Nowy gaz dla Polski. Shale, tight, coal

KONFERENCJA - sprawozdanie

Nowy gaz dla Polski. Shale, tight, coal
Warszawa, 3 marca 2011 r.
Elżbieta Kustra

W hotelu Kyriad Prestige w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona wydobyciu niekonwencjalnego gazu ziemnego w Polsce. Jej gośćmi byli specjaliści z rządu, Państwowego Instytutu Geologicznego, kancelarii prawnych oraz firm inwestujących w tą branżę. Jako pierwszy głos w dyskusji zabrał Artur Lorkowski, zastępca dyrektora Departamentu Polityki Ekonomicznej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, występując z referatem nt. Nowy gaz – szansa czy element ryzyka dla polityki energetycznej UE. Jednym z priorytetów polskiej prezydencji będzie bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej oraz Polski. Komisja Europejska ma sprzyjać rozwijaniu strategicznych korytarzy do transportowania dużych ilości gazu ziemnego. Ponadto, przewidziano wsparcie finansowe dla infrastruktury energetycznej ze środków unijnych, tych jej elementów, które są istotne z punktu widzenia interesów UE.

Bezpieczeństwo energetyczne można rozpatrywać w dwóch wymiarach: zewnętrznym i wewnętrznym. W aspekcie zewnętrznym to przede wszystkim partnerstwo z Rosją, stabilne, oparte na zasadach, przejrzyste. Ponadto, istotna jest również współpraca z sąsiadami. Niepokojącym jest fakt, iż gaz łupkowy postrzegany jest w Unii Europejskiej jako czynnik destabilizujący ceny. Aspekt wewnętrzny obejmuje likwidację barier wejścia na rynek i barier regulacyjnych oraz swobodny przepływ gazu ziemnego w UE do 2014 roku.

Krajem, który w pełni wykorzystuje technologię pozyskiwania tego surowca ze złóż łupkowych są Stany Zjednoczone, stwierdził Paweł Poprawa z Zakładu Kartografii Geologicznej Struktur Wgłębnych Państwowego Instytutu Geologicznego. Zasoby gazu łupkowego szacuje się na 20 bilionów metrów sześć. w Stanach Zjednoczonych, co zaspokaja zapotrzebowanie na ten surowiec na okres ok. 100 lat. W 1996 roku udział niekonwencjonalnego gazu w całkowitej produkcji wynosił 23 proc., a przewiduje się, że w ciągu dekady tj. do roku 2016 osiągnie poziom 62 proc. Główne baseny złóż gazu łupkowego zlokalizowane są na północnym-wschodzie kraju.

W Polsce gaz łupkowy występuje w pasie od Pomorza przez Kujawy do Lubelszczyzny. Obecnie, eksperci obawiają się oszacowania wielkości złóż występujących na polskim terytorium. Należy jednak podkreślić, iż są to złoża wydobywalne i przemysłowe. Polska konsumuje rocznie ok. 14 mld metrów sześc. gazu ziemnego. Ze złóż konwencjonalnych zaspokaja około jedną trzecią swojego zapotrzebowania. Zasoby gazu konwencjonalnego szacuje się na ok. 140 mld metrów sześc. Natomiast, zasoby gazu łupkowego według badań instytutu Wood Mackenzie mogą wynieść 1400 mld metrów sześciennych, do nawet 3000 mld metrów sześciennych według badań Advanced Res. Int. Aby stwierdzić, czy gaz ziemny występuje w łupkach potrzebne jest ok. 2-3 lat oraz co najmniej kilkadziesiąt wierceń poszukiwawczych. Pierwszy otwór poszukiwawczy ukończono w połowie 2010 roku. W pełni rozwinięta produkcja tego gazu będzie możliwa za 10-20 lat. Jednakże koszt samych wierceń jest wysoki. Ponadto, koszt wydobycia w Europie będzie dwukrotnie wyższy niż w Stanach Zjednoczonych i wyniesie ok. 400 dolarów. Jednakże, wydobycie i rozwijanie technologii pozyskiwania tego surowca z łupków jest gospodarczo i społecznie uzasadnione. Zużycie gazu ziemnego będzie sukcesywnie rosnąć w Polsce. Zgodnie z przewidywaniami osiągnie w 2030 roku poziom ok. 20 mld metrów sześc., co oznacza czterokrotny wzrost jego konsumpcji. Korzyści społeczne będą również wymierne. Opłata za użytkowanie środowiska w 60 proc. będzie trafiać do samorządów gminnych. Powstaną nowe miejsca pracy, zysk odniesie także osoba udostępniająca teren do prac, oraz zostaną powzięte inwestycje w infrastrukturę, drogi i gazociągi.

Koncesje na poszukiwanie i wydobycie posiada PGNiG oraz kilka firm zachodnich. Pierwsze potwierdzenie rzeczywistego istnienia w Polsce tego typu złóż było odkrycie gazu w końcu 2007 roku przez brytyjską firmę Aurelian na strukturze Siekierki koło Poznania. Obecnie Aurelian wykonał także drugie wiercenie, które również potwierdziło występowanie gazu łupkowego. Natomiast, polski operator posiada 14 koncesji w najbardziej atrakcyjnym i perspektywicznym w zasoby obszarze w województwie pomorskim (m.in. Wejherowo) czy na Roztoczu. Przy wydobyciu problem stanowi kwestia ochrony środowiska, gdyż złoża gazu łupkowego są położone na terenach rezerwatów przyrody. Drugą kwestią są ogromne nakłady środków finansowych jakie należy ponieść poszukując gazu ziemnego. Jeden odwiert to koszt ok. 15-20 milionów dolarów, więc przy zasobach 100 mld metrów sześc. należy w ciągu 20 lat  wykonać 800 wierceń, co daje koszt ok. 6,5 mld dolarów. Dotychczas PGNiG wykonał dwa otwory.

Charakteryzując krótko technologię wydobycia polega ona na poziomych wierceniach i szczelinowaniu hydraulicznym. Technologia opiera się na wierceniu blisko siebie kilkunastu odwiertów i szczelinowaniu ich wodą, substancjami biodegradowalnymi lub z przemysłu spożywczego, stwierdził Jerzy Woźniak, Business Development Manager, Halliburton Poland. Operator musi wydać na firmy serwisowe ok. 60 proc. kosztów.

Podczas konferencji poruszane były również kwestie prawne, procedury ubiegania się o koncesje, postępowania przetargowego lub warunków braku jego przeprowadzania. Pan Maciej Jóźwiak z kancelarii Wierzbowski Eversheds. Podkreślił fakt, iż w Polsce nie ma specyficznego sposobu regulacji prawnych, które odnosiłyby się do gazu łupkowego. Procedury są takie same dla metanu poszukiwanego/eksploatowanego ze złóż konwencjonalnych i niekonwencjonalnych.

Konferencja wywołała także burzliwą dyskusję. Wydarzenie to, było platformą porozumienia, wymiany myśli i opinii.

Lista panelistów:

Pan Artur Lorkowski z Ministerstwa Spraw Zagranicznych
Paweł Poprawa z Państwowego Instytutu Geologicznego
Jerzy Woźniak z Halliburton Business Development Manager Poland
Piotr Gliniak z PGNiG
Maciej Jóźwiak z kancelarii Wierzbowski Eversheds
Hubert Kiersnowski z Państwowego Instytutu Geologicznego
Andrzej Szczęśniak – ekspert rynku paliw i gazu
Jacek Babuchowski z Biura Planowania Przestrzennego w Lublinie
Paweł Pietraszek z PP Eko
Prof. zw. dr hab. Mariusz Orion Jędrysek