Chorwaci i Serbowie likwidują balast wojny
Wyjaśnienie losów zaginionych oraz powrót wysiedlonych w wyniku krwawych konfliktów pomiędzy Chorwatami i Serbami w latach 1991-95 będą priorytetem w naszych relacjach - ustalili dzisiaj (24.11) prezydenci Ivo Josipović i Boris Tadić podczas rozmów w Zagrzebiu.
Wizyta prezydenta Tadića w Zagrzebiu jest już drugą w tym miesiącu podróżą do Chorwacji. Na początku listopada przywódca odwiedził Vukovar - miasto w północno-wschodniej Chorwacji, które w 1991 roku stało się areną niezwykle zaciętych walk pomiędzy Chorwatami i Serbami. Prośba o wybaczenie, jaką Tadić skierował do władz i mieszkańców Chorwacji podczas uroczystości złożenia wieńców pod pomnikiem ofiar ówczesnych walk została przez wielu obserwatorów oceniona jako wielki przełom w trudnych i obciążonych balastem wojny relacjach Belgradu i Zagrzebia.
Tym razem podróż Tadića do Zagrzebia miała charakter oficjalnej wizyty międzypaństowej. Przywódcy sąsiednich krajów zgodzili się podczas rozmów, że kwestia powrotu prawie 250 tys. serbskich uchodźców, którzy zmuszeni byli opuścić tereny Slawonii (dzisiejsza wschodnia Chorwacja) w wyniku chorwackiej ofensywy "Burza" latem 1995 roku pozostaje jedynie problemem technicznym. "Na płaszczyźnie politycznej zgadzamy się, że wszyscy Serbowie, którzy pragną powrócić do Chorwacji powinni zostać włączeni do programu odbudowy. Ci którzy tego nie chcą, powinni z kolei otrzymać odszkodowania finansowe, które pomogłyby im rozwiązać problemy własnościowe na terytorium Serbii" - zakomunikowali na wspólnej konferencji prasowej prezydenci Josipović i Tadić.
Liderzy zapowiedzieli jednocześnie, że międzynarodowa konferencja na temat odszkodowań dla chorwackich Serbów zostanie zorganizowana w połowie 2011 roku przy współudziale obydwu krajów, a także Unii Europejskiej, USA i ONZ.
"Problem wyjaśnienia losów zaginionych podczas wojny nabiera dzisiaj centralnego i wręcz cywilizacyjnego znaczenia" - ocenił w Zagrzebiu serbski prezydent. Z kolei Ivo Josipović zwrócił uwagę, że pełne wyjaśnienie wszystkich zadrażnień historycznych pomiędzy postjugosłowiańskimi krajami może dokonać się poprzez pełne otwarcie i wzajemne udostępnienie naukowcom archiwów państwowych w Belgradzie i Zagrzebiu.
Szacuje się, że do tej pory nieznany pozostaje los co najmniej kilkunastu tysięcy osób, które zaginęły bez wieści w trakcie konfliktu serbsko-chorwackiego w latach 1991-95.
Oczekuje się, że znaczne ocieplenie na linii Zagrzeb-Belgrad pomoże w ostatecznym przezwyciężeniu dziedzictwa lat 90., którego pozostałością są skargi złożone przez obydwa kraje do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości ONZ w kwestii uznania sprawstwa wybuchu konfliktu związanego z rozpadem Jugosławii w 1991 i towarzyszących mu zbrodni ludobójstwa oraz oczekiwań związanych z wypłatami odszkodowań wojennych. Josipović i Tadić zaznaczają, iż opowiadają się za polubownym rozwiązaniem sporu przy jednoczesnej konieczności pełnego osądzenia wszystkich biorących udział w zbrodniach wojennych przed wymiarami sprawiedliwości w Chorwacji lub Serbii.
Prezydent Tadić spotkał się również z premier Jadranką Kosor, szefem chorwackiego parlamentu oraz weźmie udział w otwarciu Forum Gospodarczego skupiającego biznesmenów z obydwu krajów. W programie wizyty znajdują się również spotakania z przedstawicielami serbskiej mniejszości w Chorwacji.
Eksperci oceniają, że od chwili objęcia przez Ivo Josipovića stanowiska prezydenta Chorwacji wiosną br., obydwu krajom udało się znacznie zaktywizować dialog i z sukcesem rozpocząć długotrwały proces wzajemnego pojednania. Sytuacja ta kontrastuje z dwiema kadencjami poprzedniego przywódcy Chorwacji, Stjepana Mesića, który wielokrotnie krytykował Belgrad na arenie międzynarodowej i często wykonywał kontrowersyjne gesty wobec Serbów, np. składając w ubiegłym roku wizytę w Kosowie w drugi dzień prawosławnych świąt Bożego Narodzenia. Podkreśla się, że Josipović i Tadić utrzymują stały kontakt, a także efektywnie współpracują w ramach Międzynarodówki Socjalistycznej (SI), w ktorej skład wchodzą macierzyste ugrupowania obydwu przywódców - chorwacka Partia Socjaldemokratyczna (SDP) i serbska Partia Demokratyczna (DS).
Za: rts.rs, predsednik.rs, hrt.hr, predsjednik.hr
Na zdjęciu: prezydenci Ivo Josipović (z prawej) i Boris Tadić, Zagrzeb, 24 .11, za: predsjednik.hr
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
