Malta - małe jest piękne, nawet w UE

• malta
• ue
• _nopsz
• _pe24

Malta była nie tylko najmniejszym państwem spośród przystępujących do UE w 2004 roku, ale z powierzchnią 316 km2 oraz liczbą ludności ok. 400 tys, jest też obecnie najmniejszym krajem członkowskim w całej Unii. Razem z Cyprem wyróżniała się na tle pozostałych państw kandydujących, gdyż nie należała do Europy Środkowo-Wschodniej i nie miała historycznych doświadczeń związanych z przynależnością do bloku wschodniego.

Wniosek o członkostwo złożyła 3 lipca 1990 roku, negocjacje zaś rozpoczęła w październiku 1999 roku. Kwestia akcesji do UE była jednak powodem gorących debat, głównie dlatego, że dwie główne partie miały na ten temat przeciwne zdania. Podział na eurosceptyków oraz zwolenników integracji wśród społeczeństwa był dosyć równomierny, co jeszcze bardziej wzmacniało debatę nad przystąpieniem do UE. Obawy jakie wtedy Maltańczycy mieli w związku z przystąpieniem do UE wiązały się z niepokojem, że mała Malta zostanie zdominowana w EU przez wielkie kraje jak Niemcy czy Francja. Obawiano się także ogromnego napływu cudzoziemców. Malta wynegocjowała w związku z tym 7-letni okres przejściowy, zanim zacznie zatrudniać cudzoziemców. Był to ewenement, bowiem generalnie to kraje starej 15 obawiały się napływu pracowników z nowych krajów członkowskich, tymczasem jedynie w przypadku Cypru i Malty nie postulowały one o okresy przejściowe w tej kwestii.

Referendum sprawie przystąpienia do UE odbyło się 9 marca 2003 roku. Nie było ono jednak wiążące dla rządu, miało jedynie charakter konsultacyjny. 53,65% mieszkańców wyspy opowiedziało się za akcesją, przy frekwencji wynoszącej 91%. Obecnie poparcie dla członkostwa kraju w strukturach unijnych wynosi 46%, co pokazuje, że mimo 5 lat członkostwa w UE podziały wśród społeczeństwa na tle UE nadal są bardzo duże i poparcie dla Wspólnot nie wzrosło podczas tych kilku lat.

Malta posiada 3 głosy ważone w Radzie UE, 5 deputowanych w PE oraz po 5 przedstawicieli w Komitecie Ekonomiczno-Społecznym i Komitecie Regionów. Komisarzem pochodzącym z Malty jest Joseph Borg, który od 2004 jest odpowiedzialny za rybołówstwo i politykę morską. Wcześniej sprawował funkcję ministra spraw zagranicznych w rządzie maltańskim. Malta nie miała okazji jeszcze sprawować prezydencji w UE, jest ona przewidziana na pierwsze półrocze 2017 roku.

Największym sukcesem tych 5 lat jest przystąpienie Malty do strefy euro. Wraz z Cyprem przyjęła wspólną walutę w 2008 roku. Malta wraz z Słowenią, Cyprem i Słowacją to w chwili obecnej jedyne kraje spośród nowych członków UE, które stały się członkami eurolandu. Spośród kryteriów konwergencji, koniecznych do wprowadzenia euro, nie udało się jej tylko wypełnić wymogu utrzymania zadłużenia poniżej 60% narodowego dochodu brutto. Pod koniec 2007 roku wynosiło ok. 66,3%, ale Komisja Europejska uznała, że dług ma wyraźną tendencję spadkową, co wystarcza aby uznać, ze kryterium zostało spełnione. W chwili obecnej dług ten wynosi poniżej 60%.

Pozostałe kryteria konwergencji zostały jednak wypełnione. W momencie przyjmowania euro, stopa inflacji na Malcie wynosiła 2,2 %, czyli była niższa niż wartość referencyjna 3%. Malta wypełniła też warunek stabilności kursu walutowego należąc przez dwa lata do Europejskiego Mechanizmu Kursowego II, gdzie wahania narodowych walut w stosunku do euro nie mogą przekroczyć +-15%. Malta była też chwalona za niski deficyt finansów publicznych. Wynosił on 2,1% na Malcie, maksymalny limit zaś ustalony przez Traktat z Maastricht wynosi 3%PKB.

Malta przystąpiła do strefy Schengen w 2007 roku, a 29 stycznia 2008  ratyfikowała Traktat Lizboński, jako jeden z 3 pierwszych krajów, po Węgrzech i razem ze Słowenią. Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso podkreślił wtedy, ze cieszy się, ze pierwsze kraje, które ratyfikowały Traktat, to te same, które wstąpiły do UE w 2004 roku.

Problem z którym zmaga się Malta, a razem z nią UE, jest duża liczba nielegalnych imigrantów, próbujących dostać się corocznie do Malty. Kraj stanowi obecnie granicę UE, jest więc tym chętniej wybierany jako cel imigracji. Duża liczba osób, które powinny zostać poddane repatriacji, staje się problemem dla Malty. 87% Maltańczyków wskazało podczas ostatniego badania eurobarometru, że polityka imigracyjna UE budzi och obawy. Unia przeznacza rocznie duże fundusze na pomoc dla Malty w umożliwieniu tym osobom powrotu do swoich państw. W ramach Europejskiego Funduszu Powrotu Imigrantów na lata 2008-2013 przyznała Malcie 5 milionów euro. Malta uważa jednak, że pomoc Unii powinna być większa, chce aby część obowiązków granicznych przejęły na siebie siły UE. W tej kwestii Malta występuje na forum UE razem z Włochami, które również mają problemy z napływem nielegalnych imigrantów.

Malta była pierwszym krajem, dla którego KE zatwierdziła plan inwestycyjny dla unijnych funduszy strukturalnych na lata 2007-2013. Mają one zostać przeznaczone na poprawę konkurencyjności, rozbudowę infrastruktury w sektorach środowiska, energii, transportu oraz technologii informacyjnych, podniesienie poziomu nauczania, wzrost zatrudnienia oraz rozwój wyspy Gozo, przy zachowaniu jej regionalnej specyfiki.

Członkostwo w UE miało duży wpływ na rolnictwo Malty, ze względu na to, że zostały zniesione wszelkie bariery handlowe. W wyniku otwarcia maltańskiego rynku wzrósł w znacznym stopniu import produktów spożywczych z krajów UE- o 6% w latach 2004-2005, 5% w 2006 i 14,4% w 2007.
Trudno na razie określić czy obawy Maltańczyków związane z wstąpieniem do UE okazały się być prawdziwe. 7-letni okres przejściowy, w którym rząd może ograniczać zatrudnienie pracowników z innych państw UE, nadal trwa. Dopiero za dwa lata okaże się, czy napływ taniej siły roboczej do Malty faktycznie jest realnym zagrożeniem. Nie doszło do znaczącego poprawy standardu życia na Malcie, które miałoby związek z przystąpieniem do UE. W momencie akcesji Malta była jednym z 4 krajów, który miał najmniejszą różnicę pomiędzy swoim PKB na jednego mieszkańca a średnią w UE. Jednocześnie w chwili obecnej Malta jest jedynym krajem, który po 5 latach członkostwa nie zmniejszył tej różnicy w ogóle. Nie świadczy to jednak o złej sytuacji gospodarczej w tym kraju, lecz raczej o tym, ze była ona już bardzo korzystna w momencie wstępowania do UE.