraz o podobnym poziomie rozwoju, to cechy charakterystyczne „współpracy gospodarczej”. Zjawisko to jest rezultatem współczesnego etapu rozwoju gospodarczego i jego charakteru, a zwłaszcza współczesnych warunków rozwoju przemysłu i postępu technicznego.

Jest ono również następstwem głębokich przemian strukturalnych zachodzących w gospodarce światowej i międzynarodowym podziale pracy.

Niniejszy tekst prezentuje współpracę gospodarczą między Polską a Ukrainą w latach 2000-2009, czyli w okresie rozwijającej się bardzo dynamicznie współpracy gospodarczej pomiędzy tymi państwami.


1. Wartość i dynamika polskiego eksportu

Od 2005 roku utrzymuje się wzrost polskiego eksportu na Ukrainę. Dynamika wzrostu         jest porównywalna z ogólną dynamiką eksportu polskich towarów na poziomie 20-30%. Udział Ukrainy w obrocie towarowym Polski z zagranicą wynosi 2,3%, w tym w polskim eksporcie 3,6 %. Ukraina jest dla Polski 7-mym partnerem handlowym w eksporcie, z udziałem odpowiednio 4,02%.
Według  danych wstępnych GUS w 2007 r. wzajemne obroty wyniosły 7,2 mld USD (wzrost o 33 % w porównaniu do 2006 r.), w tym polski eksport 5,5 mld USD (wzrost o 39%) . W 2007 r. eksport na Ukrainę rósł najszybciej spośród głównych partnerów handlowych Polski .

Tabela 1. Polsko-ukraińska wymiana towarowa w latach 2005-2008
Wyszczególnienie    Strumienie    2005    2006    2007    2008
Wartość
(w mln USD)    eksport z Polski    2 588    3 968    5 513    6 443
    saldo    1 567    2 649    3 823    4 096
Tempo wzrostu
(w %)    eksport z Polski    27,9    53,3    38,9    16,9


Źródło: Gospodarka narodowa 11-12/2009, Integracja Europejska, Ambroziak Ł., Kaliszuk E., Strefa wolnego handlu. Unia Europejska: Ukraina – skutki handlowe dla Polski, na podstawie danych GUS,  Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 2009, s.147.

    Wyraźne załamanie eksportu miało miejsce podczas dwóch ostatnich miesięcy 2007 roku - w listopadzie eksport wyniósł 334 mln USD (ok. 265 mln EUR), w grudniu jedynie 238,6 mln USD (188,8 mln EUR). Pomimo słabych wyników eksportu w ostatnich miesiącach roku nadwyżka w obrotach handlowych z Ukrainą w 2008 r. w ujęciu dolarowym osiągnęła rekordowy poziom 4 095,5 mln USD (2 769,4 mln EUR).   Wartym odnotowania jest fakt, iż w 2008 r. Polska stała się trzecim partnerem handlowym Ukrainy (pod względem łącznych obrotów towarowych), wyprzedzana jedynie przez Rosję i Niemcy .
Nadal istnieją znaczące, choć zmniejszające się rozbieżności, co do wartości przepływu towarów z Polski na Ukrainę w danych statystycznych publikowanych przez oba kraje. Według danych ukraińskich import z Polski w 2008 wyniósł 4 280,3 mln USD, czyli w stosunku do danych GUS dotyczących wielkości eksportu na Ukrainę różnił się o 2 162,8 mln USD.
Wartość deficytu zanotowanego w handlu z Polską przez Państwowy Komitet Statystyki Ukrainy w 2008 r. (1 942 mln USD) była ponad dwukrotnie niższa od wartości odnotowanej przez GUS. Oznacza to, że ponad 1/3 wartości polskiego eksportu na Ukrainę, nie znalazła odzwierciedlenia w ukraińskiej statystyce. Jednak istniały pozytywne tendencje w tym zakresie, gdyż w 2007 r. różnica między wartością polskiego eksportu na Ukrainę, a wielkością ukraińskiego importu z Polski była blisko dwukrotna .

Tabela 2. Obroty handlu zagranicznego według ważniejszych  krajów

Wyszczególnienie    I – XII 2008    2007    2008
    
w mln zł
     w mln USD    w mln EUR    I – XII 2007 = 100    I – XII
                zł    USD    EUR    struktura w %
EKSPORT
1. Niemcy                      101520,0    43104,5    29124,1    101,4    120,1    110,4    25,9    25,0
2. Francja                    25178,4    10668,0    7210,4    106,9    126,4    116,2    6,1    6,2
3. Włochy                    24252,3    10273,8    6942,6    95,0    112,3    103,3    6,6    6,0
4. W. Brytania              23377,4    9900,6    6700,0    101,8    120,2    110,7    5,9    5,8
5. Republika Czeska     23122,5    9803,7    6630,7    107,9    127,6    117,5    5,5    5,7
6. Rosja                          21070,7    8917,3    6049,6    118,0    138,6    128,5    4,6    5,2
7. Niderlandy                    16323,8    6910,9    4674,8    110,3    130,3    120,0    3,8    4,0
8. Ukraina                        15085,0    6436,7    4345,3    98,6    116,8    107,7    4,0    3,7
9. Szwecja                     12862,5    5465,4    3690,7    103,4    122,4    112,7    3,2    3,2
10. Węgry                    11247,4    4791,4    3230,1    100,1    118,8    109,1    2,9    2,8
    

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Departament Handlu i Usług – Wydział Handlu Zagranicznego, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6704_PLK_HTML.htm,  dane z dnia 14.05.2010 r.
W 2008 r. eksport w cenach bieżących wyniósł 405,4 mld zł. W porównaniu z 2007 rokiem eksport zwiększył się o 4,9%.  Ujemne saldo ukształtowało się na poziomie 91,6 mld zł (w 2007 roku minus 70,2 mld zł).
Eksport wyrażony w dolarach USA wyniósł 171,9 mld USD. W porównaniu z 2007 rokiem eksport zwiększył się o 23,8%. Ujemne saldo ukształtowało się w wysokości 38,6 mld USD (w 2007 roku minus 25,4 mld USD). Eksport wyrażony w euro wyniósł 116,2 mld EUR, a ujemne saldo 26,2 mld EUR, przed rokiem minus 18,6 mld EUR (eksport zwiększył się o 14,1% ) .
Ujemne salda odnotowano z krajami rozwijającymi się – minus 67,9 mld zł (minus 28,4 mld USD), z krajami Europy Środkowo-Wschodniej – minus 15,9 mld zł (minus 6,8 mld USD) oraz z krajami rozwiniętymi – minus 7,8 mld zł (minus 3,4 mld USD), w tym z krajami UE saldo dodatnie osiągnęło poziom 7,9 mld zł (3,4 mld USD) . Udział krajów rozwiniętych w eksporcie ogółem wynosił 83,0% (w tym UE 77,8) . Udział Niemiec w eksporcie był niższy niż w 2007 roku o 0,9 pkt i wyniósł 25,0%. Ujemne saldo wyniosło 12,7 mld zł (3,6 mld EUR), w 2007 roku saldo było również ujemne i wyniosło 9,8 mld zł (2,6 mld EUR) .
Wśród głównych partnerów handlowych Polski wzrost eksportu odnotowano do Rosji, Niderlandów, Republiki Czeskiej i Francji. Obroty z pierwszą dziesiątką naszych partnerów handlowych stanowiły 67,6% eksportu (w 2007 roku 68,5%) .    
 
Po rekordowym  dla polsko-ukraińskiej wymiany handlowej roku 2008 (mimo widocznych już oznak załamania w IV kwartale), rok 2009 przyniósł drastyczne obniżenie intensywności wzajemnych obrotów towarowych .
Polski eksport na Ukrainę (wg danych GUS) wyniósł w 2009 r. 3429,9 mln USD (z tego w I kw. 675,5 mln USD, w II kw. 840,6 mln USD, w III kw. 912,3 mln USD i 1001,5 mln USD w IV kw.), co oznacza spadek w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 46,7% (o 3006,8 mln USD). Pewna poprawa sytuacji nastąpiła w drugim półroczu, a właściwie dopiero w październiku i listopadzie - po trzech kwartałach skala spadku eksportu wyrażona w dolarach wynosiła 54,3%, a średnia miesięczna wartość dostaw nie przekraczała 270 mln USD. W samym III kwartale średnia wartość dostaw wyniosła 304,1 mln USD miesięcznie, a w październiku i listopadzie 342,2 mln USD (w grudniu ponownie nastąpił spadek do 317 mln USD) .  Było to jednak zjawisko zgodne z ogólnym pozytywnym trendem w Polskim eksporcie pod koniec roku i nie wpłynęło na odzyskanie znaczenia ukraińskiego rynku dla dostaw z Polski.
Skala spadku całego polskiego eksportu (który osiągnął wartość 133,65 mld USD) była mniejsza i wyniosła 22,2%. W efekcie udział eksportu na Ukrainę w całym polskim eksporcie zmniejszył się z 3,7% w 2008 r. do 2,57%. W 2009 r. Ukraina zajęła 11 miejsce wśród najważniejszych odbiorców polskich towarów eksportowych (8 miejsce w 2008 r.) .


2. Struktura polskiego eksportu na Ukrainę  (według sekcji gospodarki)

Rok 2005 był okresem dynamicznego wzrostu obrotów handlowych pomiędzy Polską a Ukrainą - eksport polskich towarów wzrósł o 30,1% i osiągnął 2031,2 mln USD. W polskich obrotach z zagranicą Ukraina wówczas mało znaczyła - jej udział w eksporcie wynosił 2,8%. Jednak na tle innych krajów b. ZSRR, w tym Rosji, można zauważyć, że Ukraina zajmowała ważne drugie miejsce. Z punktu widzenia Ukrainy stosunki handlowe z Polską wyglądały bardziej okazale. Polska była 6 partnerem w eksporcie i 4 w imporcie. Struktura polskiego eksportu była wówczas zdywersyfikowana. Wiele polskich wyrobów cieszy się na Ukrainie powodzeniem i wyrobiło sobie tam markę. Są to wyroby Koła, Cersanitu, Śnieżki, artykuły sanitarne Bella, a także bielizna, buty i sery twarde .
Polski eksport opiera się na kilku kluczowych gałęziach przemysłu. Eksport żywności zwiększył się o 20% w pierwszych 9 miesiącach 2005 w stosunku do roku poprzedniego. W tym samym okresie, w wyniku inwestycji zagranicznych i międzynarodowej współpracy produkcyjnej przemysł samochodowy zwiększył eksport o 21%. Istotny jest także eksport mebli, części i akcesoriów samochodowych, statków i wyrobów z tworzyw sztucznych. Maleje sprzedaż węgla i koksu, która przez 3 kwartały 2005 przyniosła nieco ponad 3% wpływów z eksportu.
Wśród głównych partnerów handlowych Polski, najwyższą dynamikę obrotów odnotowano w eksporcie do Rosji, Republiki Czeskiej, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i Francji .

Tabela 3. Struktura procentowa polskiego eksportu na tle dziesięciu polskich partnerów handlowych w 2005 r.
Struktura procentowa polskiego eksportu
    2005
1.    Niemcy    28,2
2.    Francja    6,2
3.    Włochy    6,1
4.    W. Brytania    5,6
5.    Czechy    4,5
6.    Rosja    4,4
7.    Niderlandy    4,2
8.    Szwecja    3,1
9.    Belgia    3,0
10.    Ukraina    2,9
Źródło: Por., Główny Urząd Statystyczny.
Obroty z pierwszą dziesiątką naszych partnerów handlowych stanowiły 68,2% eksportu (w  2004 r. było to 69,4%) . Globalny kryzys finansowy, który dotarł do Polski pod koniec 2008 roku spowodował poważne zmiany sytuacji w polskich obrotach handlowych.  W wyniku niemal powszechnego załamania popytu importowego, zwłaszcza na kluczowych dla Polski rynkach unijnych,  począwszy od listopada 2008 roku zanotowano wyjątkowo głęboki spadek eksportu, a w  ślad za nim – z  dwumiesięcznym opóźnieniem – jeszcze głębszy spadek importu .
 Kryzys spowodował dość znaczące zmiany struktury geograficznej i przedmiotowej obrotów towarowych, zwłaszcza po stronie eksportu. Ujawniła się z jednej strony zróżnicowana odporność na kryzys i chłonność importowa  poszczególnych rynków, z drugiej zaś zróżnicowana odporność eksportu poszczególnych grup towarowych  na głęboką  dekoniunkturę.
Na podstawie danych, okres funkcjonowania wymiany towarowej z zagranicą w warunkach kryzysu można generalnie oceniać,  że  relatywnie korzystniejsze wyniki eksportowe notuje się na rynkach rozwiniętych, a równocześnie relatywnie wyższą odporność na kryzys obserwuje się w eksporcie towarów wyżej przetworzonych, z reguły wyżej zaawansowanych technologicznie .

Tabela 4. Ważniejsze zmiany w strukturze przedmiotowej polskiego eksportu w latach
1995-2008

Kod CN    
Działy    Udział w eksporcie Polski ogółem    
Zmiana
2008/1995
        
1995    
2001    
2008    
87    Pojazdy nie szynowe oraz ich części i akcesoria    5,4    9,3    14,4    9,0
84    Reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne    5,8    10,8    12,3    6,5
85    Maszyny i urządzenia elektryczne    5,8    10,7    12,4    6,6
39    Tworzywa sztuczne i artykuły z nich    1,9    2,7    4,0    2,1
40    Kauczuk i wyroby z kauczuku    1,3    1,8    2,1    0,8
                    
44    Drewno i wyroby z drewna, węgiel drzewny    4,0    3,2    2,2    -1,8
72    Żelazo, żeliwo i stal    5,8    2,9    3,7    -2,1
74    Miedź i wyroby z miedzi    5,2    2,0    2,0    -3,2
27    Paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji    8,2    5,3    4,2    -4,0
62    Odzież i dodatki odzieżowe, inne niż z dzianin    8,0    4,4    1,2    -6,8
Źródło: Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Rozwój wymiany towarowej Polski z zagranicą w latach 2005-2009, Opracowanie DAP MG na podstawie danych GUS., http://beta.mg.gov.pl/files/upload/8437/Ocena%20na%20www.pdf, s.3.

Struktura przedmiotowa polskiego eksportu towarowego w okresie ostatniej dekady poddana została gruntownym przeobrażeniom, przekształcając się w znacznej mierze z modelu tradycyjnego w bardziej rozwojowy. W roku 1995 polski eksport był w znacznym stopniu zorientowany na tradycyjne branże takie jak: tekstylia, przemysł metalowy, drzewny i wydobywczy, natomiast w ostatniej dekadzie nastąpiła istotna zmiana w sferze specjalizacji eksportowej. W 2004 roku wyroby elektromaszynowe, zaliczane do trzech sekcji (XVI, XVII i XVIII) stanowiły ok. 40% ogólnego eksportu, natomiast w roku 2009 ich udział zwiększył się do blisko 45%, podczas gdy udział produktów mineralnych (sekcja V), wyrobów przemysłu lekkiego (sekcje XI i XII), drzewnych i papierniczych (sekcje IX i X) oraz wyrobów metalurgicznych (sekcja XV) obniżył się w tym czasie z 30% do niespełna 23% .
W roku 2008 wśród wszystkich 100 działów towarowych, klasyfikowanych na poziomie  2-cyfrowych kodów CN trzy czołowe pozycje zajmowały pojazdy, urządzenia grzewcze i maszyny oraz urządzenia i aparatura elektryczna i elektroniczna, które stanowiły  łącznie około 40% ogólnego eksportu, podczas, gdy w roku 1995 ich udział sięgał zaledwie 17%. Jednocześnie udział tekstyliów obniżył się radykalnie, np. wyrobów odzieżowych z 8% do nieco ponad 1%, a udział paliw mineralnych oraz wyrobów z podstawowych metali (miedź, żelazo i stal) został zredukowany o połowę .
Zauważalny był fakt, że niemal od początku minionej dekady obroty towarowe Polski z zagranicą rozwijały się wyjątkowo dynamicznie.  Średnioroczne tempo wzrostu eksportu w latach 2005-2008 wyniosło ponad 18%, mimo iż w roku 2008 – na skutek pierwszych objawów kryzysu na głównych rynkach europejskich nastąpiło jego spowolnienie do ok. 14%.  Wartość eksportu (w euro) wzrosła w tym czasie z niespełna 59,6 mld EUR w roku 2004 do ponad 116,2 mld EUR w roku 2008, czyli blisko dwukrotnie .
W 2009 roku doszło do istotnych zmian w strukturze polskiego eksportu na Ukrainę. W porównaniu do okresu roku poprzedniego udział wyrobów przemysłu elektromaszynowego obniżył się z blisko 37% do niewiele ponad 24%. Stało się to przede wszystkim za sprawą drastycznego spadku eksportu w kategorii pojazdy, których udział obniżył się z 20,5% do 8,1% (spadek wartości eksportu o prawie 82%). Udział eksportu maszyn i urządzeń zmniejszył się nieznacznie, z 16,4% do 15,9%. Bardzo wyraźnie wzrosło natomiast  znaczenie artykułów rolno-spożywczych – z niespełna 8% do 15,7%. Było to efektem przede wszystkim wzrostu eksportu artykułów pochodzenia roślinnego i relatywnie niewielkiego spadku dostaw produktów pochodzenia zwierzęcego.  Zwiększył się   także udział eksportu produktów przemysłu chemicznego z 7,8% do 12,1% (w kategoriach bezwzględnych spadek o 29%) oraz nieznacznie udział eksportu tworzyw sztucznych i wyrobów z gumy z 9% do 10,2%. Zmniejszył się udział wyrobów metalowych z 13% do 12%. Zwiększyło się znaczenie eksportu wyrobów przemysłu papierniczego z 5,2% do 7,4% oraz artykułów przemysłu lekkiego: z 5,4% do 6,8%. Produkty mineralne zmniejszyły swój udział z 5,3% do 3,5%, natomiast wyroby z kamienia, gipsu, cementu itp. stanowiły 2,9% polskiego eksportu w porównaniu do 4,1% w analogicznym okresie roku poprzedniego. Generalnie, za wyjątkiem wymienionych wcześniej produktów pochodzenia roślinnego, we wszystkich znaczących kategoriach polskiego eksportu zanotowano spadek wartości dostaw .

Tabela 4. Struktura polskiego eksportu na Ukrainę w 2008 i 2009 (w mln USD)
    I - VI   2008    I – VI  2009
Maszyny i urządzenia    541,70    241,70
Artykuły rolno-spożywcze    262,40    238,40
Produkty przemysłu chemicznego    257,00    182,80
Wyroby metalowe    427,00    182,10
Tworzywa sztuczne i wyroby z gumy    298,00    154,30
Pojazdy    677,20    122,90
Artykuły przemysłu papierniczego    171,30    111,90
Wyroby przemysłu lekkiego    179,40    103,40

Źródło: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainie Wydział Ekonomiczny, Polsko-Ukraińska współpraca gospodarcza w I połowie 2009, Wydział Ekonomiczny Ambasady RP w Kijowie przy współpracy z Wydziałem Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowi, na podstawie GUS, Kijów, http://www.kijow.polemb.net/files/PDF/Dane%20ekonomiczne/notatka%20PL-UA%20gos%20I%20polowa%202009.pdf, dane z dnia 02.05.2010 r., s.2.

Po trzech kwartałach 2009 r. eksport Polski osiągnął wartość 72,8 mld EUR i tym samym okazał się niższy o 22,5% w porównaniu z analogicznym okresem 2008r. Jego średniomiesięczna wartość w tym okresie tylko nieznacznie przekroczyła 8 mld EUR, tj. o 2 mld EUR  mniej niż przed rokiem .  Zmiany struktury przedmiotowej obrotów w tym okresie, rozpatrywane z punktu widzenia znaczenia poszczególnych grup i  sekcji towarowych w ogólnych obrotach, zwłaszcza po stronie eksportu, a także pod kątem ich potencjału eksportowego, pozwoliły wyodrębnić dwa zasadnicze sektory towarowe dla Polski:
A) sektor I – obejmujący grupy i sekcje towarowe o dużym udziale w ogólnych obrotach i  relatywnie znacznym potencjale eksportowym, do których zaliczono:  
- wyroby elektromaszynowe (sekcje XVI, XVII i XVIII)
- wyroby metalurgiczne (sekcja XV)
- produkty przemysłu chemicznego (sekcje VI, VII)
- towary rolno-spożywcze (sekcje I-IV)
- różne (głównie meble, sprzęt oświetleniowy, sprzęt turystyczny)   
B) sektor II – obejmujący grupy i sekcje o stosunkowo niewielkim i malejącym udziale w ogólnych obrotach oraz ograniczonym potencjale eksportowym, do których zaliczono pozostałe grupy i sekcje:
- produkty mineralne (sekcja V)
- wyroby przemysłu drzewno-papierniczego (sekcje IX, X)
- wyroby przemysłu lekkiego (sekcje XI, XII)
- wyroby ceramiczne (sekcja XIII, XIV)
- skóry i wyroby skórzane (sekcja VIII) .

Zmiany struktury towarowej  obrotów i ich wpływ na saldo wymiany na tle ogólnego załamania obrotów towarowych (o 21,6% w eksporcie i o 29,5% w imporcie)  na szczególne podkreślenie zasługują relatywnie korzystne wyniki wymiany w kilku najważniejszych grupach  towarowych.  Wśród nich czołowe miejsce zajmują wyróżniające się najwyższym udziałem w ogólnym eksporcie, a zarazem stosunkowo najwyższym stopniem przetworzenia i poziomem nowoczesności wyroby elektromaszynowe (zaliczane do sekcji XVI, XVII i XVIII). Spadek ich eksportu w analizowanym okresie (o 18,6%) okazał się o 3 pkt. proc. łagodniejszy od przeciętnego dla całego eksportu, a w rezultacie ich udział w łącznym eksporcie zwiększył się o blisko 1,7 pkt. proc., do 44,4%.  Pod względem dynamiki eksportu i odporności na kryzys wyjątkowo korzystnie wyróżniają się towary rolno-spożywcze (sekcje I-IV).   Ich eksport w okresie trzech kwartałów br. obniżył się tylko o 3,7%, a w rezultacie jego udział w ogólnym eksporcie zwiększył się o 2,2 pkt. proc. do ponad 11,8%. Zmiany w obrotach  produktami mineralnymi (zwłaszcza surowcami energetycznymi) w tym przypadku  spadek obrotów po obu stronach okazał się  wyjątkowo poważny.  W przeciwieństwie do zdecydowanej większości towarów w polskim handlu w analizowanym okresie spadek eksportu tych produktów, o 46,4%, okazał się o ok. 1,4 pkt. proc. głębszy niż po stronie importu.
Znaczący wpływ na poprawę salda wymiany miały także zmiany w strukturze obrotów wyrobami przemysłu chemicznego i tworzywami sztucznymi (sekcje VI i VII). Stosunkowo umiarkowany spadek importu w tej grupie (o nieco ponad 24%) przy obniżeniu eksportu wyrobów chemicznych (o ok. 21%) skutkował redukcją deficytu o ponad 2 mld EUR (do poziomu 4,7 mld EUR). Najbardziej znacząca redukcja deficytu nastąpiła tu w dziale produktów farmaceutycznych (o blisko  640 mln EUR), oraz tworzyw sztucznych (o blisko 620 mln EUR) .  

Eksportowane na Ukrainę były głównie:
•    produkty przemysłu elektromaszynowego (udział w eksporcie 35,99%), przemysłu chemicznego (18,28%, przy czym dominują tworzywa sztuczne i wyroby z nich),
•     wyroby metalurgiczne (15,04%),
•    artykuły rolno-spożywcze stanowiły tylko 6,22% w polskim eksporcie na ukraiński rynek, mimo że dynamika ich eksportu była wyższa (162,5%) od eksportu ogółem (140%),
•    w sekcji produkty pochodzenia roślinnego eksport zwiększył się ponad dwukrotnie (208,9%).

W polskim eksporcie na Ukrainę po samochodach osobowych i częściach zamiennych do samochodów największe pozycje zajęły:
    koks, wyroby z papieru, tektura, opony, sprzęt AGD (kuchenki, piece, pralki), obuwie, meble, materiały budowlane, leki .

Współpracę gospodarczą Polski i Ukrainy, a w szczególności Ukrainy borykającej się z mnóstwem problemów, odzwierciedla rozwój stosunków gospodarczych między tymi krajami. Zjawiska kryzysowe występujące od połowy 1998 roku w ukraińskiej gospodarce - będące w dużej mierze skutkami kryzysu rosyjskiego, jak również bałkańskiego miały istotny wpływ na kształtowanie się wspólnych stosunków. Pomimo pomyślnych prognoz na przyszłość, związanych z sytuacją gospodarczą, jak również dodatnim postępem w realizacji społeczno-ekonomicznych reform, gospodarka ukraińska długo przechodziła do fazy stabilizacji po okresie gospodarczego załamania. Polska natomiast, od maja 2004 roku została krajem członkowskim Unii Europejskiej, co też miało istotne znaczenie w budowaniu gospodarczych, pozaekonomicznych - mających  charakter instytucjonalno-instrumentalny i polityczny relacji między opisywanymi krajami.
          Członkostwo Polski w UE otworzyło jej nowe perspektywy rozwoju handlu zagranicznego. Do podstawowych zadań jakie stały wówczas przed polską polityką zagraniczną należało utrzymanie intensywnych powiązań gospodarczych ze wschodnimi sąsiadami – szczególnie z Rosją i Ukrainą. Zarówno Polska, jaki i Ukraina dostrzegają znaczenie strategicznego partnerstwa w złożonych procesach europejskiej integracji. Współpraca przygraniczna i międzyregionalna zasługuje tutaj na szczególną uwagę, gdyż jest traktowana jako pomoc w zmniejszaniu negatywnych skutków rozszerzenia UE dla Ukrainy i ingerowania możliwości dopuszczenia do utworzenia nowej linii podziału Europy na wschodniej granicy Polski.
          Stosunki gospodarcze UE z Ukrainą, są oparte na Klauzuli Najwyższego Uprzywilejowania – na tej samej, co stosunki Polski z tym krajem, jednak dla ekspertów z Ukrainy problemem jest wprowadzanie przez Polskę unijnych standardów i certyfikatów. Należy zaznaczyć, iż największą zmianą było zmniejszenie stawek celnych na towary importowane przez Polskę, ponieważ stawki unijnej taryfy celnej należą w większości do niższych niż polska taryfa celna, Ukraina natomiast wykorzystuje przyznane jej przez UE preferencje celne w ramach GSP.
           Stan obecnych stosunków gospodarczych Polski z Ukrainą jest ściśle związany ze stanem gospodarki ukraińskiej, która mimo licznych dodatnich osiągnięć w ostatnich latach, cały czas boryka się z wieloma trudnościami. Niesprzyjające warunki nie zrażają jednak polskich firm, które podejmują współpracę z partnerami ukraińskimi i prowadzą działalność produkcyjną i handlową.  
          Wymiana gospodarcza strony polskiej z Ukrainą jest warunkowana mnóstwem różnych czynników, m.in.: tempem wzrostu produkcji w Polsce oraz jej konkurencyjnością, uwzględniając relacje cenowo-kursowe;  popytem w Polsce i dążeniem producentów do sprzedaży wyrobów na rynkach o mniejszych wymaganiach; rozproszeniem struktury towarowej polskiego eksportu na Ukrainę;  dużymi  udziałami małych i średnich przedsiębiorstw, w znacznej części mających nadal niewielkie doświadczenie w handlu na rynkach wschodnich, czy chociażby działalnością informacyjno-promocyjną na rzecz wspierania eksportu na Ukrainę realizowanego przez małe i średnie firmy.
         Na kształtowanie się pozytywnej współpracy pomiędzy Polską i Ukrainą, ze strony ukraińskiej przeświadczają przede wszystkim korzystne tendencje w gospodarce ukraińskiej i związany z tym wzrost popytu w niektórych sektorach na import zaopatrzeniowy i wyposażenie techniczne oraz towary konsumpcyjne i łatwiejszy dostęp ukraińskich podmiotów gospodarczych do walut, w tym na warunkach kredytowych.
         Do barier negatywnie wpływających, należy powolne tempo restrukturyzacji gospodarki ukraińskiej, w efekcie czego popyt na polskie maszyny i urządzenia jest nadal na niskim poziomie. Niska skala polskich bezpośrednich inwestycji w gospodarce ukraińskiej i ich struktura, co sprawia,  że inwestycje te nie stanowią odpowiedniej dźwigni dla eksportu towarów z Polski oraz niski efektywny popyt na import w tych sektorach, które nie osiągnęły poziomu produkcji sprzed kryzysu w latach 90 ubiegłego wieku wraz z niskim poziomem efektywnego popytu konsumpcyjnego ludności skierowanego głównie na podstawowe artykuły i trudnymi sytuacjami finansowymi, ograniczając tym samym dostępność kredytów dla wielu ukraińskich podmiotów gospodarczych w bardzo dużej mierze przyczynia się do ujemnych relacji pomiędzy Polską i Ukrainą.
           Perspektywy handlu i współpracy gospodarczej między Polską i Ukrainą zależą również od sytuacji makroekonomicznej oraz postępu w zakresie reform gospodarczych. W szczególności chodzi tutaj o takie czynniki, jak: stabilność kursu hrywny, rozwój systemu bankowego i ubezpieczeniowego, poprawa kondycji banków oraz możliwości pozyskiwania gwarancji bankowych, postępy prywatyzacji, rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, dalsza liberalizacja handlu zagranicznego (w ramach prac akcesyjnych do WTO), poprawa „klimatu” inwestycyjnego.
         Uwzględniająca wszystkie powyższe elementy prognoza na przyszłość zakłada wzrost polskiego eksportu na Ukrainę. W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, część polskich firm mogłaby obsługiwać eksport towarów z innych krajów UE. Polscy eksperci – przy wykorzystaniu  środków z UE – mogliby wspomagać reformowanie ukraińskiej gospodarki. Trzeba jednak pamiętać o niskiej konkurencyjności polskich towarów w porównaniu z towarami z UE. Niewiele polskich firm widzi też potrzebę reklamy, bez której trudno już działać na coraz bardziej konkurencyjnym rynku ukraińskim.

Paulina Habas