Euro 2012: bezpieczeństwo przede wszystkim
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, które odbędą się w czerwcu w Polsce i na Ukrainie to olbrzymie wyzwanie także dla służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli.
Przygotowania do zabezpieczenia turnieju trwają od kilku lat, de facto od dnia, w którym Polska i Ukraina zostały wybrane na organizatorów mistrzostw. Obejmują przede wszystkim Policję, jako główną służbę porządkową bezpośrednio odpowiedzialną za bezpieczeństwo, ale także służby ratownicze (Straż Pożarna i służby medyczne) i wiele innych instytucji.
Bezpieczeństwo rozgrywek
Zapewnienie bezpieczeństwa na stadionach, czyli kluczowych obiektach podczas Mistrzostw to sprawa priorytetowa. Stadiony będą miejscami, gdzie podobnie jak w tzw. strefach kibica. zgromadzi się największa liczba ludzi: po kilkadziesiąt tysięcy w każdym z tych miejsc. Zagrożeniem w tak dużym skupisku ludzi mogą być nawet błahe incydenty, które mogą spowodować wybuch paniki i w konsekwencji śmierć wielu ludzi (przypadek taki miał miejsce dwa lata temu w Niemczech, podczas imprezy festiwalu muzyki techno, gdy wskutek wybuchu paniki w tłumie 19 osób zostało stratowanych). Dlatego właśnie zapewnienie skutecznej komunikacji, a także możliwości szybkiej i sprawnej ewakuacji w obiekcie tego rodzaju jest sprawą kluczową dla bezpieczeństwa kibiców oglądających mecz. Dotyczy to zarówno sytuacji, w których konieczna jest ewakuacja pojedynczych osób jak i całego obiektu.
Innym zagadnieniem, związanym bezpośrednio z imprezą jaką jest mecz piłki nożnej jest kwestia zachowania kibiców w trakcie meczu i po jego zakończeniu. Jest to problem z którym służby porządkowe w Polsce spotykają się regularnie w związku z wykroczeniami popełnianymi przez pseudokibiców (choć w ostatnich latach problem dotyczy raczej przestępstw popełnianych poza stadionem niż na jego terenie). Problem ten może wystąpić także w czasie Euro 2012, tym bardziej, jeżeli podczas meczu spotkają się drużyny krajów, których kibice nie darzą się sympatią. Bezpośrednio za bezpieczeństwo odpowiada organizator (tj. PZPN i wynajęte przez niego służby ochrony), jednak de facto problem w mniejszym stopniu dotyczy samych stadionów, gdzie kontrola przy wejściu pozwala ograniczyć do minimum zagrożenie związane np. z wnoszeniem niebezpiecznych przedmiotów. Większym problemem mogą być agresywne zachowania na ulicach miast, w których odbędą się rozgrywki. Główny ciężar zapewnienia bezpieczeństwa spoczywać będzie na Oddziałach Prewencji Policji, które w związku z Euro 2012 zostały doposażone, zarówno w sprzęt ochrony osobistej policjantów, pojazdy, jak i różnego typu urządzenia, takie jak np. LRAD-500X (ang. Long Range Acoustic Device – urządzenie dźwiękowe dalekiego zasięgu), które emituje fale dźwiękowe o bardzo wysokiej głośności i tym samym może służyć do odstraszania potencjalnych napastników.
„Próbą generalną” przed Euro 2012 w Warszawie był mecz Polska-Portugalia, który odbył się 29.02.2012r. na Stadionie Narodowym. Wówczas po raz pierwszy sprawdzono możliwości koordynacji pracy służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo podczas tego rodzaju imprezy sportowej na tak dużą skalę. Mecz był zabezpieczany przez dwa i pół tysiąca policjantów (z Warszawy oraz z Katowic, Białegostoku, Kielc i Częstochowy) a także kilkudziesięciu żołnierzy (zespoły zabezpieczenia na wypadek ataku chemicznego i biologicznego oraz patrol rozminowania). Nie odnotowano żadnych poważniejszych incydentów, a możliwości realizacji zadań przez odpowiednio formacje zostały ocenione pozytywnie. "Jesteśmy zadowoleni z tego, jak przebiegła ta impreza. Mimo że na stadionie było bardzo dużo osób (według szacunków służb ok. 55 tys.), nie doszło do żadnych poważniejszych incydentów, nikogo nie zatrzymano. Kilka osób nie zostało wpuszczonych, ponieważ były nietrzeźwe" – powiedział komentując przebieg imprezy rzecznik prasowy KGP, Mariusz Sokołowski.
Wypadki masowe
Obok problemów związanych z zamieszkami, które mogą zostać wywołane przez pseudokibiców, problemem są także zdarzenia losowe, czyli wypadki związane bezpośrednio (lub nie) z Euro 2012. Ich prawdopodobieństwo (zwłaszcza w obszarze komunikacji) jest większe, ze względu na zwiększone natężenie ruchu osobowego na dworcach, lotniskach i w innych miejscach związanych z przepływem znacznej ilości osób podróżujących.
Zwiększone ryzyko wystąpienia podobnych zdarzeń wymaga dobrego przygotowania do działań służb takich jak Państwowa Straż Pożarna i Pogotowie Ratunkowe, zwłaszcza w zakresie możliwości reagowania w przypadku wystąpienia wypadków masowych, czyli sytuacji w których liczba poszkodowanych jest znaczna – może wynieść kilkadziesiąt lub nawet kilkaset osób w tym samym miejscu i czasie. Sytuacje takie wymagają wdrożenia specjalnych procedur, w tym m.in. systemu segregacji poszkodowanych (TRIAGE), a także zapewnienia sprawnego transportu do placówek opieki zdrowotnej, także o charakterze specjalistycznym, a więc de facto w skali całego kraju. Zasadniczą rolę odgrywać tu będzie Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, które jako jedyne jest w stanie zapewnić taki transport w krótkim czasie i na takie odległości (LPR niedawno skończyło wdrażać do służby nowe śmigłowce typu EC-135; łącznie posiada 23 tego typu maszyny).
Swego rodzaju sprawdzianem (niestety, niezwykle tragicznym w skutkach) możliwości reagowania systemu zarządzania kryzysowego była katastrofa kolejowa pod Szczekocinami (3.03.2012r.), gdzie doszło do zderzenia dwóch pociągów pasażerskich, przewożących łącznie ok. 350 pasażerów. 16 osób zginęło, a kilkadziesiąt osób zostało poważnie rannych, sama akcja ratunkowa została jednak oceniona jako bardzo sprawnie zrealizowana, co potwierdza dobre przygotowanie służb do działań na wypadek wystąpienia podobnych zdarzeń.
Zabezpieczenie na wypadek ataku terrorystycznego
Chociaż nie ma informacji wskazujących na możliwość wystąpienia ataku terrorystycznego w trakcie Euro 2012, służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w czasie Mistrzostw Europy będą przez cały czas ich trwania postawione w stan podwyższonej gotowości.
Ze względu na wspominany wyżej system kontroli wchodzących na stadiony, prawdopodobieństwo wniesienia na teren tego rodzaju obiektu ładunku wybuchowego czy innej substancji niebezpiecznej jest niewielkie. Nie można jednak wykluczyć całkowicie wystąpienia podobnych sytuacji w miejscach bezpośrednio niezwiązanych z rozgrywkami piłkarskimi, takimi jak lotniska czy dworce kolejowe. Dlatego też służby policyjne odpowiedzialne za zabezpieczenie antyterrorystyczne zostały doposażone w sprzęt pozwalający na wykrywanie i neutralizację prawdziwych i domniemanych ładunków wybuchowych i innych niebezpiecznych przedmiotów (chodzi tu przede wszystkim o roboty saperskie, kombinezony przeciwodłamkowe, skanery, specjalnie szkolone psy, itp.). Kluczowe znaczenie dla bezpiecznego przebiegu imprezy będzie miała także postawa obywateli, którzy powinni informować odpowiednie służby o zauważonych podejrzanych przedmiotach czy osobach, które mogą mieć złe zamiary.
Do działań w zakresie zabezpieczenia antyterrorystycznego będą włączone także jednostki Wojska Polskiego. Będą odpowiadać przede wszystkim za łączność i transport, ale także za ochronę na wypadek ataku terrorystycznego z użyciem broni masowego rażenia. Za zabezpieczenie przestrzeni powietrznej odpowiadać będą Siły Powietrzne, które wydzielą do działań samoloty typu F-16 i MiG-29. Na wypadek wystąpienia sytuacji w której doszłoby do wzięcia zakładników przygotowane są także jednostki podległe Dowództwu Wojsk Specjalnych (przede wszystkim JW2305 GROM). Należy się spodziewać, iż w przypadku wystąpienia sytuacji zakładnicznej na skalę porównywalną do ataków terrorystycznych w Biesłanie i w moskiewskim teatrze na Dubrovce w Rosji, ewentualna operacja ratunkowa może przekroczyć możliwości organizacyjne służb policyjnych.
Współpraca z Ukrainą
Olbrzymie znaczenie dla bezpieczeństwa całej imprezy ma współpraca z krajem, który jest współorganizatorem turnieju, czyli z Ukrainą. Dotyczy to w pierwszej kolejności służb granicznych, jako że to właśnie granica pomiędzy oboma państwami będzie newralgicznym punktem podczas mistrzostw, jako że będą ją przekraczać w obie strony setki tysięcy kibiców, zdążających na mecze, które będą odbywać się naprzemiennie w Polsce i na Ukrainie.
Współpraca w trakcie Euro 2012 była i nadal jest tematem szeregu spotkań pomiędzy przedstawicielami polskich i ukraińskich służb porządkowych. Ostatnie tego rodzaju spotkanie odbyło się w połowie marca – były to warsztaty polsko-ukraińskie dotyczące bezpieczeństwa ME w Piłce Nożnej. Ich uczestnicy (funkcjonariusze MSW Ukrainy oraz KWP z Lublina i Rzeszowa) zapoznawali się m.in. z organizacja ruchu granicznego na przejściu w Medyce/Szegini, a także funkcjonowaniem sztabu operacji w Legionowie i systemów bezpieczeństwa na Stadionie Narodowym w Warszawie.
Końcowe odliczanie
Na kwiecień br. zostały zaplanowane ćwiczenia „Renegade 2012”, które mają ostatecznie sprawdzić stan przygotowania wszystkich służb do zabezpieczenia Euro 2012. Jednak prawdziwym i ostatecznym testem funkcjonowania całego systemu bezpieczeństwa zbudowanego dla potrzeb lub przynajmniej z myślą o tej imprezie będzie dopiero samo Euro 2012. Pozostaje mieć nadzieję, że do żadnych poważnych incydentów ani wypadków nie dojdzie i zarówno Polacy jak i zagraniczni goście będą mogli bez przeszkód cieszyć się atmosferą tego wielkiego sportowego święta.
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
