Unijne regulacje imigracyjne
Legalni i nielegalni imigranci, jak również obywatele państw trzecich poszukujący azylu, napływają do państw Unii Europejskiej nieprzerwanie, mimo że od lat 70-tych w większości krajów funkcjonują restrykcyjne przepisy mające to zjawisko regulować. Grupy przestępcze wyspecjalizowane w przemycie i nielegalnym transporcie ludzi rozwinęły swoją działalność. Z drugiej strony, migracje nie są wyłącznie zjawiskiem negatywnym - z powodów ekonomicznych i demograficznych, Unia potrzebuje określonych grup pracowników.
Ponieważ wszystkie kraje UE są dotknięte międzynarodową migracją, podjęły one decyzję o prowadzeniu wspólnej polityki . Koordynacja przepisów i działań pozwoli na bardziej skuteczne radzenie sobie ze zjawiskiem. Stosowne postanowienia znalazły się w Traktacie z Amsterdamu - od jego wejścia w życie, kwestie związane z imigracją nie podlegają już jedynie współpracy międzyrządowej, lecz są dziedziną, którą zajmują się instytucje Unii - prawo przygotowane przez Komisję Europejską, uchwala Rada UE.
Wspólna polityka imigracyjna opiera się na następujących założeniach:
• powinna regulować (tj. ograniczać) napływ imigrantów, biorąc jednak pod uwagę zarówno aspekt ekonomiczny jak i humanitarny,
• powinna zapewniać prawidłowe traktowanie obywateli państw trzecich, dając im możliwie jak najwięcej praw przysługujących obywatelom państw Unii,
• kluczowe jest rozwijanie partnerstwa i koordynowanie działań z krajami pochodzenia migrantów,
• konieczne jest powstanie wspólnej polityki azylowej.
Imigracja legalna
Pracownicy
W UE pracuje lub prowadzi działalność gospodarczą prawie 5 milionów obywateli państw trzecich. Dlatego regulacje dotyczące „imigracji ekonomicznej” są kluczowym i najbardziej kontrowersyjnym elementem całej polityki.
Na podstawie dyrektywy Komisji Europejskiej, Unia:
• stworzy wspólne kryteria, które powinien spełnić obywatel kraju trzeciego by uzyskać prawo do pracy lub samozatrudnienia w krajach „dwudziestkipiątki”. Nacisk będzie położony na stabilność regulacji i praktyki administracyjnej oraz wysoki standard informowania imigrantów.
• wprowadzi jednolitą procedurę, przyznającą jednocześnie prawo pobytu i prawo do pracy w danym kraju. Zastąpi ona i ujednolici przepisy krajów członkowskich.
• umożliwi krajom członkowskim na ograniczanie imigracji jeśli np. osiągnie ona maksymalny dopuszczalny w danym kraju poziom lub zagraża bezpieczeństwu i zdrowiu publicznemu. Regulacje będą na tyle elastyczne by umożliwić państwom szybkie dostosowania do aktualnych warunków ekonomicznych i demograficznych.
Studenci
Dyrektywa przyjęta przez Komisję w październiku 2002 r. określa przywileje dla studentów, uczniów, nieodpłatnych stażystów i wolontariuszy. Dąży do upowszechnienia wymian międzynarodowych, ponieważ wpływają one pozytywnie na relacje Wspólnoty z krajami trzecimi. Daje prawo przemieszczania się wewnątrz Unii tym studentom, którzy chcieliby kształcić się jednocześnie na co najmniej dwóch uniwersytetach w różnych krajach UE oraz wzywa kraje członkowskie do przyznawania prawa stałego pobytu na podstawie porozumień krajowego urzędu imigracyjnego i jednostek edukacyjnych. Dyrektywa zachęca też do częstszych wymian międzynarodowych uczniów.
Łączenie rodzin
Obywatele państw trzecich, którzy legalnie przebywają na obszarze Unii Europejskiej mają prawo sprowadzić swoich najbliższych, co jest równoznaczne z przyznaniem im prawa pobytu. Możliwość ta obejmuje współmałżonka i niepełnoletnie dzieci (obojga lub jednego z partnerów). Kraje Unii mogą określić minimalną długość pobytu danej osoby, zanim uzyska ona prawo do sprowadzenia rodziny. Ten okres nie może jednak być dłuższy niż dwa lata.
Państwa członkowskie mogą jednak ograniczyć łączenie rodzin. Nie muszą wyrażać zgody na przyjazd dzieci powyżej 15 roku życia lub powyżej 12, jeśli dziecko jest niezależne i podróżuje samodzielnie. Mogą też odmówić prawa pobytu partnerowi, który nie ukończył 21 roku życia. Z drugiej strony mogą zgodzić się na przyjazd partnera niebędącego mężem ani żoną, rodziców i dziadków oraz dorosłych, niesamodzielnych dzieci.
Długoterminowi rezydenci
Obywatele państw trzecich mogą uzyskać 10-letnie, automatycznie odnawialne, pozwolenie na pobyt, jeśli mieszkali w jednym z krajów Unii nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat, jeśli posiadają niezbędne środki do życia i nie stanowią zagrożenia dla porządku publicznego. Status ten zapewnia im prawa porównywalne z prawami obywateli państw UE, a także – pod pewnymi warunkami – umożliwia przemieszczanie się pomiędzy krajami „dwudziestkipiątki”, z zachowaniem praw przyznanych w pierwszym kraju pobytu.
Imigracja nielegalna
Koordynacja zwalczania nielegalnej imigracji opiera się na planie działania przedstawionym 28 lutego 2002 roku przez Radę Europejską. Wymienia on obszary, w których wspólne działania mogą przynieść lepsze rezultaty niż samodzielne wysiłki poszczególnych państw:
Polityka wizowa
W ramach polityki wizowej ujednolicono już formy wiz, ich kategorie oraz rodzaje. Wiza (tzw. wiza Schengen) ma formę naklejki z hologramem i znakami narodowymi państwa wydającego. Wizę wydaje państwo, którego dotyczy główny cel wizyty cudzoziemca. Jest ona wiążąca dla wszystkich państw-sygnatariuszy Układu z Schengen i upoważnia do poruszania się po ich terytorium.
Wymiana informacji
Dla poprawy bezpieczeństwa na granicach stworzono tzw. SIS, czyli System Informacyjny Schengen - jest to, uzupełniana przez policje wszystkich państw członkowskich baza danych osób niepożądanych, poszukiwanych przedmiotów i pojazdów. Obecnie trwają prace nad systemem Schengen II (SIS II), który ma pozwolić na zniesienie kontroli na wewnętrznych granicach w całej UE, w tym w nowych krajach członkowskich. Zacznie on funkcjonować od marca 2007 r.
Koordynacja
Współdziałanie państw UE, zwłaszcza w walce z nielegalną imigracją i zorganizowaną przestępczością koordynowane jest od 2005 roku przez Agencję ds. ochrony granic zewnętrznych . Współpraca ma doprowadzić do utworzenia jednolitej, unijnej straży granicznej.
Współpraca policji
Odbywa się ona poprzez funkcjonowanie Europolu. Jego działanie polega na ułatwianiu wymiany informacji dotyczących osób poszukiwanych i przestępstw pomiędzy policjami krajów członkowskich i krajów współpracujących z organizacją. Jednym z uzgodnień jest stworzenie możliwości działań policji sąsiadującego kraju na terenach przygranicznych. Umożliwia to prowadzenie pościgu za uciekającym przez granicę przestępcą.
Prawo karne
Celem Unii jest ujednolicenie sankcji stosowanych wobec jednostek i grup przestępczych czerpiących korzyści materialne z organizowania nielegalnej imigracji.
Polityka azylowa
Unia dąży do wypracowania wspólnych procedur azylowych i uznawania azylu przyznanego w jednym z krajów członkowskich na całym obszarze Wspólnoty.
W tym celu został utworzony m.in. program EURODAC - baza danych zawierająca odciski palców osób ubiegających się o azyl we wszystkich krajach członkowskich. Został on stworzony, aby przeciwdziałać sytuacji, w której imigrant, nie otrzymawszy zgody na stały pobyt np. we Włoszech, wyjeżdża do Austrii i by ponownie ubiegać się o azyl.
Na podstawie dyrektywy o procedurach azylowych, która wejdzie w życie na przełomie 2005 i 2006 roku, określa się podstawowe prawa występującego o azyl m.in. dostęp do pomocy prawnej oraz możliwość odbycia rozmowy z urzędnikiem mającym podjąć decyzję.
Pomoc krajom trzecim
11 lipca 2003 roku, Komisja zaproponowała państwom trzecim program pomocy finansowej i technicznej w dziedzinie migracji i azylu. Przewiduje on wydatki w wysokości 250 milionów euro w latach 2004-2008.
Źródła:
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
