Czarnogóra/ Przyjęto nową konstytucję
Czarnogóra, która w maju 2006 roku po ogólnonarodowym referendum ogłosiła niepodległość ma nową ustawę zasadniczą. W piątek (19.10) uchwalił ją parlament w Podgoricy.
Konstytucja została przyjęta zgodnie z czarnogórskim prawem - większością 2/3 głosów w liczącym 81 posłów jednoizbowym parlamencie.
Za przyjęciem nowej ustawy zasadniczej głosowali parlamentarzyści rządzącej koalicji Demokratycznej Partii Socjalistów (DPS) i Partii Socjaldemokratycznej (SDP) oraz posłowie opozycyjnych ugrupowań Ruch na Rzecz Przemian (PzP), skupiającej mniejszość bośniacką Partii Boszniackiej (BS) i Partii Liberalnej (LP). Porozumienie pomiędzy rządzącą większością a częścią opozycji, które umożliwiło przyjęcie konstytucji, zawarto już na początku bieżącego roku.
Przeciwne uchwaleniu nowej konstytucji były kluby reprezentujących czarnogórskich Serbów Listy Serbskiej (SL) i Demokratycznej Partii Serbskiej (DSS) oraz Socjalistycznej Partii Ludowej (SNP) i Partii Ludowej (NS). W głosowaniu nie uczestniczyli ponadto parlamentarzyści albańskiej mniejszości narodowej - Demokratycznej Unii Albańczyków (DUA) i Demokratycznego Związku Albańczyków (DSA).
Parlamentarna debata w sprawie przyjęcia konstytucji trwała cztery dni. Dyskuja pomiędzy politykami poszczególnych stronnictw pokazała, że główną linią podziału w sprawie nowej ustawy zasadniczej jest spór pomiędzy ugrupowaniami reprezentującymi interesy ludności serbskiej oraz tych partii czarnogórskich, które w ubiegłorocznym referendum opowiadały się za pozostaniem nadadriatyckiej republiki w konfederacji z Serbią.
W czasie prac w parlamentarnej komisji konstytucyjnej, zwolennicy uchwalenia nowej ustawy zasadniczej odrzucili większość wniosków przeciwników zaproponowanego przez rząd i część opozycji kształtu konstytucji.
Nowa konstytucja definiuje Czarnogórę jako "państwo obywatelskie, które tworzą narody i mniejszości narodowe: Czarnogórcy, Serbowie, Bośniacy, Albańczycy, Muzułmanie, Chorwaci i inni, przywiązani do demokratycznej i obywatelskiej Czarnogóry". Ustawa zasadnicza zdefiniowała również problem obywatelstwa, który w ostatnich miesiącach stał się przyczyną napięć pomiędzy Podgoricą a Belgradem, zamierząjącym nadać czarnogórskim Serbom podwójne obywatelstwo. Konstytucja głosi, że wszyscy obywatele Czarnogóry, którzy na dzień 3 czerwca 2006 roku obok macierzystego obywatelstwa posiadali również obywatelstwo innego państwa, mają prawo do zachowania obywatelstwa czarnogórskiego. Natomiast obywatele republiki, którzy od tego samego dnia pozyskali także drugie obywatelstwo, mają prawo do zachowania czarnogórskich paszportów do czasu podpisania bilateralnego porozumienia z krajem, którego obywatelstwo uzyskali.
Według konstytucji, językiem urzędowym będzie czarnogórski, czyli wersja języka serbskiego w tzw. dialekcie jekawskim, którym posługują się serbscy mieszkańcy Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny i Chorwacji. Status alfabetu urzędowego otrzymało zarówno pismo łacińskie, jak i cyrylica. Ustawa zasadnicza dopuściła również do urzędowego posługiwania się serbskim, bośniackim, albańskim oraz chorwackim.
Ustawa definiuje również stosunki na linii państwo - Cerkiew prawosławna. Od dłuższego czasu jest to kolejny punkt zapalny w stosunkach z Serbią. Większość czarnogórskich prawosławnych należy bowiem do metropolii czarnogórsko - primorskiej Serbskiej Cerkwi Prawosławnej. Mniejsza grupa niższego duchowieństwa, przy poparciu pewnych kręgów bliskich rządowi w Podgoricy utworzyła w latach 90. niekanoniczną Cerkiew Czarnogórską. Zapisy w konstytucji głoszą, że wspólnoty religijne w republice są równoprawne i wolne w realizowaniu swoich praw oraz oddzielone od państwa.
Artykuł ten skrytykował cieszący się dużym autorytetem moralnym metropolita Serbskiej Cerkwi w Czarnogórze, biskup Amfilohije. Po przyjęciu konstytucji przez parlament, stwierdził on w wywiadzie dla serbskiej telewizji publicznej, że "niedopuszczalne jest zredukowanie Cerkwi do miana jednej ze wspólnot wyznaniowych". Hierarcha ostro skrytykował także fakt, że język serbski nie został w konstytucji uznany za równoprawny z czarnogórskim. Metropolita uważa, że język czarnogórski jest sztucznym tworem politycznym, a cała spuścizna kulturalna Czarnogóry powstała w języku serbskim.
Przyjęta w piatek (19.10) ustawa zasadnicza jest drugą konstytucją na przestrzeni kilkusetletnich dziejów państwowości czarnogórskiej. Pierwszą była ustawa, uchwalona w 1905 roku za czasów rządów księcia Mikołaja Petrovića.
Na podstawie: rts.co.yu, politika.co.yu
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
