Łukasz Rodek: Historia Grameen Banku czyli jak wydobyć ludzi z nędzy za jednego dolara

• bangladesz
• muhammad yunus
• _azjanews

W 1976 roku Muhammad Yunus – stypendysta Fulbrighta i profesor Uniwersytetu w Chittagong - zajmował się problemem biedy w ojczystym Bangladeszu. Jak sam wspomina, nie był w stanie poświecić się tworzeniu teoretycznych modeli, gdy wokół niego tysiące ludzi umierało z głodu. W celu zidentyfikowani przyczyn takiej sytuacji zaczął odwiedzać wioski w pobliżu uniwersytetu.

Podczas jednej z takich wypraw spotkał kobietę, która zajmowała się wytwarzaniem bambusowych stołków. Okazało się, że ze względu na brak pieniędzy, materiał potrzebny do produkcji pożycza od kupca, który następnie odkupuje gotowy wyrób za ustalaną przez siebie ceną. Ponieważ cena ta była bardzo niska, kobieta znowu musiała zwrócić się do pożyczkodawcy po materiał. W ten sposób koło się zamykało.  

„Byłem w szoku, gdy dowiedziałem się, że do przerwania tej niemal niewolniczej zależności wystarczy równowartość 0.25 dolara.” – wspomina Laureat Nagrody Nobla – „Stworzyłem listę ofiar takiego systemu pracy w sąsiadującej z uniwersytetem wiosce. Obliczyłem, że aby pomóc 42 osobom wystarczy 27 dolarów! Nie mogłem wymyślić lepszego rozwiązania, niż pożyczyć te pieniądze z własnej kieszeni. Po tym jak pożyczka została zwrócona zdałem sobie sprawę, że może to być sposób na wyrwanie z nędzy wielu ludzi. To wydarzenie, było inspiracją do powstania Grameen Banku.”

Głównym obszarem aktywności działającego od 1983r. Grameen Banku, jest udzielanie mikro-pożyczek. Pożyczki udzielane są najbiedniejszym, a do jej uzyskania nie potrzebne są żadne zabezpieczenia. Mimo tego, spłacalność kredytów wynosi ponad 98%. Źródeł tego fenomenu należy poszukiwać w charakterze tych kredytów. Środki finansowe są przyznawane grupom osób. Każdy członek grupy otrzymuje swoje indywidualne środki i nie jest zobowiązany do spłaty zadłużenia pozostałych osób. W przypadku problemów ze spłatą rat, przez któregokolwiek z członków, bank może jednak odmówić dalszego finansowania całej grupie. Ten mechanizm sprawia, że zrzeszeni w grupie ludzie wspomagają się dbając o terminowe spłaty.

Ważna jest również zasada, że pożyczki udzielane są na bardzo konkretny cel (np. zakup kozy, telefonu komórkowego, materiałów do wytwarzania koszy itp.) a pracownicy banku współpracują z pożyczkobiorcą w celu zapewnienia mu jak największych szans na odniesienie sukcesu.

Ponad 96 proc. klientów Grameen Banku to kobiety. W relatywnie liberalnym muzułmańskim kraju takim, jakim jest Bangladesz, mikrofinansowanie to szansa na uzyskanie przez kobiety większej niezależności. Kobiety w dużo większym stopniu niż mężczyźni są również skłonne przeznaczać dochody generowane przez pożyczkę na edukację dzieci i trwałe wyprowadzanie rodziny z nędzy. Ważny jest również fakt, że kobiety są rzetelniejszymi kredytobiorcami niż mężczyźni.

Muhammad Yunus bardzo chętnie dzieli się swoją wiedzą i pomysłami na walkę z biedą. Grameen Bank stał się inspiracją dla analogicznych instytucji działających w ponad 43 krajach, które (włączając Grameen Bank) udzieliły pożyczek ponad 100 milionom osób.

Za ideą mikrofinansowania stoi przekonanie Yunusa, że klasyczna ekonomia myli się przyznając prawo do organizowania, aktywnego działania i myślenia jedynie nielicznym jednostkom nazywanym przedsiębiorcami. Takie uproszczenie sprawia, że ogół ludzi jest traktowany jako rezerwuar siły roboczej, którego los zależy od wysokości pensji.
Przemawiając na marcu 2003 roku w Londynie, twórca Grameen Banku mówił:

„Nędza nie została stworzona przez biednych ludzi. To, że znaleźli się w takiej a nie innej rzeczywistości nie jest ich winą (...) Najlepszym rodzajem pomocy jest zapewnienie im kapitału, który pomoże przerwać zaklęte koło biedy (...). Analogię do ludzkiego życia, możemy w tym przypadku odnaleźć w drzewku bonsai, którego rozmiar zależy od wielkości donicy, w której umieścimy sadzonkę.”

Portal Spraw Zagranicznych pełni rolę platformy swobodnej wymiany opinii - powyższy artykuł wyraża poglądy autora.