Komunistyczna Partia Chin
Komunistyczna Partia Chin – partia rządząca w najludniejszym kraju świata nieprzerwanie od 1949 r. Najważniejsza komunistyczna partia na świecie od czasów rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 r.
Historia
Założona w 1921 r. przez Chen Duxiu and Li Dazhao, Partia w początkowym okresie była pod dużym wpływem Kominternu. Ugrupowanie to było formalnie stowarzyszone z Kuomintangiem w 1923 i do 1925 r. czołowe stanowiska w Partii Narodowej były zajmowane przez członków Komunistycznej Partii Chin. Od marca 1926 r. Chiang Kai-shek sukcesywnie redukował władzę komunistów w Kuomintangu, jednak pod naciskiem ZSRR nadal istniał sojusz między KPCh a Partią Narodową.
W kwietniu 1927 Chiang Kai-shek wyprowadził komunistów z Szanghaju i nakazał egzekucję wielu ich czołowych liderów. Do czerwca Partia zeszła do podziemia dając początek długiemu konfliktowi między KPCh a Kuomintangiem. W 1927 r. Mao Tse-tung poprowadził chłopów z prowincji Hunan do Jesiennego Powstania – słynny bunt chłopski krwawo stłumiony.
Komunistyczna Partia Chin za czasów rządów Kuomintangu tworzyła podziemne struktury w miastach ustanawiając nawet krótkotrwałą komunę w Guangzhou (1927 r.). Dodatkowo w rolniczej prowincji Jiangxi Mao i Zhu De utworzyli sowiecką radę w tym samym roku. Podobne komunistyczne jednostki powstawały w innych rolniczych prowincjach – Hunan, Anhui i Hubei. Do 1931 r. Mao kontrolował oficjalny rząd rad sowieckich w Raiqin, wprowadził radykalną reformę rolną zdobywając poparcie chłopów. Armia Czerwona pod przywództwem Mao i Zhu składała się głównie z chłopów pochodzących z prowincji Jiangxi.
Po wyparciu komunistów z południowej bazy przez wojska Kuomintangu dowodzone przez Chianga, skierowali się oni na północ i założyło swoją kwaterę główną w Yan’an w prowincji Shaanxi. W mieście tym organizacja Partii wzmocniła się, zbudowano fabryki, a wojna domowa z wojskami Chianga wciąż trwała.
We wrześniu 1937 r. po 2 latach nieudanych wysiłków w celu zjednoczenia Chin w obliczu japońskiego zagrożenia, kierownictwo KPCh podpisało tymczasowe zawieszenie broni z Chiang Kai-shekiem i zaakceptowało jego nominalne zwierzchnictwo. Jednocześnie komuniści utrzymali militarną i polityczną władzę na olbrzymich obszarach północno-wschodnich Chin. Rozejm z Kuomintangiem został zerwany w 1939 r. kiedy komunistyczni partyzanci stanowili jedyną skuteczną siłę w konflikcie z Japonią w północnych Chinach. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. komuniści kontrolowali rozległe obszary północnej i centralnej części kraju i przesuwali się szybko w celu zdobycia Mandżurii. Liczebność członków Komunistycznej Partii Chin powiększyła się znacznie w latach 1945-1949 kiedy kolejne miasta były odbijane z rąk nacjonalistów.
Po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 r. partia stała się ośrodkiem administracyjnym i decyzyjnym nowego rządu. Podczas Kulturalnej Rewolucji (1966-76) hierarchia partyjna została niemal zniszczona przez Mao Tse-tunga. Rehabilitacja Denga Xiaopinga (1977) zaowocowała wzmocnieniem władzy centralnej, która była jeszcze bardziej umocniona przez wydarzenia na Placu Tiananmen w 1989 r.
{mospagebreak}
Organizacja
Komunistyczna Partia Chin jest obecnie jest obecnie najbardziej liczną (ponad 63 miliony członków) i najważniejszym ugrupowaniem komunistycznym na świecie.
Teoretycznie najważniejszym organem partii jest Narodowy Kongres Komunistycznej Partii Chin, który zbiera się raz na 5 lat. Do pozostałych ważniejszych jednostek organizacyjnych Partii, które zawarte są w konstytucji partii zalicza się:
1) Stały Komitet Biura Politycznego Komitetu Centralnego składający się obecnie z 9 członków
2) Biuro Polityczne Komitetu Centralnego składające się z 22 członków (włączając skład Stałego Komitetu Biura Politycznego KC)
3) Sekretariat KC, czyli czołowe ciało administrujące KPCh kierowane przez Sekretarza Generalnego KPCh
4) Centralna Komisja Wojskowa
5) Centralna Komisja Kontroli Dyscyplinarnej kontrolująca działalność kadr partyjnych oraz zwalczająca korupcję
Inne centralne urzędy to m.in.
- Departament Współpracy Międzynarodowej
- Departament Organizacji
- Departament Propagandy.
Dodatkowo istnieje wiele ministerstw i komitetów kierowanych przez wysokich urzędników państwowych.
Co pięć lat Komunistyczna Partia Chin organizuje tzw. Narodowy Kongres. Formalnie pełni on dwie funkcje: zatwierdza zmiany w konstytucji Partii i wybiera Komitet Centralny skupiający ok. 300 członków. Następnie KC wybiera Biuro Polityczne. W praktyce wszystkie nominacje na stanowiska są ustalone na długo przed kongresem partii, a głównym celem tego zjazdu jest ogłoszenie polityki partii i kierunków rozwoju Chin w następnych latach.
Główna władza w państwie jest sprawowana przez Stały Komitet Biura Politycznego KC. Procedura wyboru członków Stałego Komitetu jest podobna do procedury wyboru Biura Politycznego i również ma miejsce za kulisami oficjalnych spotkań. Liczba członków Stałego Komitetu zmieniała się na przestrzeni lat, obecnie wg ustaleń Szesnastego Krajowego Zjazdu Partii w 2002 r. wzrosła ona do dziewięciu.
Członkowie Stałego Komitetu Biura Politycznego Komunistycznej Partii Chin: (2003 r.):
· Hu Jintao - prezydent Chińskiej Republiki Ludowej, Sekretarz Generalny KPCh.
· Wu Bangguo
· Wen Jiabao – premier Rady Państwa ChRL
· Jia Qinglin
· Zeng Qinghong - wiceprezydent ChRL
· Huang Ju - wicepremier
· Wu Guanzheng – sekretarz Centralnej Komisji ds. Dyscyplinarnych Inspekcji
· Li Changchun – szef propagandy
· Luo Gan
Chronologiczna lista przywódców Komunistycznej Partii Chin:
Lista Przewodniczących Komitetu Centralnego:
· Chen Duxiu (1922-1925)
· Mao Zedong (1945-1976)
· Hua Guofeng (1976-1981)
· Hu Yaobang (1981-1982)
Lista Sekretarzy Generalnych Komunistycznej Partii Chin:
· Chen Duxiu (1921-1922; 1925-1927)
· Qu Qiubai (1927-1928)
· Xiang Zhongfa (1928-1929)
· Li Lisan, pełniący obowiązki (1929-1930)
· Wang Ming, pełniący obowiązki (1931)
· Bo Gu, znany jako Qin Bangxian (1932-1935)
· Zhang Wentian, znany jako Luo Fu (1935-1943)
· Deng Xiaoping (1956-1966)
· Hu Yaobang (1980-1987)
· Zhao Ziyang (1987-1989)
· Jiang Zemin (1989-2002)
· Hu Jintao (od 2002)
Stanowisko Przewodniczącego zostało zniesione w 1982 r. Wcześniej Sekretarz Generalny pełnił bardziej biurokratyczne funkcje i był podległy Przewodniczącemu. Z chwilą zniesienia tego stanowiska Sekretarz Generalny stał się głównym przywódcą Partii.
Do dzisiaj ugrupowanie to posiada jedyną i wyłączną polityczną władzę w Chinach tłumiąc i zakazując wszelkich prób działań opozycyjnych. Jednocześnie program ugrupowania zmienił się dość znacząco w kierunku porzucenia zasady centralnego planowania gospodarki krajowej. Jiang Zemin, który był przywódcą partii w l. 1989-2002 wyraźnie odrzucił ideę walki klasowej w 2001 r. kiedy popierał przyjęcie pracowników szczebli kierowniczych i przedsiębiorców jako członków Partii oferując im wysokie wynagrodzenia.
Pomimo tak masowego uczestnictwa Chińczyków w szeregach Partii pojawiają się dyskusje o tendencjach spadkowych w liczebności członków KPCh. Jedna z gazet reprezentujących ruch Falun Gong podała, że w marcu i kwietniu 2005 r. podanie o wypisaniu się z Partii złożyło ponad milion obywateli Chin, co daje w przeliczeniu 20 000 wniosków dziennie.
Krytyka i poparcie KPCh
Istnieje mnóstwo opinii o KPCh i częstokroć są one sprzeczne. Przykładowo wielu dyrektorów zachodnich koncernów z przychylnością wypowiada się o Partii, podczas gdy wiele maoistów ma do niej skrajnie negatywne nastawienie. Opinie o KPCh tworzą również podziały nawet w tak ideologicznie zjednoczonych grupach jak konserwatyści w Stanach Zjednoczonych.
Wiele takich nietypowych opinii bierze się z faktu, że ideologia partii formalnie bazująca na marksizmie godzi się na rozwój dynamicznej gospodarki rynkowej, jednakowoż władze utrzymują wciąż autorytarny system polityczny.
Zwolennicy tybetańskiego nacjonalizmu, niepodległości Tajwanu, neokonserwatyści w Stanach Zjednoczonych i Japonii wraz z większością ugrupowań lewicowych w tych krajach, są zdecydowanie przeciwni rządom KPCh i oskarżają Partię o totalitaryzm. Przywołują wydarzenia Kulturalnej Rewolucji, głodu w Chinach w l. 1958-1961 i masakry na Placu Tiananmen w 1989 r. jako przykłady. Odnotowują, że miliony ludzi zginęło podczas Kulturalnej Rewolucji i Wielkiego Skoku Naprzód i postrzegają obecny komunistyczny rząd jako kontynuację rządów z l. 50-tych i 60-tych. Dodatkowo wielu neokonserwatystów uważa, że KPCh jest poważnym zagrożeniem dla pokoju, ponieważ postrzegają ją jako totalitarną ze swej natury.
Z drugiej strony istnieją opinie, że największe nadużycia we władzy miały miejsce dekady temu i obecne kierownictwo KPCh nie tylko nie jest z nimi powiązane, ale nawet jest ofiarą poprzedniej epoki. Argumentuje się, że do tej pory obywatelom Chin nigdy nie żyło się lepiej niż pod obecnymi rządami, oraz że KPCh sprawuje władzę lepiej niż większość rządów w krajach rozwijających się. Pojawiają się głosy, że alternatywa dla rządów komunistycznych nie byłaby najlepszym rozwiązaniem, ponieważ w przypadku nagłego zwrotu ku demokracji w Chinach pojawiłby się kryzys na wzór recesji po transformacji ustrojowej Rosji w l. 90-tych. Natomiast skupiając się na wzroście gospodarczym Chiny stwarzałyby scenę dla bardziej stabilnego i trwałego przejścia ku bardziej liberalnemu systemowi. Porównuje się Chiny kontynentalne do Hiszpanii w l. 60-tych i Korei Południowej wraz z Tajwanem z l. 70-tych.
Źródła:
R. Sławiński, Historia Chin i Tajwanu, Askon, Warszawa, 2002
The Columbia Encyclopedia, Columbia University Press, 2005
www.wikipedia.org
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
