Bartosz Kaluga: Półmetek czeskiej prezydencji - pierwsze osiągnięcia

• czechy
• _short_ue_prezydencja
• _ue

Podsumowanie

1. Za największą zasługę czeskiej prezydencji w dziedzinie gospodarki należy uznać skuteczne przeciwdziałanie podziałowi Unii Europejskiej w dobie kryzysu gospodarczego i finansowego. Zwalczanie kryzysu oraz jego objawów, a także przeciwstawienie się protekcjonistycznym postawom postulowanym przez niektóre państwa Europy Zachodniej, stały się jednym z głównych celów czeskiej prezydencji. W związku z ostatnim priorytetem Czesi popadli w konflikt z Francją, która dążyła do ochrony własnego sektora motoryzacyjnego. Oba państwa już od dłuższego czasu różniło postrzeganie kwestii rozszerzenia Unii Europejskiej oraz stosunków z Rosją. Ponadto Paryż jeszcze przed rozpoczęciem czeskiej prezydencji chciał zmarginalizować rolę Pragi podczas jej przewodnictwa, co mu się jednak ostatecznie nie udało. Czesi obserwując wzrastające nastroje protekcjonistyczne w Europie, zdecydowali się zwołać nieoficjalny szczyt UE, który potwierdził europejską solidarność w zwalczaniu skutków kryzysu. Przywódcy europejscy zobowiązali się nie szkodzić pozostałym krajom w ramach podjętych indywidualnie środków, a także nie naruszać poprzez swoje działania wewnętrznego rynku Unii Europejskiej. Oficjalny szczyt UE z 19 i 20 marca, zaowocował zatwierdzeniem nowych inicjatyw określonych przez premiera Topolanka w formie “5, 50, 75”. (cyfry te odnoszą się do sumy pieniędzy przeznaczonych na poszczególne nowe inicjatywy w zwalczaniu kryzysu). Podczas szczytu podjęto również decyzję o zaprezentowaniu wspólnego europejskiego stanowiska na nadchodzący szczyt G20.

1. Już na samym początku prezydencji Czesi musieli zareagować na rosyjsko-ukraiński kryzys gazowy, którego ofiarami stały się niektóre kraje członkowskie Unii Europejskiej. W dużym stopniu przyczynili się do rozwiązania tego niezwykle poważnego kryzysu, co zostało docenione przez europejskich partnerów. Kryzys gazowy wymusił na członkach UE państwach większe zaangażowanie w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i liberalizacji europejskiego rynku energetycznego.  Czesi doprowadzili pomyślnie do zakończenia projektu ustaw pakietu, który w przyszłości powinien zliberalizować europejski rynek energetyczny oraz usunąć istniejące bariery, które mogą zaowocować obniżką cen energii dla zwykłych konsumentów. Czesi stworzyli również podwaliny bezpieczeństwa energetycznego rozwijając mechanizm kryzysowy i zmianę strategii energetycznej, dzięki której zwiększone zostanie bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej. Dzięki kwocie 5 mld euro w ramach Planu Wsparcia Koniunktury, Czeska prezydencja zagwarantowała porozumienie pomiędzy członkami UE zainteresowanymi gazowymi powiązaniami i projektami magazynowania surowców energetycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Przyznanie pieniędzy projektowi Nabucco należy uznać za sukces zwolenników projektu z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, do których należą Czesi. Praga współorganizowała także konferencję dotyczącą infrastruktury gazowej na Ukrainie, dzięki której wyasygnowano 5 mld euro na modernizację ukraińskich gazociągów, które są głównym szlakiem przesyłu „błękitnego surowca” do wielu krajów UE.
2. Konflikt w Gazie stał się jednym z pierwszych testów czeskich możliwości. Chociaż, rzecz jasna, kryzys trwający od ponad pół wieku nie został zażegnany, Czesi podjęli się próby mediacji pomiędzy dwoma stronami konfliktu, dzięki czemu udało się zagwarantować dostęp organizacjom humanitarnym do strefy konfliktu. Podczas prezydencji czeskiej została przyjęta także strategiczna inicjatywa Partnerstwa Wschodniego, na która przeznaczono kwotę 600 mln euro. Jest ona jednym z kluczowych priorytetów Pragi w obszarze relacji zewnętrznych. Czechom udało się także przekonać Unię Europejską i świat, że Europa Środkowo-Wschodnia nie jest ekonomicznie homogeniczną strukturą i trzeba dokonać rozróżnienia pomiędzy krajami, tak, aby pomoc dla indywidualnych krajów została oparta na podstawie prawdziwych wskaźników.{mospagebreak}
   

Wyzwania

1 stycznia 2009 roku półroczne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej objęła Republika Czeska, jako drugi postkomunistyczny kraj członkowski. Okres prezydencji czeskiej stał się także nie tylko testem Czech jako członka Wspólnoty, ale w równym stopniu testem dla całego bloku państw postkomunistycznych z Europy Środkowo-Wschodniej, które przystąpiły do UE w roku 2004 i 2007.

Przed objęciem prezydentury Praga opracowała własny program prezydencji, zatwierdzony przez Radę Europejską, wynikający z długookresowego ukierunkowania kraju na politykę oraz aktualnych wydarzeń i trendów zachodzących wewnątrz UE jak i w globalnym świecie.[1] Tym samym zjawiska takie jak kryzys finansowy zapoczątkowany w USA w 2007 roku, problemy z ratyfikacją Traktatu Lizbońskiego oraz kryzys rosyjsko-gruziński z sierpnia 2008 roku zaważyły na czeskiej prezydenturze i przyczyniły się do weryfikacji pierwotnego planu prezydencji.[2] Chociaż główne priorytety zostały przedstawione w formie „Trzech E” - ekonomia, gospodarka, relacje zewnętrzne (Economy, Energy and Europe In The World), już na samym początku przewodnictwa Praga musiała się zmierzyć dodatkowo z „Dwoma G”- „Gaza i Gaz”.[3]

Wdrażając własne inicjatywy na forum unijnym, prezydencja czeska musiała uwzględniać także rezultaty prezydencji swojego poprzednika, szczególnie szczytu Rady Europejskiej z 11-12 grudnia, podczas którego przyjęto m.in. strategię rozwiązania kryzysu związanego z odrzuceniem Traktatu Lizbońskiego.[4] Przed Czechami stanęło również wyzwanie nawiązania dialogu z nową amerykańską administracją.

W sprostaniu powyższym wyzwaniom na pewno nie pomogły problemy wewnętrzne Czech jak i jej ograniczony potencjał, który mógł zaważyć na efektywności sprawowania przewodnictwa, ze względu na niedostatek profesjonalnie przygotowanych kadr do pierwszej prezydencji w Radzie UE.[5] Problemy rządu Topolanka rozpoczęły się już w maju 2008, gdy utracił większość w czeskim parlamencie. W wyniku czego już wtedy odnotowywano problemy z doprowadzeniem do konsensusu z rosnącą na sile opozycją, a do którego było coraz ciężej ze względu na zbliżające się wybory do Parlamentu Europejskiego. Słabość rządu została ostatecznie zaprezentowana w drugiej połowie marca, gdy obalono rząd Topolanka w czeskim parlamencie.[6] .

Należy pamiętać, że wielkie kryzysy polityczne czy też ekonomiczne, największe wojny, często zapoczątkowywały równie wielkie zmiany. Stawały się niejednokrotnie katalizatorem dla wielkich historycznych skoków. Unia Europejska, wraz z Czechami na jej czele, stoi również przed historyczną szansą. Obecna recesja, mnogość wyzwań na scenie wewnętrznej Unii jak i globalnej, jest niezwykłą okazją do zrobienia „historycznego skoku naprzód”. Zapoczątkowania nowych reform i przedsięwzięć, które do tego momentu wydawały się trudne do zrealizowania, a czasami nawet nie możliwe.[7] Obecna prezydencja ma szansę wykazać się i wdrożyć idee zgodne z mottem prezydencji - „Europa bez barier”. Europę przekształconą całościowo w strefę Euro, z zatwierdzonym przez wszystkich członków Traktatem Lizbońskim, zabezpieczoną przed kolejnymi kryzysami energetycznymi.[8]

Jednakże, niezwykle trudno stać się efektywnym reformatorem, jeśli nie ma się wystarczającego prestiżu pośród innych państw. Czesi nie mogą dawać rad i być jednocześnie autorytetem w tej dziedzinie na przykład dla Irlandii, skoro sami jeszcze nie zatwierdzili traktatu reformującego. Co więcej, droga do liberalizacji wewnętrznego rynku Unii i usprawnienie europejskiej konkurencyjności poprzez zniesienie barier stała się jednym z głównych celów kraju, który na dobrą sprawę nie uczestniczy nawet w strefie euro.[9] Odnosząc się do motta, nasuwa się pytanie czy Czesi podczas swojej prezydencji będą w stanie znieść bariery, czy tylko po prostu je jeszcze powiększą?[10]

Priorytety

Dokument przedstawiony w 2007 roku został znacznie zmodyfikowany w porównaniu do ostatecznej wersji programu prezydencji czeskiej opublikowanej 6 stycznia 2009 roku. Mimo tego, że motto czeskiej prezydencji pozostało bez zmian, zredukowano obszary tematyczne zainteresowań obecnej prezydencji z pięciu do trzech: gospodarki, energetyki i relacji zewnętrznych.[11]

Gospodarka. Prezydencja czeska w tej dziedzinie skoncentrowała się głównie na ograniczaniu negatywnych skutków kryzysu finansowego i jednoczesnych działaniach zmierzających do ożywienia unijnych gospodarek.[12] Punktem odniesienia dla wspólnych działań państw UE jest Europejski plan odnowy gospodarczej, zatwierdzony przez Radę Europejską w grudniu 2008 roku.[13] Zdaniem Republiki Czeskiej, wszelkie działania należy prowadzić zgodnie z postanowieniami Paktu Stabilności i Wzrostu oraz przyjętymi zasadami wolnego rynku. W związku z czym Czesi dążą, aby przeciwdziałanie skutkom kryzysu przypadkiem nie posłużyło zahamowaniu liberalizacji handlu światowego, tworzeniu nowych barier oraz ograniczeń w korzystaniu z czterech swobód będących fundamentem funkcjonowania wspólnego rynku. Otwarcie wypowiedział się na ten temat, na początku marca, premier Topolanek stwierdzając, że protekcjonizm i łamanie jawnej konkurencji może w dłuższym okresie przyczynić się do większych politycznych i ekonomicznych komplikacji niż kryzys sam w sobie.[14] Mimo negatywnych skutków kryzysu Czesi zamierzają dalej toczyć dyskusję nad restrukturyzacją wydatków z budżetu UE, dzięki czemu zdołano by wyegzekwować większą liczbę środków na badania i rozwój.[15]

Pierwsze osiągnięcia. Zorganizowany przez prezydencję czeską 1 marca w Brukseli nieformalny szczyt unijny był w głównej mierze reakcją na wzrost nastrojów protekcjonistycznych w państwach Europy Zachodniej (m.in. Francji, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Hiszpanii). Symbolem zapędów protekcjonistycznych stały się francuskie wytyczne dla rodzimych koncernów odnośnie przekazania wsparcia jedynie w przypadku podtrzymania istniejącego poziomu produkcji. Spójne stanowisko nowych państw członkowskich Unii pozwoliło jednogłośnie odrzucić zapędy protekcjonistyczne forsowane przez państw Europy Zachodniej.[16] Tym samym, Francja ostatecznie musiała zrezygnować z najbardziej kontrowersyjnych elementów projektu.[17] Rozstrzygnięcie szczytu z 1 marca okazały się dobrym punktem wyjścia dla kolejnych działań minimalizujących groźbę wystąpienia protekcjonizmu wewnątrz UE przed szczytem Rady UE w dniach 19-20 marca. Przyniósł on akceptację przez przywódców UE planu wsparcia koniunktury za pomocą subwencji ze wspólnego unijnego budżetu. Wartość Planu Wsparcia Koniunktury (Economic Recovery Plan), jest niewielka (5 mld euro) w stosunku do całego budżetu UE. Główna część środków ERP skierowana zostanie na realizację projektów w sektorze energetycznym, pozostała zaś jej część na telekomunikacje i rolnictwo. Od samego początku negocjacji wyraźny sprzeciw stawiał Berlin (największy płatnik do budżetu unijnego). Mocny opór Niemiec przyczynił się do zaakceptowania warunku rozpoczęcia inwestycji przed końcem 2010 roku, co stawia pod dużym znakiem zapytania możliwość realizacji wszystkich założeń ERP.[18]

W czasie szczytu podjęto również decyzję o zwiększeniu pomocy finansowej dla państw członkowskich z Europy Środkowo-Wschodniej, zwiększając ją z 25 do 50 mld euro w ramach „mechanizmu pomocy”, dla krajów członkowskich znajdujących się poza strefą euro.[19] Decyzję tą należy uznać za sukces nowych państw członkowskich UE i prezydencji czeskiej, które przy zachowaniu pośrednictwa światowych instytucji finansowych, uzyskały możliwość wsparcia ze strony starych państw członkowskich UE.

Energetyka. Dzięki osiągniętemu konsensusowi w sprawie pakietu energetyczno-klimatycznego, Czesi mogli skoncentrować się na tworzeniu podwalin bezpieczeństwa energetycznego. Zdaniem czeskiej prezydencji cel ten można osiągnąć przede wszystkim poprzez dywersyfikacje źródeł importu surowców energetycznych i samych źródeł energii w całości konsumpcji, a także stworzenie w ramach Unii Europejskiej jednolitego rynku energetycznego.[20] Poprzez debatę na forum unijnym Czesi planują poruszyć temat uzależnienia krajów europejskich od dostaw surowców energetycznych z Rosji, oraz jej wiarygodności jako partnera.[21] Tym samym chcą nakłonić kraje członkowskie do poparcia idei powiązań energetycznych z innymi dostawcami, szczególnie z regionu Morza Kaspijskiego. [22] Rosyjsko-ukraiński konflikt gazowy, przyczynił sie do zwiększenia zainteresowania projektem gazociągu Nabucco, jako alternatywy dla dostaw rosyjskiego „błękitnego paliwa” do Europy Środkowej i na Bałkany.[23] W szeregi państw popierających transregionalny projekt dostaw gazu gazociągiem Nabucco, wstąpiły między innymi Czechy, które chcą wykorzystać fakt swojej prezydentury w UE w celu przyśpieszenia realizacji projektu.[24]

Pierwsze osiągnięcia. Na szczycie UE 19-20 marca postanowiono udzielić projektowi gazociągu Nabucco skromnego, w wysokości 200 mln euro, dofinansowania w ramach pakietu o łącznej wartości 5 mld euro, na projekty mające przeciwdziałać skutkom kryzysu gospodarczego i zwiększające bezpieczeństwo energetyczne krajów UE. Decyzję tę podjęto po długich i burzliwych decyzjach w poprzedzających tygodniach i zastrzeżeń niektórych państwa członkowskich (szczególnie Berlina, ale także Paryża i Rzymu). Sam fakt przyznania pieniędzy na Nabucco jest istotnym sygnałem politycznym, ale nie należy postrzegać go jako szansę na przyśpieszenie prac nad nim, a także zwiększenie szansy na realizację tego projektu. Unijne dofinansowanie projektu przeznaczone jest na rzecz redukcji ryzyka inwestycyjnego, co pozwoli łatwiej uzyskać kredyty na jego sfinansowanie. Czechy wraz z krajami Europy Środkowo-Wschodniej opowiedziały sie za projektem, widząc w nim szansę zarówno na dywersyfikację dostaw gazu jak i ich źródeł, co przyczyniłoby się znacznie do zwiększenia bezpieczeństwa nowych członków UE.[25] Wkrótce po szczycie 23 marca w Brukseli podpisano deklarację, która otworzyła drogę do reformy ukraińskiego rynku gazowego i finansowania modernizacji ukraińskich gazociągów przez międzynarodowe instytucje finansowe. Na konferencji zebrali się potencjalni kredytodawcy i donorzy gotowi do sfinansowania modernizacji ukraińskich gazociągów. Deklaracja zawiera przede wszystkim zobowiązania Ukrainy do przeprowadzenia reformy sektora gazowego wedle reguł obowiązujących w UE z udziałem przedstawicieli kredytodawców, która zajmie się opracowaniem konkretnych biznes-planów, a także koordynacją prac i finansowaniem projektu modernizacji gazociągów. Możliwość zwiększenia transparentności ukraińskiego rynku gazu poprzez implementację dyrektyw unijnych i dostosowania do unijnego rynku, ograniczałoby wykorzystanie sporów gazowych do gier i nacisków politycznych oraz zwiększyłoby bezpieczeństwo tranzytu gazu do Europy. Jest to też bardzo dobry krok w kierunku zapobieżenia przejęcia ukraińskich gazociągów przez Gazprom za długi Naftohazu.

Relacje zewnętrzne. W dziedzinie tej czeska prezydencja poświęca najwięcej miejsca wzmocnieniu relacji UE z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego. Osiągnięciu tych założeń ma posłużyć inicjatywa Partnerstwa Wschodniego.[26] Inicjatywa ta w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, ma promować stabilność i dobrobyt u wschodnich sąsiadów UE. Według Czechów zadaniem Partnerstwa Wschodniego jest ponadto równoważenie działań UE prowadzonych na południu w ramach Unii dla Morza Śródziemnego, a także dopełnienie nowej unijnej strategii wobec Federacji Rosyjskiej, wynikającej z konfliktu rosyjsko-gruzińskiego.[27] Jest to istotne novum w czeskiej polityce zagranicznej, która do tej pory w głównej mierze koncentrowała się na obszarze Bałkanów Zachodnich. Również zasadniczym priorytetem czeskiej prezydencji jest pogłębianie relacji transatlantyckich, dla których nowym bodźcem z pewnością okaże się zmiana na stanowisku prezydenckim w Białym Domu. Czesi uważają również, że Unia Europejka powinna w większym stopniu angażować się w budowę pokoju na Bliskim Wschodzie odnosząc sie do aktorów jak najbardziej obiektywnie (Czechy zawsze konsekwentnie wspierały politykę Tel Awiwu).[28]

Pierwsze osiągnięcia. Następstwem kryzysu rosyjsko-ukraińskiego i konfliktu izraelsko-palestyńskiego było obciążenie czeskiej prezydencji dodatkowymi obowiązkami w relacjach zewnętrznych. Kryzys w Gazie był testem czeskich możliwości. Czesi zaczęli mediować pomiędzy dwoma zwaśnionymi stronami w celu jak najszybszego zaprzestania walk i nadzorowania przestrzegania pokoju.

Jednym z podstawowych celów czeskiej prezydencji i części jej środowiskowych priorytetów jest gwarancja wiarygodności dostaw energii dla UE. Dlatego początkowa czeska reakcja na rosyjsko-ukraiński kryzys była ostrożna, a jak się później okazało największy postęp został osiągnięty podczas rozmów. Jakkolwiek wątpliwym jest, czy Czesi podczas rozmów przedstawili siebie jako decydującego mediatora, czy wzmocnili obraz UE jako znaczącego gracza, kryzys przy udziale UE został zażegnany.[29] W świetle ostatnich wydarzeń wygląda na to, że Czesi wyciągnęli również daleko idące wnioski ze sporu na linii Kijów-Moskwa uznając wydarzenia zachodzące w sąsiedztwie UE za jej priorytetowe sprawy. W związku z powyższym zintensyfikowali prace osiągając duże sukcesy z Polsko-Szwedzką inicjatywą Partnerstwa Wschodniego, gazociągiem Nabucco oraz przystosowaniem ukraińskiej sieci gazociągowej do europejskiej. Niewątpliwie, jeśli udałoby się zastosować Ukrainie deklarowane rozwiązania, wzmocniłoby to jej pozycję przez silne powiązania z UE, szczególnie poprzez ewentualne jej członkowstwo w Europejskiej Wspólnocie Energetycznej. Ostatni szczyt zaowocował również zgodą, aby na Partnerstwo Wschodnie przeznaczyć do końca 2013 roku dodatkowe 600 mln euro. Przywódcy UE zaprosili do zgłoszonej w ubiegłym roku inicjatywy Partnerstwa Wschodniego sześć byłych republik radzieckich (Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzję, Mołdawię, Ukrainę). Początkowo Francja, Włochy oraz Portugalia nie opowiadały się za przeznaczeniem konkretnych sum pieniędzy na Partnerstwo Wschodnie, obawiając się, ze może to obyć sie kosztem inicjatywy Unii dla Śródziemnomorza. Na zakończenie szczytu potwierdzono również, zapowiedź Czech, o mającym odbyć się 7 maja pierwszym praskim szczycie inaugurującym Partnerstwo Wschodnie, z udziałem zaproszonych państw sąsiedzkich. {mospagebreak}

24 marca czeski parlament przegłosował wotum nieufności wobec rządu Mirka Topolanka. Upadek rządu raczej nie powinien przeszkodzić prezydencji w działaniach na płaszczyźnie technicznej, ale może sprawić trudności w forsowaniu swoich priorytetowych inicjatyw politycznych. Dymisja ta nastąpiła w bardzo trudnym momencie połowy przewodnictwa w Unii Europejskiej i trakcie znacznego pogarszania sytuacji ekonomicznej. Działania Pragi, dotychczas spotykały się ze sceptycznymi ocenami ze strony Berlina i Paryża, którym najbardziej nie podobał się sposób walki z kryzysem gospodarczym. Dlatego słaba pozycja Czech, może skłaniać inne państwa do przejęcia inicjatywy w UE. Tym samym istnieje ryzyko, że dotychczasowe priorytetowe cele Pragi mogą zostać zepchnięte na drugi plan. Może to też przenieść się na stabilność regionu Europy Środkowo-Wschodniej i przełożyć się negatywnie na jej wiarygodności dla zagranicznych inwestorów. Patrząc dalekosiężnie prezydentura czeska i brak jej sukcesu, może zaważyć na postrzeganie nowych krajów członkowskich UE, które mają ograniczony potencjał do efektywnego sprawowania prezydentury m.in. ze względu na wewnętrzną sytuację polityczną.[30] Istnieje również ryzyko, że za głównych hamulcowych UE zostaną uznani Czesi, przejmując to negatywne miano od Irlandczyków. Dlatego przed Pragą stoi obecnie wyzwanie zapewnienia otoczenia międzynarodowego, że jej wewnętrzne problemy nie przełożą się na dalsze przewodnictwo w Unii.

Przypisy:
[1] Work Programme of the Czech Presidency, Europe without barriers, 13.01.2009, URL: http://www.eu2009.cz/programme-en , str V.
[2]  Morawiec Rafał, Prezydencja Republiki Czeskiej w Unii Europejskiej, Warszawa 08.01.2009, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 1 (533).
[3]  Lehtonen Tiia, Czech Point: A Mid-Term Evaluation of an On-Going Small State Presidency, Helsinki 18.03.2009, The Finnish Institute of the International Affairs, Briefing Paper 28.
[4] Kreczmańska Aleksandra, Strategia rozwiązania kryzysu wokół traktatu lizbońskiego, Warszawa 17.12.2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 63 (531).
[5]  Francja już jesienią 2008 roku kwestionowała realne możliwości efektywnym kierowaniem UE przez Czechy, w świetle nadzwyczajnych wydarzeń, jakie stoją przed Europą w 2009 roku. Nicolas Sarkozy powtórzył ataki ponownie w lutym, dyskredytując czeski rząd i dążąc do marginalizacji znaczenia czeskiej prezydentury w najważniejszych sprawach, wzmacniając pozycję państw strefy euro w przeciwdziałaniu kryzysowi. W: <boc>, Napięcia na linii Praga-Paryż wokół unijnej prezydencji, Warszawa 11.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 6 (81).
[6]  <boc>, Czechy: Premier Topolanek broni się przed eurosceptykami, Warszawa 10.12.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 40 (74).
[7]  Braml Joseph, Help Wanted: Energy Coordinator, Berlin spring 2009, DGAP Internationale Politik, The Journal of the German Council on Foreign Affairs, volume 10/2009.
[8]  Cresp, Juan I., A Tool for the Economic Crisis: A single European Treasury, Madrid 10.03.2009, Real Institutio Elcano, Analyses of the Real Institutio Elcano 31 (2009).
[9]  Lehtonen Tiia, Czech Point….
[10] Tamże.
[11] Bocian Mariusz, Czechy na czele Unii Europejskiej, Warszawa 17.12.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 41 (75).
[12] Work Programme of the Czech Presidency…
[13] 11-12 grudnia Rada Unii Europejskiej (opierając się na wcześniej opracowanym projekcie Komisji Europejskiej) zgodziła się co do walki z kryzysem poprzez skoordynowane działania członków UE a instytucjami wspólnotowymi, podobnie jak w przypadku pomocy instytucjom finansowym (skoordynowaną pomoc dla sektora finansowego podjęto w październiku 2008 roku). Jest on zatem logiczną kontynuacją działań ratunkowych podjętych jesienią ubiegłego roku w sektorze finansowym. Niektóre państwa członkowskie UE obawiały się, że ich efektem będzie zwiększenie deficytu budżetowego państw członkowskich UE. Dlatego niezwykle istotne było nadmienienie przez Radę Europejską istotność Paktu Stabilności i Wzrostu w zależności hamowania wzrostu wydatków publicznych.. W: Koczor Marcin, Plan koordynacji działań UE na rzecz naprawy gospodarki, Warszawa 17.12.2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 62 (530).
[14] Lehtonen Tiia, Czech Point…
[15] Work Programme of the Czech Presidency... str 2-4.
[16] Plan ten spotkał się z dużą krytyką wewnątrz UE, szczególnie negatywnie postrzegały projekt kraje Europy Środkowo-Wschodniej, które pod przewodnictwem Polski zebrały się w dniu szczytu i wspólnie dały wyraz poparcia dla respektowania prawa wspólnotowego dotyczącego ram funkcjonowania rynku wewnętrznego. W: Koczor Marcin, Walka z kryzysem gospodarczym w Unii Europejskiej – wyniki nieformalnego szczytu z 1 marca 2009r., Warszawa 04.03.2009, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 13 (545).  
[17] Oświadczenie odrzucenia protekcjonizmu należ postrzegać jako mało realistyczne, ponieważ państwa zachodnie pewne przybiorą odmienne formy ochrony własnych rynków i przedsiębiorstw. W: <boc>, Europa Środkowa przeciw protekcjonizmowi, Warszawa 04.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 9 (84).
[18] <ŁAN>, Pieniądze unijne, warunki niemieckie, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
[19] “Mechanizm pomocy” w znacznym stopniu umożliwia obniżenie kosztów pozyskiwania środków, dzięki instrumentowi udzielania unijnych gwarancji dla kredytów pozyskiwanych na rynkach finansowych przez państwa nie mającej wspólnej unijnej waluty euro.
[20] Work Programme of the Czech Presidency…, str VI-VII, 7-9.
[21] Konflikt rosyjsko-ukraiński przyczynił się do wznowienia debaty publicznej o bezpieczeństwie energetycznym Europy. 18 krajów członkowskich Unii Europejskiej było co najmniej częściowo dotkniętych brakiem dostaw gazu rosyjskiego przechodzącego przez Ukrainę (gazociągami ukraińskimi przechodzi około 80% dostaw tego rosyjskiego surowca do Europy) W: Behrens Arno, Learning from the Crisis: A Market Approach to Securing European Natural Gas Supplies, Brussels March 2009, Center for European Policy Studies, CEPS Policy Brief no. 183.
[22] Kolejny rosyjsko-ukraiński konflikt gazowy wykazał, że Unia Europejska nie wyniosła niczego z podobnego konfliktu z 2006 roku i nie była lepiej przygotowana do krótkoterminowych braków dostaw tego niezwykle ważnego surowca.
[23] Szpala Marta, Mariusz Bocian, Nowe koncepcje bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej i Bałkanów, Warszawa 28.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 4 (79).
[24] W dniach 12 i 13 lutego premier Topolanek odwiedził Kazachstan, Turkmenistan i Azerbejdżan sondując możliwość pogłębienia współpracy między tymi krajami i Unią Europejską oraz udziału prezydentów państw zaangażowanych w projekt Nabucco na majowym szczycie w Pradze. Rozmowy zakończyły się zapewnieniem stron o zintensyfikowaniu współpracy energetycznej mimo niepewnych losów projektu. W: <wol>, Unia Europejska szuka dostawców gazu dla Nabucco, Warszawa 18.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 7 (82).
[25] Łaskot-Strachota Agata, Kontrowersje wokół unijnych pieniędzy dla Nabucco, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
[26] W: Devrim Deniz, Evelina Schulz, The Eastern Partnership: An Interim Step Towards Enlargement?, Madrid 10.02.2009, Real Institutio Elcano, Analyses of the Real Institutio Elcano 22 (2009).
[27] Work Programme of the Czech Presidency…, str. VII-VIII, 23-24.
[28] Work Programme of the Czech Presidency…, str. 23-24.
[29] Przed szczytem, Prezydent Czech Vaclav Klaus oznajmił, że spór gazowy pomiędzy Rosją i Ukrainą nie jest sprawą europejską – mimo faktu, że pewne szkoły i fabryki zostały zmuszone do przerwania pracy i ogrzewanie zostało wyłączone w niektórych wschodnioeuropejskich krajach w rezultacie braku dostaw gazu.
[30] Sadowski Rafał, Mariusz Bocian, Czechy: Rząd Topolanka odwołany, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).

Bibliografia:

Materiały publikowane na stronie czeskiej prezydencji:

1. http://www.eu2009.cz/default.htm
2. Work Programme of the Czech Presidency, Europe without barriers, 13.01.2009, URL: http://www.eu2009.cz/programme-en

Publikacje anglojęzyczne:

1. <AM>, Czech EU presidency pushes for swift direct US-Iran talks, Islamic Republic News Agency 26.01.2009, URL: http://www5.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=319737&IdLanguage=3
2. Behrens Arno, Learning from the Crisis: A Market Approach to Securing European Natural Gas Supplies, Brussels March 2009, Center for European Policy Studies, CEPS Policy Brief no. 183.
3. Braml Joseph, Help Wanted: Energy Coordinator, Berlin spring 2009, DGAP Internationale Politik, The Journal of the German Council on Foreign Affairs volume 10/2009.
4. Cresp, Juan I., A Tool for the Economic Crisis: A single European Treasury, Madrid 10.03.2009, Real Institutio Elcano, Analyses of the Real Institutio Elcano 31 (2009).
5. Devrim Deniz, Evelina Schulz, The Eastern Partnership: An Interim Step Towards Enlargement?, Madrid 10.02.2009, Real Institutio Elcano, Analyses of the Real Institutio Elcano 22 (2009).
6. Dieter Heribert, Managing the Financial Crisis – Is Europe Getting It right ?, Berlin 01.02.2009, German Institute for International and Security Affairs, SWP Comments no. 1.
7. Duleba Alexander, Lucia Najšlová, Vladimír Benč, Vladimír Bilčík, The Reform of the European Neighborhood Policy, Bratislava 2008, Research Center for the Slovak Foreign Policy Association.
8. Gros Daniel, Europe’s Two Priorities for the G20, Brussels 14.11.2008, Center for European Policy Studies, CEPS Commentary
9. Lanoo Karel, Concrete Steps Towards More Integrated Financial Oversight. The EU’s Policy Response to the Crisis, Brussels 01.12.2008, Center for European Policy Studies, CEPS Task Force Report.
10. Lefebvre Maxime, An Evaluation of the French EU Presidency, Madrid 17.03.2009, Real Institutio Elcano, Analyses of the Real Institutio Elcano 43 (2009).
11. Lehtonen Tiia, Czech Point: A Mid-Term Evaluation of an On-Going Small State Presidency, Helsinki 18.03.2009, The Finnish Institute of the International Affairs, Briefing Paper 28.
12. Van Schaik Louise, EU leaders should not be afraid to already embrace the climate change and energy package, The Hague 05.03.2009, Clingendael European Studies Programme, CESP Commentary.
    

Biuletyn analityczny Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych:

1. Koczor Marcin, Plan koordynacji działań UE na rzecz naprawy gospodarki, Warszawa 17.12.2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 62 (530).
2. Koczor Marcin, Walka z kryzysem gospodarczym w Unii Europejskiej – wyniki nieformalnego szczytu z 1 marca 2009 r., Warszawa 04.03.2009, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 13 (545).
3. Kreczmańska Aleksandra, Strategia rozwiązania kryzysu wokół traktatu lizbońskiego, Warszawa 17.12.2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 63 (531).
4. Morawiec Rafał, Prezydencja Republiki Czeskiej w Unii Europejskiej, Warszawa 08.01.2009, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 1 (533).
5. Wyciszkiewicz Ernest, Najważniejsze elementy kompromisu energetyczno-klimatycznego, Warszawa 19.12.2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Biuletyn nr 64 (532).
   

Publikacje Ośrodka Studiów Wschodnich:

1. Strachota Krzysztof, Wojciech Górecki, Kaukaz Południowy i Azja Centralna po wojnie rosyjsko-gruzińskiej – konsekwencje geopolityczne, Warszawa 24.09.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich
   

Biuletyn analityczny Ośrodka Studiów Wschodnich „BEST OSW”:

1. <boc>, Czeska prezydencja w obliczu kryzysów, Warszawa 07.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 1 (76).
2. <boc>, Europa Środkowa przeciw protekcjonizmowi, Warszawa 04.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 9 (84).
3. <boc>, Mały krok w stronę ratyfikacji Traktatu Lizbońskiego w Czechach, Warszawa 25.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 8 (83).
4. <boc>, Napięcia na linii Praga-Paryż wokół unijnej prezydencji, Warszawa 11.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 6 (81).
5. <boc>, Czechy: Premier Topolanek broni się przed eurosceptykami, Warszawa 10.12.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 40 (74).
6. Bocian Mariusz, Czechy na czele Unii Europejskiej, Warszawa 17.12.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 41 (75).
7. Bocian Mariusz, Łukasz Antas, Kryzys gazowy paraliżuje Europę Środkową i Bałkany, Warszawa 14.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 2 (77).
8. Bocian Mariusz, Unijny szczyt przeciwko protekcjonizmowi gospodarczemu i walka o podział wpływów w UE, Warszawa 18.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 7 (82).
9. <dab>, Czechy opóźniają przyjęcie Euro, Warszawa 28.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 4 (79).
10. <ŁAN>, Berlin nie zgadza się na unijne finansowanie inwestycji w energetyce, Warszawa 18.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 7 (82).
11. <ŁAN>, Pieniądze unijne, warunki niemieckie, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
12. Łaskot-Strachota Agata, Kontrowersje wokół unijnych pieniędzy dla Nabucco, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
13. Łoskot-Strachota Agata, Łukasz Antas, Kontrowersje wokół unijnych planów rozbudowy infrastruktury energetycznej, Warszawa 05.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 5 (80).
14. <MarSz>, Słowenia zapowiada dalszą blokadę przyjęcia Chorwacji do UE, Warszawa 14.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 2 (77).
15. <MarSz>, UE pomoże rozwiązać konflikt słoweńsko-chorwacki, Warszawa 11.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 10 (85)
16. Sadowski Rafał, Mariusz Bocian, Czechy: Rząd Topolanka odwołany, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
17. Szpala Marta, Mariusz Bocian, Nowe koncepcje bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej i Bałkanów, Warszawa 28.01.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 4 (79).
18. <wol>, Unia Europejska szuka dostawców gazu dla Nabucco, Warszawa 18.02.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 7 (82).

Biuletyn analityczny Ośrodka Studiów Wschodnich „Tydzień na Wschodzie”:

1. Górska Anna, Rosja przeciwko unijno-ukraińskiej współpracy gazowej, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).
2. Jarosiewicz Aleksandra, Kazaska ropa bliżej ropociągu Baku-Tbilisi-Ceyhan, Warszawa 22.10.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr  34.
3. Łoskot-Strachota Agata, Krzysztof Strachota, Zachód gra o kaspijskie surowce, Warszawa 19.11.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 37.
4. <ola>, Turkmeńsko-azersko-turecki szczyt w Turkmenbaszy, Warszawa 03.12.2008, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 39.
5. <WojK>, Siergiej Ławrow krytykuje Partnerstwo Wschodnie, Warszawa 25.03.2009, Ośrodek Studiów Wschodnich, nr 12 (87).